SOSYAL BİLGİLER EĞİTİMİNDE PROJE TABANLI ÖĞRETİM İLE İLGİLİ ÇALIŞMALARIN ANALİZİ: BİR META-SENTEZ ÇALIŞMASI

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 3, 1224 - 1245, 15.09.2021

Zafer Çakmak İsmail Hakan Akgün Murat Salur

Öz

Proje tabanlı öğrenme, öğretme-öğrenme sürecinin proje odaklı olarak sürdürülmesidir. Belli bir zaman diliminde yürütülen proje çalışmaları, temelde öğrencinin merkezde olduğu, aktif rol aldığı, kendi öğrenmelerini kendisinin oluşturduğu, sorumluluk aldığı ve arkadaşlarıyla iş birliği içerisinde bulunduğu bir anlayışa dayanmaktadır. Proje tabanlı öğrenme ile ilgili olarak daha ziyade fen ve matematik alanında çalışmalar yapılmıştır. Ancak, özellikle son zamanlarda Sosyal Bilgiler eğitiminde de bu alanda yapılmış çok sayıda çalışmalarla karşılaşmak mümkündür. Bu araştırmada ise, Sosyal Bilgiler eğitiminde proje tabanlı öğrenme ile ilgili yapılmış tez, makale ve bildirilerin meta-sentez yöntemi kullanılarak incelenmesi amaçlanmıştır. Bu araştırmada, Sosyal Bilgiler eğitiminde proje tabanlı öğrenme ile ilgili ilgili yapılan çalışmaların nitel yöntemler kullanılarak analiz edilmesi ve bu bağlamda genel eğilimlerin tespit edilmesi hedeflendiği için, nitel araştırma desenleri kapsamında değerlendirilen meta-sentez yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen veriler, proje tabanlı öğrenme ile ilgili çalışmaların; amaçları, yöntemleri, örneklem grupları, veri toplama araçları, sonuçları ve önerileri bağlamında analiz edilmiştir. Toplanan veriler, tablolar ve şekiller ile görselleştirilip yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda, Sosyal Bilgiler eğitimde, proje tabanlı öğrenme ile ilgili çok sayıda çalışmanın yapıldığı ve bu çalışmalarda genellikle konu ile ilgili öğretmenlerin, öğretmen adaylarının ve öğrencilerin görüşlerini belirlemeye yönelik olarak gerçekleştirildiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, proje tabanlı öğrenme, meta-sentez

Kaynakça

• Ada, S., Baysal, Z. N. ve Kadıoğlu, H. (2009). Projeye dayalı öğrenme yaklaşımının öğrencilerin sosyal bilgiler dersine ilişkin tutumlarına ve görsel sunu uygulamalarına etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (3), 89-95.
• Akgün, İ. ve Akgün, M. (2021). Sosyal bilgiler eğitiminde teknoloji kullanımına yönelik tezlerin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (58), 227-247.
• Akın, D. (2016). 6. Sınıf sosyal bilgiler dersinde proje tabanlı öğrenmenin öğrencinin akademik başarısına ve derse karşı tutumuna etkisi. Elazığ: Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Atıcı, B. ve Akgün M. (2021). Eğitimde bulut bilişime ilişkin araştırmaların içerik analizi yöntemiyle incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 10(1), 272-284.
• Başbay, M. (2019). Proje tabanlı öğrenme. Ö. Demirel (Ed.), Eğitimde yeni yönelimler içinde, (7. Baskı), (s. 67-80). Ankara: Pegem Akademi.
• Benzer, E. (2010). Proje tabanlı öğrenme yaklaşımıyla hazırlanan çevre eğitimi dersinin fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre okuryazarlığına etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Bingöl, P. (2019). Sosyal bilgiler öğretiminde proje tabanlı öğrenmenin ders başarısı ve eleştirel düşünmeye etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Bondas, T. and Hall, E. O. (2007). Challenges in approaching metasynthesis research. Qualitative Health Research, 17(1), 113-121.
• Burns N. and Grove SK (2005). The practice of nursing research. conduct, critique and utilization. Philadelphia: WB Saunders.
• Çakan, S. (2005). Proje tabanlı öğrenme yaklaşımının uygulandığı 6. sınıf matematik dersine ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri: bir eylem araştırması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Çakmak, Z. ve Taşkıran, C. (2020). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitimi alanındaki çalışmaların analizi: bir meta sentez çalışması. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 9(3), 1243-1261.
• Çalık, M. ve Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. Education ve Science/Egitim ve Bilim, 39(174), 33-38.
• Çiftçi, S. (2006). Sosyal bilgiler öğretiminde proje tabanlı öğrenmenin öğrencilerin akademik risk alma düzeylerine, problem çözme becerilerine, erişilerine kalıcılığa ve tutumlarına etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demirel, Ö. Başbay, A., Uyangör, N. ve Bıyıklı, C. (2001). Proje tabanlı öğrenme modelinin öğrenme sürecine ve öğrenci tutumlarına etkisi. X. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi. 7-8 Haziran, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Bolu.
• Dere, İ. ve Dinç, E. (2018). Yapılandırmacı bir öğrenme ve öğretme yöntemi olarak sözlü tarihin sosyal bilgiler derslerine entegrasyonu. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 115-127.
• Dilek, A., Baysan, S. ve Öztürk, A. (2018). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitimi üzerine yapılan yüksek lisans tezleri: bir içerik analizi çalışması. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 22 (2) 581-602.
• Erdem, M. ve Akkoyunlu, B. (2002). İlköğretim sosyal bilgiler dersi kapsamında beşinci sınıf öğrencileriyle yürütülen ekiple proje tabanlı öğrenme üzerine bir çalışma. Elementary Education Online, 1(1), 2-11.
• Erdoğan, N. F. (2009). İlköğretim sosyal bilgiler öğretiminde proje tabanlı öğrenmenin ders başarısına ve sınıf atmosferine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Eşsizoğlu, G. (2013). Sosyal bilgiler öğretiminde proje tabanlı öğrenmenin üstün zihin düzeyindeki öğrencilerin erişilerine, yaratıcı ve eleştirel düşünme düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Fırat, Ş. (2008). İlköğretim 4. sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersine yönelik akademik başarıları üzerinde proje tabanlı öğrenme yaklaşımının etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gültekin, M. (2007). Proje tabanlı öğrenmenin beşinci sınıf fen bilgisi dersinde öğrenme ürünlerine etkisi. Elementary Education Online, 6(1), 93-112.
• Karadeniz, O., Eker, C. ve Burunsuz, E. (2015). Ortaokul sosyal bilgiler dersi öğretim programı kazanımlarının yapılandırmacı öğrenme kuramı ilkelerine göre değerlendirilmesi. Electronic Turkish Studies, 10(3), 563-580.
• Karakuş, F. (2016). Öğrenme-öğretme yaklaşımları. T. Yanpar Yelken (Ed), Öğretim ilke ve yöntemleri içinde, (4. Baskı), (s. 135-184). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kartal, A. (2020). İlkokulda sosyal bilgiler eğitimi konulu çalışmalara genel bakış: bir meta sentez çalışması. Eğitim ve Bilim, 45(203), 123-151.
• Katz, L.G. (1994). The project approach [ERIC digest]. Urbana, IL: ERIC Clearinghouse on Elementary and Early Childhood Education. (ERIC Document Reproduction Service No. ED368509).
• Kayıran, T. (2009). Çoklu zekâ kuramı destekli proje tabanlı öğrenme yönteminin sosyal bilgiler dersinde akademik basari, tutum ve kalıcılığa etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Koç, İ. (2008). Çoklu zekâ kuramına dayalı olarak gerçekleştirilen proje tabanlı öğrenmenin öğrencilerin 7. sınıf sosyal bilgiler dersindeki tutum ve erişilerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
• Krajcik, J. and Czerniak, C. M. (2014). Teaching science in elementary and middle school: A Project-Based Approach. Routledge.
• Kubinova, M., Novotna, J. and Littler, G. H. (1998). Projects and mathematical puzzles,-A tool for development of mathematical thinking. European Research in Mathematics Education. G.5.
• Newell, R. J. (2003). Passion for learning “how project based learning meets the needs of 21. st. century students. A Scarecrow Education Book, Innovations In Education Series, No:3, USA.
• Polat, S. ve Ay, O. (2016). Meta-sentez: Kavramsal bir çözümleme. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi- Journal of Qualitative Research in Education, 4(1), 52-64.
• Schmidt, K. L. and Fisher, J. C. (1992). Effective development and utilization of self-learning modules. The Journal of Continuing Education in Nursing, 23(2), 54-59.
• Seidel, S. Aryeh, L. and Steinberg, A. (2002). Project based and experiential learning after school programming. ERIC Document Reproduction Service. Ed 481931.
• Solomon, G. (2003). Project-based learning: A primer. Technology and Learning-Dayton, 23(6), 1-3.
• Şahin, H. (2015). İlköğretim sosyal bilgiler dersinde proje tabanlı öğrenme yönteminin uygulanabilirliğine yönelik öğretmen ve öğrenci tutumlarının değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırşehir: Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Taş, G. ve Akoğlu, K. (2020). Sosyal bilgiler öğretiminde işbirlikli öğrenme yaklaşımının etkisi: Meta-sentez çalışması. Journal of Turkish Educational Sciences, 18(2), 452-479.
• Thomas, J. W. (2000). A review of research on project based larning. https://www.asec.purdue.edu/lct/HBCU/documents/AReviewofResearchofProject-BasedLearning.pdf (Erişim Tarihi: 04.02.2021).
• Ulukaya Öteleş, Ü. (2019). Sosyal bilgiler dersinde proje tabanlı öğrenme yönteminin öğrencilerin akademik başarısına, derse karşı tutumuna ve sınıf ortamına ilişkin demokratik tutumuna etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Ulukaya Öteleş, Ü. ve Ezer, F. (2020). Sosyal bilgiler dersinde proje tabanlı öğrenme yönteminin etkisini belirlemeye yönelik bir çalışma. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 9(2), 855-871.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, S. (2007). İlköğretim 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde proje tabanlı öğrenme modelinin araştırma becerilerinin gerçekleşme düzeyine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yıldız, V. A. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programlarına ilişkin öğretmen görüşleri: bir meta-sentez çalışması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(2), 2115-2127.
• Yılmaz, O. (2006). İlköğretim 7. sınıf sosyal bilgiler dersinde “proje tabanlı öğrenme”nin öğrenenlerin akademik başarıları, yaratıcılıkları ve tutumlarına etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak: Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.