AHMED MİTHAT EFENDİ VE MISIRLI MUHAMMED EMİN FİKRİ BEY’İN AVRUPA İZLENİMLERİ

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 3, 943 - 962, 15.09.2021

Sacide Akcan , Ömer Yıldız

Öz

Bu çalışmada Ahmet Mithat Efendi’nin Avrupa’da Bir Cevelan adlı eseriyle Muhammed Emin Fikri Bey’in İrşâdu’l-Elibbâ ilâ Mehâsin-i Urûbbâ adlı eserlerinden yararlanılarak, XIX. yüzyılın sonlarında yaşamış iki Doğulu aydının Avrupa’ya bakışları incelenmiştir. 1889 yılında Stockholm’de düzenlenen VIII. Uluslararası Müsteşrikler Kongresi’ne Doğulu ve Batılı pek çok saygın ilim insanı katılmış, kongrede Doğu dilleri, edebiyatları ve kültürü hakkında çeşitli toplantılar yapılmış, makale ve tebliğler sunulmuştur. Ahmet Mithat Efendi, Sultan II. Abdulhamit tarafından bu kongreye Osmanlı delegesi olarak katılmak üzere resmî olarak görevlendirilmiştir. Muhammed Emin Fikri Bey ise Mısır hıdivliğini temsilen dört kişiden oluşan bir heyetle İsveç’e gönderilmiştir.
19. yüzyılın sonlarında Osmanlı fikir dünyasının önemli ve öncü isimlerinden birinin (Ahmet Mithat Efendi) ve o dönemde hâlâ Osmanlı egemenliğinde bulunan Mısır’ın yetiştirdiği, Batıda eğitim gören ve Batılılaşma eğilimini benimseyen bir aydının (Emin Fikri Bey) Avrupa’ya bakışları, değerlendirmeleri ve Doğuyla mukayese etmeleri, bugünü doğru değerlendirebilmek açısından önem arz etmektedir. Bu çalışma söz konusu amaca katkı sunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Mithat Efendi, Muhammed Emin Fikri Bey, Osmanlı, Mısır, Müsteşrikler Kongresi

Kaynakça

• Ahmet Mithat Efendi. (2015). Avrupa'da bir cevelan. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Başoğlu, N. (2014). Ahmet Mithat Efendi’nin Karı Koca Masalı Adlı Eserinde Evlilik Kurumu. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 3/3 173-184.
• eş-Şinkîtî, M. M. (1319). el-Hamâsetü’s-seniyyetü’l-kâmiletü’l-meziyye fi’r-rihleti’l-ilmiyyeti’ş-Şinkîtiyyeti’t-Türküziyye. Mısır: Matbaatu'l-Mevsû'ât.
• ez-Zirikli, H. (2002). el-A'lâm (Cilt VI). Dâru'l-İlm li'l-Melâyin.
• Görgün, H. (2010). Muhammed Mahmud Şinkitî. DİA, 39. İstanbul: TDV Yayınları.
• Karaca, İ. (2012). Ahmet Mithat Efendi ve Madam Gülnar. Ölümünün 100. Yılında Ahmet Mithat Efendi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi 55-72.
• Koçak, B. (2012). Uluslararası oryantalistler kongreleri (1873-1973) üzerine bir değerlendirme. Kebikeç, 34, 257-295.
• Muhammed Emin Fikri Bey. (1893). İrşadu'l-Elibbâ ilâ Mehasin-i Urûbbâ. Mısır: Mektebetü'l-Muktataf.
• Özdemir, M. ve Yegen, Ü. (2016). Ahmet Mithat Efendi’nin “Karnaval”, “Henüz 17 Yaşında” ve “Vah” romanlarında Batı medeniyeti eleştirisi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 324-350.
• Pala, N. A. (2015). Avrupa'da bir cevelan hakkında. A. M. Efendi içinde, Avrupa'da Bir Cevelan İstanbul: Dergâh Yayınları 13-17.
• Şeker, Ş. (2015). Hoca Tahsin Efendi'nin satirik bir manzumesi: Meşhur Said Ağa merhumun tercüme-i hâl ve târih-i vefâtı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5/1 233-247.
• Şeyho, L. (1910). el-Âdâbu'l-'Arabiyye fi'l-karni't-tasi' aşer. Beyrut: Matba'atu'l-Âbâil'l-Yesû'iyyîn.
• Tanpınar, A. H. (2003). 19 uncu asır Türk Edebiyatı tarihi. İstanbul: Çağlayan Kitabevi.