2018-2021 LGS TÜRKÇE SORULARININ PISA OKUMA YETERLİK DÜZEYLERİNE GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 1, 258 - 276, 15.03.2022

Elif Aktaş

Öz

Bireyin öncelikle okulda öğrendiği ve yaşam boyu kullandığı bir dil becerisi olan okuma; yazıları görme ve seslendirmenin ötesinde anlama, yorumlama, eleştirme ve değerlendirmeyi de içeren üst düzey bir beceridir. Bu nedenle ilköğretimde öğrencilerin okuduklarını eleştirel bir bakış açısıyla sorgulayan bireyler olarak yetişmeleri amaçlanmıştır. Ülkelerin çeşitli akademik becerilerdeki durumlarını görmelerini ve diğer ülkelerle karşılaştırabilmelerini sağlayan PISA (Programme for International Student Assessment) gibi uluslararası izleme araştırmaları da öğrencilerin üst düzey düşünme becerilerini ölçerek eğitim-öğretim faaliyetlerini planlamada önemli bir rol oynar. Bu çalışmada, 2018-2021 yılları arasındaki LGS (Liselere Geçiş Sistemi) Türkçe sorularının PISA’nın okuma yeterlik düzeylerine ne denli uyum gösterdiğini tespit etmek amaçlanmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak PISA tarafından belirlenen 6 okuma yeterlik düzeyi esas alınmıştır. Araştırmada incelenen dokümanlar ise 2018-2021 yılları arasındaki dört LGS’de yer alan 66 Türkçe (okuduğunu anlama) sorusudur. Nitel bir yaklaşımla desenlenen araştırmada doküman inceleme yöntemi kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde ise nitel araştırma tekniklerinden betimsel analiz kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, LGS Türkçe sorularının tüm yıllar düzeyinde genel olarak 3. düzeyde yoğunlaştığı, üst düzey düşünme becerilerini ölçmede yetersiz kaldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe öğretimi, okuma, anlama, LGS, PISA okuma düzeyleri

Kaynakça

• Akbabaoğlu, M. ve Duban, N. (2020). Sınıf öğretmeni adaylarının üst bilişsel okuma stratejileri, okuma motivasyonları ve kitap okuma alışkanlığına ilişkin tutumları. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 9(4), 1720-1740.
• Aktaş, E. (2017). Öğretmen adaylarının farklı metin türlerine yönelik soru sorma becerilerinin yenilenmiş Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Turkish Studies 11(25), 99-118.
• Aktaş, E. (2020). Akıcı okuma becerisi bakımından Türkçe Dersi Öğretim Programı ve ders kitapları üzerine eleştirel bir analiz. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(2), 1140-1165.
• Akyol, H. (2006). Türkçe ilk okuma yazma öğretimi. Ankara: Pegem.
• Altun, K. (2021). 8. sınıf Türkçe ders kitabındaki tema değerlendirme sorularının PISA düzeylerine ve yenilenmiş Bloom Taksonomisi’ne göre incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Aşıcı, M., Baysal, N. ve Şahenk Erkan, S. S. (2012). Türkiye’de yapılan 2009 PISA ve Seviye Belirleme Sınavındakı̇ (SBS) okuma becerilerı̇ sorularının karşılaştırılması. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 210-217.
• Aşıcı, M., Baysal, Z. N., Şahenk Erkan, S. S., Apak Tezcan, Ö. Aydemir, Z. (2019). PISA uluslararası öğrenci değerlendirme programı öğretmen kılavuzu okuma becerileri okuryazarlığı. Ankara: Pegem.
• Aydın, A., Sarıer, Y. ve Uysal, Ş. (2014). Evaluation of students’ academic achievement in terms of PISA results. Elementary Education Online, 13(3), 1065-1074.
• Batur, Z. ve Alevli, O. (2014). Okuma Becerileri dersinin PISA okuduğunu anlama yeterlilikleri açısından incelenmesi. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 2(1), 22-30.
• Batur, Z. ve Ulutaş M. (2013). PISA ile Türkçe Öğretim Programındaki okuduğunu anlama kazanımlarının örtüşme düzeyinin incelenmesi. Journal Of Academic Social Studies 6(2), 1549- 1562.
• Batur, Z., Ulutaş, M. ve Beyret, T. (2019). 2018 LGS Türkçe sorularının PISA okuma becerileri hedefleri açısından incelenmesi. Millî Eğitim Dergisi Temel Eğitim Özel Sayısı, 48(1), 595-615.
• Benzer, A. (2019). Türkçe ders kitaplarının PISA okuma yeterlik düzeyleri ile imtihanı. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 7(2), 96-109. Boz, İ. (2018). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama düzeyi ile Matematik problemlerini çözme başarısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. İnsan ve Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 40-53.
• Bozkurt, B., Uzun, G. L. ve Lee, Y. (2015). Korece ve Türkçe ders kitaplarındaki metin sonu sorularının karşılaştırılması: PISA 2009 sonu sorularına dönük bir tartışma. International Journal Of Language Academy, 3(4), 295-313.
• Cemiloğlu, M. (2004). İlköğretim okullarında Türkçe öğretimi. İstanbul: Aktüel.
• Coşkun, D. Y. (2013). Türkçe ders kitaplarının PISA sınavı okuma ölçütleri açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 22-43.
• Urfalı Dadandı, P., Dadandı, İ. ve Koca, F. (2018). PISA 2015 Türkiye sonuçlarına göre sosyoekonomik faktörler ile okuma becerileri arasındaki ilişkiler. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(2), 1239-1252.
• Demir, E. (2010). Uluslararası öğrenci değerlendirme programı (PISA) bilişsel alan testlerinde yer alan soru tiplerine göre Türkiye’de öğrenci başarıları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Durgun, E. ve Önder, İ. (2019). Ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin Fen Bilimleri başarıları ile okuduğunu anlama, grafik okuma ve problem çözme becerileri arasındaki ilişki. Journal of Individual Differences in Education, 1(1), 1-13.
• Epçaçan, C. (2012). Ortaokul öğrencilerinin eleştirel okuma becerileri ile okumaya ilişkin tutumları arasındaki ilişki. Turkish Studies, 7(4), 1711-1726.
• Evci, B. (2021). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin PISA ölçütünde metinsellik özelliklerine göre incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Güneş, F. (2000). Uygulamalı okuma yazma öğretimi. Ankara: Ocak.
• Güneş, F. (2007). Ses temelli cümle yöntemi ve zihinsel yapılandırma. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Güneş, F. (2017). Türkçe öğretiminde etkinlik yaklaşımı. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(1), 48-64.
• Güngör, A. (2005). 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama stratejilerini kullanma düzeyleri. Hacettepe Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 101-108.
• İnce, M. (2016). Türkçe 6, 7, 8. Sınıf Öğretim Programı’nın Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı'nda (PISA) yoklanan okuma becerileri açısından analizi (Zonguldak Örneği). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• İnce, M. ve Gözütok, D. (2017). Türkçe 6, 7, 8. sınıf ders kitaplarının PISA okuma becerilerine göre incelenmesi. Turkish Studies, 12(33), 213-225.
• Karabay, A. (2013). Eleştirel okuma öz yeterlik algı ölçeğinin geliştirilmesi. Turkish Studies, 8(13), 1107-1122.
• Karasar, N. (2007). Bilimsel araştırma yöntemleri (17.baskı). Ankara: Nobel.
• Karatay, H. ve Dilekçi, A. (2019). Türkçe öğretmenlerinin dil becerilerini ölçme ve değerlendirme yeterlikleri. Millî Eğitim Dergisi Temel Eğitim Özel Sayısı, 48(1), 685-716.
• MEB (2010). PISA 2009 ulusal ön raporu. Ankara: http://pisa.meb.gov.tr/wp-content/uploads/2013/07/PISA-2009-Ulusal-On-Rapor.pdf.
• MEB (2015). PISA 2012 araştırması ulusal nihai raporu. Ankara: İşkur.
• MEB (2017). PISA 2015 ulusal raporu. Ankara.
• MEB (2018). PISA 2018 ulusal raporu. Ankara.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. (Çev. Ed.: S. Turan), Ankara: Nobel.
• Miles, M, B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. USA: Sage Publications.
• Naumann, J. ve Sälzer, C. (2017). Digital reading proficiency in German 15-year olds: Evidence from PISA 2012. Zeitschrift für Erziehungswissenschaft, 20(4), 585-603.
• OECD (2019). PISA 2018 assessment and analytical framework. Paris: OECD Publishing. doi: https://doi.org/10.1787/b25efab8-en
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (Çev. Ed.: M. Bütün, S. B. Demir), Ankara: Pegem Yayınları.
• Sever, S. (2015). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme. (5. Baskı). Anı Yayıncılık.
• Temizyürek, İ. ve İnce, V. (2019). Okuma becerileri dersi kazanımları ile PISA okuma becerilerine ait düzeylerin içerik açısından incelenmesi. International Journal of Language Academy, 7(3), 157-166.
• Tuzlukaya, S. (2019). 8. sınıf Türkçe Dersi Merkezî Sınav Sorularının PISA okuma becerileri yeterlilikleri açısından incelenmesi. The Journal of International Lingual Social and Educational Sciences, 5(1), 92-100.
• Xiao, Y. & Hu, J. (2019). Regression analysis of ICT impact factors on early adolescents’ reading proficiency in five high-performing countries. Frontiers in psychology, 10, 1646.
• Yağmur, K. (2009). Türkçe ders kitapları üst düzey bilişsel becerilerin gelişimini ne oranda sağlamaktadır? CİTO Eğitim: Kuram ve Uygulama, 5, 20-34.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma. Ankara: Seçkin.
• Yılmaz, M. (2014). Okuma eğitimi. M. Yılmaz (Ed.). Yeni gelişmeler ışığında Türkçe öğretimi içinde (s. 77-109). Ankara: Pegem Yayıncılık.