MİRVARİD DİLBAZİ’NİN ŞİİRLERİNDE VATAN KAVRAMI

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 1, 197 - 219, 15.03.2022

Seda Selim

Öz

Azerbaycan edebiyatının kadın şairlerinden biri olan Mirvarid Dilbazi’nin eserlerinde, vatan kavramı geniş yer tutar. Dilbazi’nin sanat yaşantısı, yaşadığı dönemin siyasi ve sosyal olaylarından etkilenmiştir. Bu nedenle şairin şiirlerinde ele aldığı vatan kavramı, farklı dönemlerde farklı özellikler göstermektedir. Mirvarid Dilbazi’nin yaşadığı dönemde hüküm süren Sovyet yönetimi, insanları her alanda yönlendirir ve Sovyet ideolojisinin gerektirdiği şekilde yaşamaya mecbur kılar. Sovyet propagandasının en şiddetli şekilde yapıldığı, yönetim karşıtı olanlara yaşam hakkı tanınmadığı bir devrin tanığı olan Dilbazi, ilk eserlerini bu dönemin gerektirdiği şekilde verir. Şairin İkinci Dünya Savaşı yıllarında yazılan şiirlerinde, savaşın halkın üzerindeki etkilerinini azaltmak için daha çok vatan müdafaası konusu işlendiği görülür. Daha sonraki yıllarda, Stalin’in ölmesi, açıklık politikası, Azerbaycan topraklarının Ermeniler tarafından işgal edilmesi gibi farklı siyasi ve sosyal gelişmeler, şairin eserlerinde iz bırakmış ve eserlerindeki vatan kavramı, bu olaylar doğrultusunda değişmiştir. Bu çalışmada, Mirvarid Dilbazi’nin yaşadığı dönem göz önüne alınarak şiirlerindeki vatan kavramı ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Mirvarid Dilbazi, Azerbaycanlı kadın şair, Azerbaycan Sovyet Edebiyatı

Kaynakça

• Açık, F. (2009). Nevai şahsında Sovyet bakış açısının Yaş Türkistan Dergisi’nde eleştirisi. AÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 39, 909-918.
• Adıgüzel, S. (2011). Bahtiyar Vahabzade’nin şiirinde millet, vatan ve dil. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 31, 63-74.
• Akan, M. (2017), Sovyet propaganda afişlerinde doğu imgesi. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 17/2, 77-102.
• Akpınar, Y. (1994). Azeri edebiyatı araştırmaları. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Aliyeva, A. (2016). Azerbaycan’da öğretmen yetiştirme sistemine ilişkin öğretmen görüşleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Attar, A. (2003). Karabağ sorunu ve çözüm arayışları, Dokuzuncu Askeri Tarih Semineri Bildirileri. Genelkurmay ATASE Başkanlığı, İstanbul.
• Can, B. (2012). Büyük Vatan Savaşının gölgesinde Rus edebiyatına bakış, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 1, 42-49.
• Çelik, R. (2018). İkinci Dünya Savaşının Sovyet edebiyatına etkisi. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 11(24), 360-370.
• Deveci M., Kılınç, A. (2020). Musa Yakub şiirlerinde toprağın kimliksel dönüşümü: vatan. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, 6(2), 141-154.
• Ceferzade, E. (2006). Azerbaycan’ın âşık ve şair kadınları, (haz. C. Alyılmaz) Ankara: Belen Yayıncılık.
• Dilbazi, M. (1934). Bizim sesimiz. Bakü: Azerneşr.
• Dilbazi, M. (1937). İlkbahar. Bakü: Azerneşr.
• Dilbazi, M. (1979). Mehebbet bizimle goşa doğulur. Bakü: Genclik Yayınları.
• Dilbazi, M. (1982). Seçilmiş eserleri 1. cilt. Bakü: Yazıçı Yayınları.
• Dilbazi, M. (1983). Seçilmiş eserleri 3. cilt, Bakü: Yazıçı Yayınları.
• Dilbazi, M. (1998). Benövşeler üste gözyaşları. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Dilbazi, M. (2004). Seçilmiş eserleri. Bakü: Lider Yayınları.
• Dilek, İ. (2019). Türk dünyası edebiyatında respiressiya. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 48, 28-81.
• Gürsoy, Y. (2018). Sovyet dönemi Rus edebiyatı 1953-1991. İksad Yayınları.
• Kafkasyalı, Ali (1989), Çağdaş Azerbaycan kadın sanatkârları. Ankara: Güvenmat Yay.
• Kafkasyalı, A. (2006). XIX. ve XX. yüzyıl siyasi ve sosyal olaylarının Güney Azerbaycan edebiyatına yansıması, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 25, 165-208.
• Kılavuz, İ. T. (2017). Sovyetler Birliği'nde Rus milliyetçiliği ve Rus milli kimliğinin gelişimi. Journal of Faculty of Political Science, 56, 79-110.
• Kılınçkaya, M. D., Omarbekov, T., Egamberdiyev, M. (2019). Sovyetler Birliği döneminde yıldırma politikasının bir unsuru olarak “Türkçülük” suçlaması. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 30, 1-27.
• Mahmudova, Ş. (2012). Filologiya meseleleri, M. Dilbazi Yaradıcılığına Bir Bakış (378-384), Bakü.
• Süleymanlı, E. (2005). Sovyetlerin milli kimliği yok etme yönündeki faaliyetleri: 'Sovyet halkı' denemesi. Karadeniz Araştırmaları, 6, 128-134.
• Namaz, M. (1994). Benövşeler üste göz yaşları. Bakü: Genclik Yayınları.
• Neciyev, E. (2010). Azerbaycan’ın Sovyetler tarafından işgali ve baskı siyaseti. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü.
• Nerimanoğlu, K. V. (2011). Sovyet ve dünya edebiyatı bağlamında Cengiz Aytmatov fenomeni. Turkish Studies (Elektronik), 6(3), 69-73.
• Okumuş, S. (2009). Çağdaş Azerbaycan şairi Memmed Araz. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayıncılık.
• Özyılmaz, E., V., (2013). Geçmişten günümüze Dağlık Karabağ. Gazi Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15/2, 191-208.
• Tagızade, L. (2006). Sosyalist realizm: kökeni, oluşum süreci ve kavramı. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 3(4), 7-24.
• Uygur, E. (2008). Memmed Seid Ordubadi’nin böyük guruluşda piyesinde Sovyet mefkuresi. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları (HÜTAD), 9, 555-564.
• Yeşilot, O. (2008). Türkmençay Antlaşması ve sonuçları, A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 36, 187-199.