TÜRK FİLMLERİNDE YANSITILAN TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ÖĞRETMENİ İMAJI VE EDEBİYAT ÖĞRETİMİ

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 4, 1507 - 1534, 15.12.2021

Ferah Burgul Adıgüzel

Öz

Okul filmi olarak nitelendirilen filmlerde, baskın öğretmen karakterinin genellikle dil ve edebiyat öğretmeni olduğu görülür. Filmlerde söz konusu öğretmenlere yüklenen çeşitli niteliklerden hareketle, toplum algısında bu mesleğe ve derse ilişkin bir imaj oluşturulmaktadır. Bu doğrultuda çalışmanın amacı, Türk filmlerinde Türk dili ve edebiyatı öğretmeni imajının ve edebiyat öğretiminin nasıl yansıtıldığını saptamaktır. Araştırma kapsamında elde edilen veriler, edebiyat öğretmeni karakterine yer verilen on iki Türk filmi aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmanın verileri nitel araştırma yöntemlerinden doküman inceleme yoluyla toplanmıştır. Analiz birimi olarak karakter esas alınmış ve edebiyat öğretmeni karakteri, görsel ve meslekî imaj özellikleri doğrultusunda değerlendirilmiştir. Filmlerde edebiyat öğretmeninin görsel imajının özellikle genç ve orta yaşlı erkek öğretmenler üzerinden sergilendiği görülür. Edebiyat öğretmenleri bakımlı, şık, bekâr, orta yaşlı ve genç erkek karakterler olarak yansıtılır. Öğretmenlerin hemen hepsinde görülen meslekî imaj özellikleri; meslekî bilgi, beceri ve ilgiye sahip, diksiyonu düzgün, ifade becerisi gelişmiş olmaktır. Filmlerde, tecrübeli ve tecrübesiz öğretmenler üzerinden eski ve yeni nesil Türk dili ve edebiyatı öğretmenlerinin öğrenciye yaklaşımları, dil kullanımları, konu seçimleri ve edebiyat anlayışlarındaki farklılık sergilenmiş, “eski” ve “yeni” dil/ edebiyat/ dönem/ edebî anlayış karşılaştırması yapılmıştır. Türk dili ve edebiyatı eğitimi açısından inclendiğinde; filmlerde konu olarak ağırlıkla klasik edebiyat ile aruz vezninin ele alındığı, klasik edebiyatın zor ve anlaşılmaz olduğuna yönelik sahnelere sıklıkla yer verildiği görülür. Derslerde sadece düz anlatımın tercih edilmesi, herhangi bir öğretim materyali kullanılmaması, konuları yaşamla ve öğrenci ilgisiyle bağdaştırılmaması, yenilikten uzak ve sıkıcı bir edebiyat eğitimi anlayışını örnekleyerek Türk dili ve edebiyatı dersine ilişkin olumsuz bir algı oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türk dili ve edebiyatı öğretmenin imajı, filmlerde edebiyat eğitimi, filmlerde Türk dili ve edebiyatı öğretmeni

Kaynakça

• Akcan, E. ve Polat, S. (2016). Eğitim konulu Türk filmlerinde öğretmen imajı: Öğretmen imajına tarihi bakış. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22(3), 293-320.
• Ayers, W. (1993). A teacher ain't nothin' but a hero. P.B. Joseph & G.E. Burnaford (Eds) Images of schoolteachersin twentieth-century America: paragons, polarities, complexities. New York: St Martin's Press.
• Bağçeci, B., Çetin, B. ve Ünsal, S. (2013). Occupational image scale of teachers. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 12(1), 34-48.
• Birnbaum, L. A. (1985). The relationship of occupational image to work Role, Work Attitudes, and Work Behavior, Yayımlanmamış Doktora Tezi, New York: City University of New York.
• Bulduklu, Y. (2015). İmaj yönetimi. İstanbul: Literatürk.
• Burbach, H. J., ve Figgins, M. A. (1993). A thematic profile of the image of teachers in film. Teacher Education Quarterly, Spring, 64-75.
• Cajales Rodríguez, E. L., Martínez Rodríguez, R. del C. ve Arenas Basurto, J.G. (2012). Teacher image in different educational contexts: the case of Mexico. I. Kestere, C. Wolhuter, R. Lozano (Ed.), The visual image of the teacher: international comparative perspectives içinde (158-173). Riga: RaKa.
• Dalton, M. M. (2004). Bad teacher is bad for teachers. Journal of Popular Film and Television, 41(2), 78-87.
• Edgerton, G. ve Marsden, M. (2002). The teacher-scholar in film and television. Journal of Popular Film and Television, 30(1), 2-6.
• Efendioğlu, E. (2013). Türk sinemasında öğretmen imajı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul:Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Enginün, İ. (1982). Abdülhak Hâmid Tarhan-Bütün şiirleri 2, İstanbul: Dergah.
• Ericksen, M.K., Sirgy, J. M. (1992). Employed females’ clothing preference, self-image congruence, and career anchorage. Journal of Applied Social Psychology, 22(5), 408-422.
• Farhi, A. (1999). Hollywood goes to school recognizing the superteacher myth in film. The Clearing House: A Journal of Educational Strategies. 72 (3), 157-159.
• Fisher, R. Harris, A. ve Jarvis C. (2008). Education in popular culture: telling tales on teachers and learners. New York: Routledge.
• Fischer, J. ve Kiefer, A. (2001). Constmcting and discovering images of your teaching. P. Bolotin Joseph, G. E. Bumaford (Ed.) Images of Teachers in America içinde (93-114) London: Law- rence Erlbaum Associates.
• Giroux, H. A. (2001). Breaking into the movies: pedagogy and the politics of film. A Journal of Rhetoric, Culture, & Politics, 21(3), 583–598. http://www. jaconlinejournal.com/archives/vol21.3/giroux-breaking.pdf adresinden erişilmiştir.
• Gömleksiz, M. N., Sinan, A. T. ve Doğan, F. N. (2020). Türkçe, Türk dili ve edebiyatı ile çağdaş Türk lehçeleri öğretmen adaylarının öğretim teknikleri seçme yeterliklerine ilişkin algıları. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 9(2), 750-768.
• Gul Khattak, S. (2012). The visual image of teacher: an English perspective. I. Kestere, Wolhuter, C ve Lozano, R. (Ed.), The visual image of the teacher: International comparative perspectives içinde (s. 10-23), Riga: RaKa.
• Grandy, G. ve Mavin, S. (2011). Occupational image, organizational image and identity in dirty work: intersections of organizational efforts and media accounts. Organization, 19(6), 765-786. Hoyle, E. (2001). Teaching prestige, status and esteem. Educational Management & Administration, 29(2), 139- 152.
• Hunter, J.D. (1991). Culture wars: The struggle to define America. New York: Basic Books.
• Kahya, H. (2018). Aday Türk dili ve edebiyatı öğretmenlerinin edebiyat öğretmeni kavramına ilişkin algılarının metafor yoluyla analizi. Journal of International Scientific Researches, 3(4), 104-117.
• Kalke, B. (2012). The visual image of the teacher in Latvia. I. Kestere, Wolhuter, C ve Lozano, R. (Ed.) The Visual Image of the teacher: International comparative perspectives içinde (s. 106- 125), Riga: RaKa.
• Kayabaşı, B. ve Karadağ, N. (2021). Türk dili ve edebiyatı derslerinin işlenişine ilişkin öğretmen görüşleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 10(3), 1105-1123.
• Kestere, I. ve Kalke, B. (2011). Teacher's visual image: the Latvian student perspective. N. Popov (Ed.), Comparative Education. Teacher Training, Education Policy. Social Inclusion, History of Education içinde (s. 409-417), Sofia: Bureau for Educational Services,
• Kestere, I. ve Kalke, B. (2014). The visual image of teachers: A ten country perspective. Revista Colombiana de Educación, 68, 19-40.
• Kestere, I., Wolhuter, C. ve Lozano, R. (2013). The visual image of the teacher: A comarative study. Acta Paedagogica Vilnensia, 30, 92-103.
• Kim, S.S., Agrusa, J., Lee, H. ve Chon, K. (2007). Effects of Korean television dramas on the flow of Japanese tourists. Tourism Management, 28, 1340- 1353.
• LeBlanc, G. (2001). Image and reputation of higher education institutions in students retention decisions. The International Journal of Educational Management, 15(6), 303-311.
• Lim, V. K. ve Yuen, E. C. (1998). Doctors, patients, and perceived job image: An empirical study of stress and nurses in Singapore. Journal of Behavioral Medicine, 21(3), 269-282.
• Lim, V. K., Teo, T. S. ve See, S. K. (2000). Perceived job image among police officers in Singapore: factorial dimensions and differential effects. The Journal of Social Psychology, 140(6), 740-750.
• Lozano, R. ve Kızılaslan, I. (2012). Education in Turkey: Sentimentality meets the realities of the teaching profession. Kestere, Wolhuter, C ve Lozano, R. (Ed.), The visual image of the teacher: international comparative perspectives içinde (s. 126-143), Riga: RaKa.
• Mosca, J. B. ve Buzza, J. (2013). Clothing and the affects on a teacher's image: How students view them. Contemporary Issues in Education Research (Online),6(1), 59-65.
• Nóvoa, A. (2000). Ways of saying, ways of seeing: Public images of teachers (19-20 Centuries). Paedagogica Histórica, 36(1), 21-41.
• Schwarz-Franco, O. (2016). Teachers in film: inspiration for autonomous and transformative teaching or a warning against It?, Universal Journal of Educational Research, 4, 994-1002.
• http://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/11115355_YYRETMENLYK_MESLEYY_GENEL_YETERLYKLERY.pdf. Öğretmenlik Mesleği Yeterlik Alanları ve Alt Yeterlikleri (2017), Nisan 2021.
• Rosen, J. (2004). Defiant negotiations with celluloid colleagues: Broaching pre-service teacher’s aspirations for and apprehensions of teaching through a dialogue with teacher images in film. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Canada: The University of Western Ontario.
• Robins, K. (1999). İmaj görmenin kültür ve politikası. N. Türoğlu (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ryan, M. ve Kellner, D. (1988). Camera politica: The politics and ideology of contemporary Hollywood Film. Bloomington: Indiana University Press.
• Swetnam, L. A. (1992). Media distortion of the teacher image. The Clearing House, 66(1), 30-32.
• Tan, A. (2000). The images of teachers in film. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Boston: Boston College Graduate School of Education.
• Williams, M. L. (2017). Ain’t I a teacher? A television analysis of black male media-teachers on the Steve Harvey Show. Spectrum: A Journal on Black Men, 5(2), 45-70.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• https://sozluk.gov.tr/?q=imaj&aranan= (Erişim tarihi10.09.2021).
• http://www.dildernegi.org.tr/TR,274/turkce-sozluk-ara-bul.html (Erişim tarihi10.09.2021).