YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇE ÖĞRETİMİ AÇISINDAN KÜLTÜR OKURYAZARLIĞI

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 2, 674 - 688, 15.06.2022

Nigar Köçer , Celile Eren Ökten

Öz

Bu araştırmanın amacı, C1 seviyesinde ders kitaplarındaki okuma metinleriyle birlikte verilen görsellerden yola çıkılarak mevcut materyalin, öğrenicinin kültür okuryazarlığına katkısını değerlendirmektir. Bunun için metinlerin üstyapısına ait tür, tip, ton görünümleri, metindilbilimsel yöntemle incelenmiş, metinlerdeki kültürel göstergeler tespit edilerek düz anlam, yan anlam bağlamında göstergebilimsel çözümleme yapılmıştır. Bu metinler, Diller için Avrupa Ortak Öneriler Çerçevesi (2020) metninde belirtilen C1 okuma yeterlilikleri ve içerdikleri kültür öğelerinin sunumu açısından değerlendirilmiştir. Yabancılara Türkçe Öğretim Programlarında dil seviyelerine (A1-C2) göre standart bir dil, kültür öğretimi programının olmaması, dil öğretim merkezlerinin kendi öğretim programlarını, materyallerini geliştirmeyi zorunlu kılmıştır. Mevcut ders materyallerinin hedef dili, kültürü aktarma başarısı öğretim, öğrenim verimliliğini sağlamamaktadır. Bu araştırmada Yabancılara Türkçe öğretiminde kültür aktarımına öncelik veren üniversitelerde, okutulan “Yeni İstanbul Uluslararası Öğrenciler İçin Türkçe C1 (2021)” adlı ders kitabı incelenmiştir. Nitel araştırma yöntemlerinden durum araştırması desenine göre yapılandırılmıştır. Veriler göstergebilimsel analizin dikkati çektiği kültürel göstergeleri düz anlam, yan anlam ilişkisiyle, metindilbilimin üstyapısına ait tür, tip ve ton değerlendirmelerine göre tablolaştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Metindilbilim, göstergebilim, kültür okuryazarlığı

Kaynakça

• Alyılmaz, C. ve Er, O. (2016). Yabancılara Türkçe öğretimi uygulamalarında öğretmenlerin kültürel farkındalık oluşturmadaki etkisinin değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 5(3), 1392-1413.
• Aşıcı, M. (2009). Kişisel ve sosyal bir değer olarak okuryazarlık. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(17), 9-26.
• Bakan, H. (2012). Yabancılara Türkçe öğretiminde metindilbilimsel ölçütler çerçevesinde bir sadeleştirme denemesi: Sait Faik Abasıyanık, Meserret Oteli. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Balcı, M. ve Melanlıoğlu, D. (2020). Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi programı üzerine. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 173-198.
• Barthes, R. (1993) Göstergebilimsel Serüven. (Çev. Mehmet Rifat ve Sema Rifat). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Biçer, N. ve Kılıç, B. S. (2017). Suriyeli öğrencilere Türkçe öğretmek için kullanılan ders kitaplarının öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(4), 649-663.
• Bircan, U. (2015). Roland Barthes ve göstergebilim. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 13(26), 17-41.
• Bölükbaş, F. ve Keskin, F. (2010). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde metinlerin kültür aktarımındaki işlevi. Turkish Studies, 5(4), 224-235.
• Bölükbaş, F., Yılmaz, M. Y. ve Keskin, F. (2021). Yeni İstanbul Uluslararası Öğrenciler için Türkçe Ders Kitabı C1. İstanbul: Kültür Sanat Basımevi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri. (14. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınevi.
• CEFR. (2020). Common european framework of reference forlanguages: learnıng, teachıng, assessment companıon volume with new descrıptors. Council of Europe.
• Çelik, H. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kültürel ihtiyaç analizi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Çelik, N. ve Başutku, S. (2020). 2018 (CEFR) diller için Avrupa ortak öneriler çerçevesi yeni açıklamalar metninde okuma becerisine yönelik incelemeler. Aydın TÖMER Dil Dergisi, 5(1), 91-118. Eagleton, T. (2020). Kültür. (Çev. Berrak Göçer). İstanbul: Can Sanat Yayınları.
• Ekmekçi, E. (2014). Analysing students’ reactions to English course books in terms of cultural elements. Ondokuz Mayis University Journal of Education Faculty, 33(1), 189-205.
• Erdem, M. D., Gün, M.ve Karateke, B. (2015). İleri seviye için hazırlanan İstanbul yabancılara Türkçe öğretim setinin kültür aktarımı açısından incelenmesi. International Journal of Language Academy, 3(1), 8-17.
• Fişekçioğlu, A. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe öğreten öğretmenler için halkbilimi kaynaklarının önemi: Kültürlerarası aracılık yeterlilikleri kapsamında öğretmen kavramı. M. D. Mustafa Aça içinde, Çağdaş Yaklaşımlar Odağında Toplum ve Kültür Araştırmaları (s. 350-364). İstanbul: Paradigma Akademi.
• Güdek, G. ve Göçen, G. (2021). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde metin değiştirimi: Mustafa Kutlu’nun “Hayat Güzeldir” hikâyesi örneği. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, Ö10, 265-295.
• Günay, V. D. (2017). Metin bilgisi hem metin çözümleme hem de yaratıcı yazma. İstanbul: Papatya Bilim Yayınları.
• İltar, L. ve Açık, F. (2019). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde metin türlerinin sınıflandırılması ve ders kitaplarında yer alan okuma metinlerinin değerlendirilmesi. Türkiyat Mecmuası, 29(2), 311-346.
• İşcan, A. ve Yassıtaş, T. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitaplarında kültür aktarımı: Yedi iklim Türkçe öğretim seti örneği (B1-B2 Düzeyi). Aydın Tömer Dil Dergisi, 3(1), 47-66.
• Kabay, F. ve Ökten, C. E. (2019). İkinci dil öğretiminde aracılık becerilerinin geliştirilmesi. A. A. Ahmed, ve A. Fişekçioğlu içinde, Dil Kullanıcısı Bağlamında Kuramdan Uygulamaya Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi (s. 131-185). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kalenderoğlu, İ. (2015). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılan temel düzey (A1, A2) ders kitaplarında kültür aktarımı. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(12), 73-83.
• Kaplan, K. (2020). Ortaokul Türkçe derslerinde karikatür okuryazarlığı becerisinin geliştirilmesi bir eylem araştırması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Uşak: Uşak Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Kıran, Z. (1999). Sözceleme ve göstergebilim. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 10, 93-99.
• Ochoa, G. G., McDonald, S. ve Monk, N. (2016). Embedding Cultural Literacy in Higher Education: a new approach. Intercultural Education, 27(6), 546-559.
• Okur, A. ve Keskin, F. (2013). Yabancılara Türkçe öğretiminde kültürel ögelerin aktarımı: İstanbul yabancılar için Türkçe öğretim seti örneği. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(2), 1619-1640.
• Ökten, C. E. ve Kavanoz, S. (2014). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimini hedefleyen ders kitaplarında kültür aktarımı. Turkish Studies, 9(3), 845-862.
• Rifat, M. (2014). Göstergebilimin ABC’si. İstanbul: Say Yayınları.
• Rifat, M. (2014). XX. yüzyılda dilbilim ve göstergebilim kuramları 2. Temel Metinler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Sığırcı İ. (2020). Göstergebilim uygulamaları. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Sönmez, Ö. (2021). Yabancı dil öğretiminde iletişimsel ve eylem odaklı yaklaşımın ilkelerine karşılaştırmalı bir bakış: “reflets” ve “tendances” örneği. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(1), 35-53.
• Süner, R. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde yazınsal metinlerin B1 düzeyine uyarlanması: Eskici örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Şimşek, M. R. (2018). Yabancılar için İngilizce ve Türkçe ders kitaplarındaki kültürel içeriklerin karşılaştırması. Bilig, 84, 301-327.
• Şimşek, R.ve Erdem İ. (2020). Subliminal bir güç göstergesi: Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde ders kitapları. Söylem Filoloji Dergisi, 5(1), 252-277.
• Torusdağ, G. ve Aydın, İ. (2020). Metindilbilim ve örnek metin çözümlemeleri. Ankara: Pegem Akademi.