TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSLERİNİN İŞLENİŞİNE İLİŞKİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 3, 1105 - 1123, 15.09.2021

Bekir Kayabaşı Nülifer Karadağ

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türk dili ve edebiyatı öğretim programının, ders kitaplarının; okulun ve sınıfın fiziki koşullarının, öğrencilerin derse karşı tutumlarının Türk dili ve edebiyatı dersinin işlenişine olumlu ve/veya olumsuz yansımalarının olup olmadığını belirleyebilmek, olumsuz yansımalar varsa, bunlarla ilgili öğretmenlerin çözüm önerilerini alabilmektir. Olgubilim (fenomenoloji/phenomenology) deseninde tasarlanan araştırmanın örneklemini Adıyaman merkez ilçesinde görev yapmakta olan 25 Türk dili ve edebiyatı öğretmeni oluşturmaktadır. Bu öğretmenlerden yarı yapılandırılmış görüşme formuyla toplanan veriler, içerik çözümleme yöntemi ile çözümlenmiştir. Çalışmaya göre, Türk dili ve edebiyatı derslerinin işlenişine birçok değişken, olumlu ve olumsuz yansımakla birlikte öğretmenler, daha çok olumsuz yansımalar üzerinde durmuştur. Öğretmenler tarafından en sık değinilen olumsuz yansıma, “Türk dili ve edebiyatı dersleri için ayrı dersliklerin bulunmaması” iken; sunulan çözüm önerileri arasında en sık değinileni ise “Türk dili ve edebiyatı dersleri için özel dersliklerin hazırlanması gerektiği”dir.

Anahtar Kelimeler

Türk dili ve edebiyatı, öğretim programı, ders kitapları, öğrenci tutumları, fiziki koşullar

Kaynakça

• Akcaoğlu Saydım, S. (2009). Öğrencilerin Türk edebiyatı dersine ilgileri. Millî Eğitim Bakanlığı, Eğitim Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı (EARGED) Ankara.
• Aslan, C. ve Güneyli, A. (2009). Türk dili ve edebiyatı öğretmen adaylarının öğretim ortamlarında karşılaştıkları sorunlara yönelik görüşleri. I. Uluslararası Türkçe Eğitimi ve Öğretimi Sempozyumu Bildirileri. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti: Doğu Akdeniz Üniversitesi Yayını.
• Aslan, C. (2017). Örnek eğitim durumlarıyla Türkçe-Türk dili ve edebiyatı öğretimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Aslan, C. (2016). Özerk benlikli birey yetiştirme sürecinde çağdaş dil ve edebiyat öğretimi ortamlarının (Türkçe/Türk dili ve edebiyatı) önemi. İlköğretim Online, 15(3), 723-741.
• Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 231- 274. Bayazıt, Z. (2012). Türk edebiyatı ile dil ve anlatım derslerinde karşılaşılan sorunlar ve bunlara yönelik çözüm önerileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü.
• Bozkırlı, K. Ç. ve Er, O. (2018). Türk dili ve edebiyatı öğretim programının uygulanabilirliğinin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(3), 1931-1946.
• Creswell, J. W. (2018). Nitel araştırma yöntemleri-beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (Çev. M. Bütün ve S. B. Demir). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çelik, T. (2013). Dil ve edebiyat öğretimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Demir, C. C. (2010). Türk edebiyatı ders kitaplarının programa uygunluğunun öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dilidüzgün, S. (2018). Çağdaş çocuk yazını-yazın eğitimine atılan ilk adım. Ankara: Tudem Yayıncılık.
• Erdem, C. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin Türk edebiyatı dersine yönelik tutumları üzerine bir değerlendirme. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), 381- 414.
• Erdem, C. (2017). Türk dili ve edebiyatı öğretimi uygulamaları üzerine bazı tespitler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 50(1), 99-126.
• Erdem, İ. ve Topbaş, S. (2017). Dil ve anlatım ile Türk edebiyatı derslerinde karşılaşılan sorunlar ve bunlara yönelik çözüm önerileri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 21(2), 465-495.
• Erol K. ve Demir F. (2017). Ortaöğretim Türk dili ve edebiyatı öğretiminde karşılaşılan başlıca sorunlar. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 1(2), 197-212.
• Eskı̇men, A. D. (2018). 9.-12. sınıf Türk dili ve edebiyatı, Türk edebiyatı ile dil ve anlatım ders kitaplarının öğretmen görüşleri açısından değerlendirilmesi. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi, 4(2), 111-129.
• Göktürk, A. (1986). Dil ve edebiyat öğretiminde yeni yaklaşımlar. TED, IV. Öğretim Toplantısı. Ankara: TED Yayınları.
• Gözütok, T. ve Demir, A. (2017). Ortaöğretim öğrencilerinin Türk edebiyatı dersine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Journal of History Culture and Art Research, 6(4), 849-863.
• Işıksalan, S. N. (2011). 2005 Türk edebiyatı dersi öğretim programının değerlendirilmesi: Eskişehir örneği. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 15-40. Kaplan, M. (1992). Kültür ve dil. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kavcar, C. (2017). Edebiyat ve eğitim. Ankara: Anı Yayıncılık. Kuduban, Ö. ve Aktekin, S. (2013). 2005 Türk edebiyatı öğretim programına yönelik öğretmen görüşleri: Trabzon örneği. Karadeniz Araştırmaları, 39, 167-186.
• MEB. (2015). Orta öğretim Türk dili ve edebiyatı dersi (9, 10, 11, 12. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
• Miles, M. B. and Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. USA: Sage Publications.
• Oral, B. ve B. Aşılıoğlu, B. (2000). Lise Türk dili ve edebiyatı dersi öğretmenlerinin Türk dili ve edebiyatı programı hakkındaki görüşlerinin değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 25, 34-41.
• Özdemir, E. (2013). Türk ve dünya edebiyatında dönemler-yönelimler. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• Özdemir. E. (2018). Eleştirel okuma. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Ridling, Z. (1994). The effecsts of three seating arrangements on teachers’ use of selective interactive verbal behaviors. Paper Presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association, New Orleans, LA, Nisan 4-8.
• Sever, S. (2015). Çocuk edebiyatı ve okuma kültürü. İzmir: Tudem Yayıncılık.
• Sever, S., Kaya ve Z., Aslan, C. (2017). Etkinliklerle Türkçe öğretimi. Tudem Yayıncılık.
• Sever, S. (2018). Sanatsal uyaranlarla dil öğretimi. Ankara: Tudem Yayıncılık.
• Turhan, V. (2010). Liselerde Türk dili ve edebiyatı ders sürecinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi (Erzurum İl Örneği). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 291-298.
• Türkyılmaz, M., Can, R. ve Karadenı̇z, A. (2010). Öğrenci görüşleriyle Türk edebiyatı ders kitaplarındaki metinlerin değerlendirilmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 113-123.
• Tüzel, S. (2013). Meslek liselerinde Türk dili ve edebiyatı eğitimi: bir durum çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(47), 21-40.
• Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.