TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE YANSITICI DÜŞÜNME UYGULAMALARINA İLİŞKİN ARAŞTIRMALARIN EĞİLİMLERİ

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 3, 1089 - 1104, 15.09.2021

Mete Yusuf Ustabulut

Öz

Bu araştırmada, Türkçe öğretiminde yansıtıcı düşünme becerilerini, öğretimini ve öğrenme sürecini konu alan bilimsel makale ve lisansüstü tezlerin araştırma eğilimlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Araştırmanın veri kaynağını, Türkçe öğretiminde yansıtıcı düşünme becerilerini konu alan, 2021 Haziran ayına kadar hazırlanmış, bilimsel makale ve lisansüstü tezler oluşturmaktadır. Araştırmada ulaşılan veriler, doküman analizi yolu ile çözümlenmiştir. Türkçe öğretiminde yansıtıcı düşünmeye yönelik çalışmaların daha çok öğretmen yetiştirme ile ilgili olduğu ardından okuma ve yazma eğitimi, ana dili ve yabancı dil olarak Türkçe öğretimi konularının geldiği ortaya konulmuştur. İncelenen makale ve tezlerde çoğunlukla nicel araştırma yöntemi tercih edilmiştir. Bununla birlikte veri kaynağındaki çalışmalarda örneklem olarak daha çok öğretmenler seçildiğine dair sonuçlara ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkçe öğretimi, yansıtıcı düşünme, makale, lisansüstü tez

Kaynakça

• Akdemir, H. ve Karakuş, M. (2016). Yaratıcı drama yönteminin akademik başarı üzerine etkisi: bir meta-analiz çalışması. International Journal of Active Learning, 1(2), s. 55-67.
• Aktaş, B. Ç. (2016). Pedagojik formasyon programı öğrencilerinin eleştirel okuma özyeterlik algısı ve yansıtıcı düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik), 15(59), s. 1186-1202.
• Alp, S. ve Taşkın, Ç. Ş. (2008). Eğitimde yansıtıcı düşüncenin önemi ve yansıtıcı düşünceyi geliştirme. Millî Eğitim Dergisi, 178, s. 311-320.
• Atasoy, B. (2009). Web temelli eğitim ortamlarında yansıtıcı soruların öğrencilerin biliş üstü becerilerine, başarılarına ve verimliliğine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Ayçiçek, B., Yelken, T.Y. ve Yokuş, G, (2019). Hizmetiçi öğretmenlerin yansıtıcı düşünme eğilimlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 9(3), s. 612-626.
• Aydın, G. (2015). Türk dili ve edebiyatı hizmet öncesi öğretmen eğitiminde yansıtıcı öğretim uygulamalarının akademik yazma becerilerine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Aydın, G. (2018). Türk dili ve edebiyatı öğretmen adaylarının yansıtıcı öğretim uygulamalarıyla akademik yazma öğretimi üzerine görüşleri. Tarih Okulu Dergisi, 11(34), 1247-1279. Doi: 10.14225/Joh1298.
• Baki, Y. (2019). Yaratıcı düşünme eğilimlerinin yansıtıcı düşünme becerileri üzerindeki etkisi. Turkish Studies Educational Sciences, 14(5), 2147-2176. Doi: 10.29228/TurkishStudies.30250.
• Başoğul, D. A., ve Aksu Raffard, C. (2018). Reflective practices in learning Turkish pronunciation as a foreign language. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(4), s. 1112-1137.
• Batur, Z. ve Özcan, H. Z. (2020). Eleştirel düşünme üzerine yazılan lisansüstü tezlerinin bibliyometrik analizi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 9(2), 834-854.
• Bozdemir, G. B. (2016). Öğretmenlerin epistemolojik inançları ile yansıtıcı düşünme düzeyleri arasındaki ilişkiler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
• Bölükbaş, F. (2004). Yansıtıcı öğretim ile yabancı dil olarak Türkçe öğretimi. Dil Dergisi, 126, s. 19-28.
• Bölükbaş, F. (2004). Yansıtıcı öğretimin (Reflective teaching) ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin Türkçe dersine yönelik tutum ve başarıları üzerindeki etkililiği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Can, C. ve Canbulat A. N. K (2019). Effect of using reflective diaries in teaching Turkish on bilingual students’ academic achievement and writing skills. Eurasian Journal of Educational Research, 19(82), 1-26. Doi: 10.14689/ejer.2019.82.1.
• Can, R. ve Altuntaş, B. (2016). Yansıtıcı günlük yazma uygulamasına ilişkin öğrenci görüşleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(1), s. 53-63.
• Çarkıt, C. (2020). Reflective thinking in Turkish language education. İlköğretim Online, 1078-1090. Doi: 10.17051/ilkonline.2020.696692.
• Çarkıt, C. ve İplik, Y. (2021). Ortaokul Türkçe derslerinde yansıtıcı düşünme becerisinin geliştirilmesine yönelik öğretmenlerin görüş ve uygulamaları. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41(1), s. 497-524.
• Çelebi, C., Ergül, E., Usta, B. ve Mutlu. M. (2019). Türkiye’de yabancılara Türkçe öğretimi alanında hazırlanmış lisansüstü tezler üzerine bir meta-analiz çalışması. Temel Eğitim Dergisi, 1(3), s. 39-52.
• Çınar, G. (2016). Öğretmen adaylarının düşünme stilleri ile yansıtıcı düşünme eğilimleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Dilekli, Y. ve Orakçı Ş. (2019). Öğretmenlerin yansıtıcı düşünme becerilerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11(18), s. 1517-1539. Doi: 10.26466/opus.550187.
• Dolapçıoğlu, S. D. (2007). Sınıf öğretmenlerinin yansıtıcı düşünme düzeylerinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hatay: Mustafa Kemal Üniversitesi.
• Dumitru, D. E., Elen, J., Papathanasiou, I. V., and Tsaras, K. (2018). A European review on critical thinking educational practices in higher education institutions. CrithinkEdu. ISBN 978-989-704-258-4.
• Durdukoca, Ş. F., ve Demir, M. (2013). İlköğretim öğretmenlerin bazı değişkenlere göre yansıtıcı düşünme düzeyleri ve düşüncelerindeki öğretmen niteliklerinin yansıtıcı öğretmen niteliklerine uygunluğu. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), s. 357-374.
• Eğmir, E. (2019). Öğretmen eğitiminde yansıtıcı düşünme uygulamalarına ilişkin Türkiye’de yapılmış çalışmaların analizi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), s. 194-212.
• Eğmir, E., Beycan, F. ve Dede, A. (2020a). Yansıtıcı düşünme uygulamalarının etkisinin incelendiği lisansüstü tezlerin analizi. Researcher: Social Science Studies, 8(2), s. 62-80. Doi: 10.29228/rssstudies.42695.
• Eğmir, E., Keskin, A. and Pektaş, F. (2020b). Yaratıcı düşünme uygulamalarının etkisinin incelendiği lisansüstü tezlerin analizi. Language Teaching and Educational Research (LATER), 3(1), s. 116-135. https://doi.org/10.35207/later.709223.
• Elçi, Z. A. (2018). Yansıtıcı düşünmeye dayalı yazma etkinliklerinin 8. sınıf öğrencilerinin yazılı anlatım becerileri, yazma tutumları ve yazma kaygıları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi.
• Erdoğan, R. (2019). İlkokul 4. sınıf Türkçe dersinde yansıtıcı düşünme destekli yaratıcı yazma çalışmalarının öğrencilerin yaratıcı yazma becerilerine etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
• Erdoğan, R. ve Ekinci Çelikpazu, E. (2020). İlkokul 4. sınıf Türkçe dersinde yansıtıcı düşünme destekli yaratıcı yazma çalışmalarının öğrencilerin yaratıcı yazma becerilerine etkisinin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(4), s. 1436-1467.
• Ergüven, S. (2011). Öğretmenlerin yansıtıcı düşünme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde: Niğde Ömer Halis Demir Üniversitesi.
• Farrell, T. S. (2003). Reflective practice in action: 80 reflection breaks for busy teachers. Corwin Press.
• Fichtner, (2005). Reflective learning - Problems and Questions Concerning a Current Contextualization of the Vygotskian Approach. In (Eds.) Hoffmann, M. H. G., Lenhard, J. and Seeger, F. In Activity and Sign Grounding Mathematics Education (pp.179-190). US: Springer.
• Göçük, Ş. (2018). Öğretmen adaylarının eleştirel ve yansıtıcı düşünme düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Güney, K. (2008). Mikro-yansıtıcı öğretim yönteminin öğretmen adaylarının sunu performansı ve yansıtıcı düşünmesine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi.
• Güvenç, H. (2011). Yansıtma materyalleriyle desteklenen işbirlikli öğrenmenin Türkçe öğretmeni adaylarının özdüzenlemeli öğrenmelerine etkileri. Eğitim ve Bilim, 36(159), s. 3-13.
• Heydarnejad, T., Ebrahimi, M., R., and Najjari, H. (2018). On the Associations among Critical Thinking, Reflective Thinking, and Emotions; A case of Iranian EFL Teachers. International Journal of Applied Linguistics & English Literature. 7(6), p. 97-103.
• Kaf Hasırcı, Ö. ve Sadık, F. (2009). Sınıf öğretmenlerinin yansıtıcı düşünme eğilimlerinin belirlenmesi. 18. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı (Sözlü Bildiri), İzmir: Ege Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
• Kalkay, İ. (2013). 6 - 7. ve 8. sınıf öğretim programlarının yansıtıcı düşünme becerilerini kazandırmaya ilişkin öğretmen görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi.
• Karakoç, C. (2019). Yansıtıcı düşünme beceri algılarının Türkçe öğretmenlerinin problem çözme beceri algılarını yordamasının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kars: Kafkas Üniversitesi.
• Keskin, Ö. (2020). A case-based approach to reflective practice of pre-service secondary mathematics teachers for developing a holistic perception of teaching. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Bilkent Üniversitesi
• Kılıç, H.H. (2010). İlköğretim birinci ve ikinci kademe öğretmenlerinin yansıtıcı düşünme eğilimleri (Elazığ ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi.
• Kırnık, D. (2010). İlköğretim 5.sınıf Türkçe dersinde yansıtıcı düşünmeyi geliştirici etkinliklerin öğrenci başarısına etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi.
• Koca, G. (2017). Türkçe öğretmeni adaylarının yansıtıcı düşünme ve yaratıcılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Niğde Üniversitesi örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde: Niğde Ömer Halis Demir Üniversitesi.
• Köstekçi, E. (2016). Öğretmen adaylarının girişimcilik özellikleri ile yansıtıcı düşünme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bartın: Bartın Üniversitesi.
• Maden, S. ve Önal, A. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ile ilgili lisansüstü tezlerin araştırma eğilimleri. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi, 7(1), s. 42-56. DOI: 10.47714/uebt.878270.
• Melanlıoğlu, D. ve Atalay T. D. (2016). Türkçe öğrenen yabancılar örneğinde yansıtıcı günlük kullanma ve yazma öz yeterliği arasındaki ilişki. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(35), s. 56-76.
• Merriam, S. (1998). Qualitative research and case study applications in education. Revised and expanded from case study research in education. USA: JB Printing.
• Osterman, K. F. and Kottkamp, R.B. (1993). Reflective practice for educators: Improving schooling through professional development. Newbury Park, CA: Corwin Press.
• Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: Sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), s. 323-343.
• Rodgers, C. (2002). Definingreflection: anotherlook at johndewey ve reflectivethinking. Teacher College Record. 104(4), s. 842–886.
• Şahan, H. H. ve Kalkay, İ. (2014). 6.-7. ve 8. sınıf öğretim programlarının yansıtıcı düşünme becerilerini kazandırma düzeyine ilişkin öğretmen görüşleri. Turkish Studies (Elektronik), 9(8), s. 775-792.
• Şahin, A. (2011). Türkçe öğretmeni adaylarının yansıtıcı düşünme eğilimlerinin çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(37), 108-119.
• Şanlı, Ş. V. (2016). Öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme eğilimlerinin bazı değişkenler açısından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Antalya: Akdeniz Üniversitesi.
• Şentürk, C., ve Yazar, İ. (2021). Türkçe öğretimi üzerine yapılan lisansüstü çalışmaların analizi. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education (IJTASE), 10(4), s. 258-276.
• Taggart, G.L., and Wilson, A.P. (2005). Promoting reflective thinking in teachers: 50 action strategies. California: Corwin Press.
• Tican, C. (2013). Yansıtıcı düşünmeye dayalı öğretim etkinliklerinin öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme becerilerine, eleştirel düşünme becerilerine, demokratik tutumlarına ve akademik başarılarına etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Tok, S. (2008). Yansıtıcı düşünmeyi geliştirici etkinliklerin öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarına, performanslarına ve yansıtmalarına etkisi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 33(149), s. 104-117.
• Töman, U. (2015). Öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme becerilerindeki gelişimin öğretim süresi boyunca incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Urhan, İ. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının yansıtıcı düşünme ile öğretmen öz yeterlik algısı arasındaki ilişkinin incelenmesi: Niğde Üniversitesi örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde: Niğde Ömer Halis Demir Üniversitesi.
• Ustabulut, M. Y. (2019). Yansıtıcı düşünme becerileri eğitiminin yabancı dil olarak Türkçe öğreten öğretmenler ve Türkçe öğretimi üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Ustabulut, M. Y. (2020). Yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde yansıtıcı düşünme becerisi. Hiperyayın.
• Ustabulut, M. Y. ve Kara, M. (2019). Yansıtıcı düşünme becerileri eğitiminin yabancı dil olarak Türkçe öğreten öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme sürecinin gelişimine etkisi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(27), s. 122-146. https://doi.org/10.35675/befdergi.503252.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yılmaz, A. ve Bal, M. (2015). Dil becerilerinin öğretiminde yansıtıcı rol. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 4(1), s. 278-293.
• Yılmaz, N. Y. (2018). Düşünme becerilerine ilişkin lisansüstü tezlerin incelenmesi. Eğitim Bilimleri ve Öğrenme Teknolojileri Dergisi, 1(1), s. 32-38.
• Yorulmaz, M. (2006). İlköğretim I. kademesinde görev yapan sınıf öğretmenlerinin yansıtıcı düşünmeye ilişkin görüş ve önerileri (Diyarbakır İli Örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi.
• Yost, D., Sentner, S., and Frolenza-Baily, A. (2000). An examination of the construct ofcritical reflection: Implications for teacher education programming in the 21st century. Journal of Education, 51(1), p. 31-6.
• YÖK, (2007). www.yok.gov.tr/documents/10279/49665/aciklama_programlar/aa7bd091-9328-4df7-aafa 2b99edb6872f.