HİKÂYE-İ FÂTIMA VE DİL ÖZELLİKLERİ

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 1, 69 - 92, 15.03.2022

Gülay Durmaz Şükrü Baştürk

Öz

Eski Oğuz Türkçesi metinleri üzerine yapılan çalışmaların dikkate değer bir sayıya ulaştığı bilinmektedir. Bu metinlerden hareketle Eski Oğuz Türkçesi ile Osmanlı Türkçesi, Türkiye Türkçesi arasında karşılaştırmalı çalışmalar da yapılmaktadır. Ayrıca bu döneme ait ses kayıtları olmasa da eldeki bilgiler ve neşri yapılan metinlerden hareketle dönemin ağızları ile ilgili çalışmalar bulunmaktadır.
Bu dönemde sanat amacı güdülmeden halk için kaleme alınmış eserlerde ağız özelliklerinin daha kolay tespit edileceği düşünülmektedir. Bu nitelikteki eserler arasında önemli bir yer tutan halk hikâyelerinden birisi olan Hikâye-i Fâtıma bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Çalışmada halk hikâyeleri hakkında kısaca bilgi verildikten sonra metnin dört nüshası karşılaştırılacak, hikâyenin konusu kısaca özetlenerek eser, ses ve şekil bilgisi açılarından değerlendirilecektir. Ayrıca hikâyenin çeviri yazılı metni çalışmanın sonunda yer alacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hikâye-i Fâtıma, nüshalar, ses ve şekil bilgisi

Kaynakça

• Akar, A. (2010). Lehçe oluşma şartları ve evreleri bakımından eski Türkiye Türkçesi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 15(28), 15-29.
• Aslan, N. (2006). Manzum dinî hikâyeler ve Kirdeci Ali’ye ait olduğu söylenen iki hikâye metni (güvercin ve geyik destanları). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(1), 189-207.
• Develi, H. (2008). Eski Türkiye Türkçesi ağızlarının sınıflandırılması. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 3(3), 212-230.
• Doğan, Ş. (2012). Bir eski oğuz Türkçesi metni hikâye-i Fâtıma ve dil özellikleri. Akademik Bakış Dergisi, 32(1), 1-20.
• Duman, M. (2008). Eski Türkiye Türkçesi dönemine ait bazı metinlerdeki dil uyumuna aykırı örnekler üzerine Türk Dili üzerine incelemeler. Makaleler, Eski Türkiye Türkçesinden Osmanlı Türkçesine, İstanbul, Kesit Yayınları, 11-20.
• Gülsevin, G. (2010). Eski Anadolu Türkçesi ağızları üzerine. Makaleler I Yaşayan ve Tarihî Türkiye Türkçesi Ağızları, İstanbul, Özel Kitaplar, 193-207.
• Kandemir, M. Y. (1995). Fâtıma. Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara: TDV Yayınları, 12, 219-223.
• Karahan, L. (2007). Eski Anadolu Türkçesinin kuruluşunda yazı dili - ağız ilişkisi. IV. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları, I, 929-938.
• Kuzubaş, M. (2008). Manzum bir destan kitabı (dastân-ı Veysel Karânî, vefât-ı Hz. Fâtıma, vefât-ı Hz. İbrâhîm, hikâyet-i gügercin, hikâyet-i geyik). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(2), 304-340. Ölker, P. (2016). Hz. Fâtıma destanı. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 36, 351-366.
• Önler, Z. (1991). Manzum halk hikâyelerinden Cümcüme Sultan. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 351-367.
• Söylemez, M. M. (2011). Alevî Bektâşî klasikleri dâstân-ı İbrâhîm Edhem, dâstân-ı Fâtıma, dâstân-ı hâtûn. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları.
• Şahin, H. (2003). Birleşik çekimli fiillerin zaman ve anlam açısından çeşitlilikleri. Bursa: U.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4, 157-168.
• Şahin, H. (2003). Eski Anadolu Türkçesi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Şahin, H. (2003). Müntehib (Dil özellikleri, Dizin, Tıpkıbasım). Bursa: Uludağ Üniversitesi Yayınları.
• Şahin, H. (2006). Şeyh İmam el-Bardahî-Câmi'ül-Fürs I (İnceleme-Metin). The Departman of Near Eastern Languages and Civilizations Harvard University.
• Şahin, H. (2006). Şeyh İmam el-Bardahî-Câmi'ül-Fürs II (Dizin ve Tıpkıbasım). The Departman of Near Eastern Languages and Civilizations Harvard University.
• Şahin, H. (2012). Bursa yerli ağızlarında birincil uzun ünlüler üzerine. Diyalektolog Ağız Araştırmaları Dergisi, 5, 1-7.
• Şahin, H. (2021). Türkçede organ isimleriyle kurulmuş deyimler. Bursa: Türk Ocağı Yayınları.
• Yıldız, Â. (2017). Türk İslam edebiyatında Hz. Fâtıma. Cennet Kadınlarının Seyyidesi Hz. Fâtıma, Sivas: Sivas Belediyesi, 203-227.