ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN BEDEN EĞİTİMİ DERSİNE KARŞI TUTUMLARI VE SPORTMENLİK DAVRANIŞLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 3, 1304 - 1321, 15.09.2022

Kadir Kaan Türksoy Kurtuluş Özlü

Öz

Ortaokul öğrencilerinin beden eğitim dersine tutumları ve sportmenlik davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi amacı ile yapılan bu araştırmanın örneklemini 2021-2022 eğitim-öğretim yılında, Gaziantep ilinde ortaokul kademesinde öğrenimlerine devam eden ve seçkisiz örnekleme yöntemi ile belirlenen 392 (204 kız ve 188 erkek) öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Türkçe uyarlaması Varol, Ünlü, Erbaş ve Sünbül (2016) tarafından gerçekleştirilen “İlköğretim Beden Eğitimi Dersi Tutum Ölçeği” ile Koç (2013) tarafından geliştirilen “Beden Eğitimi Dersi Sportmenlik Davranışı Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre ortaokul öğrencilerinin beden eğitimi dersine yönelik tutumlarında cinsiyet, sınıf düzeyi, yaş ve spor yapma durumlarının farklılığa neden olmadığı belirlenirken, cinsiyet ve sınıf düzeylerinin sportmenlik davranışı ölçeği uygun davranışlar sergileme ve uygunsuz davranışlardan kaçınma alt boyutlarında anlamlı farklılığa neden olduğu tespit edilmiştir. Öğrencilerinin beden eğitimi dersine yönelik tutumları ile sportmenlik davranışları arasında cinsiyet, sınıf düzeyleri, spor yapma durumları ve yaş değişkenleri açısından istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmadığı tespit edilmiştir. Sonuç olarak öğrencilerin beden eğitimi dersine karşı tutumları arttıkça sportmenlik davranışlarının da arttığı gözlemlenmiştir. Bu sonuca bakarak beden eğitimi derslerinde yapılan etkinlikleri çeşitlendirerek öğrencilerin derse olan ilgilerini arttırılabileceği önerisinde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Beden eğitimi, tutum, sportmenlik

Kaynakça

• Akandere, M. Baştuğ, G. ve Güler, E. D. (2009). Orta öğretim kurumlarında spora katılımın çocuğun ahlaki gelişimine etkisi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3(1), 59-68.
• Akandere, M., Özyalvaç, N. T., ve Duman, S. (2010). Ortaöğretim öğrencilerinin beden eğitimi dersine yönelik tutumları ile akademik başarı motivasyonlarının incelenmesi: Konya Anadolu Lisesi örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24, 1-10.
• Altun, M. ve Güvendi, B. (2019). Ortaokul öğrencilerinin beden eğitimi ve spor dersi sportmenliklerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11(18), 2224-2240.
• Büyüköztürk, Ş. (2008). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (9. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınevi.
• Cengiz, Ö., Kılıç, M. A. ve Soylu, Y. (2018). Ortaokul öğrencilerinin beden eğitimi dersine yönelik tutumlarının incelenmesi. Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, 1(2), 141-149.
• Certel, Z., Bahadır, Z., ve Çelik, B. (2020). Ortaokul öğrencilerinin beden eğitimi dersi sportmenlik davranışları. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 11(3), 221-230.
• Chatterjee, S. (2013). Attitudes toward physical education of school going adolescents in West Bengal. International Journal of Innovative Research in Science, Engineering and Technology, 2(11), 6068-6073.
• Çitil, Ö. (2021). Lise düzeyindeki öğrencilerin beden eğitimi dersi tutumları ile beden eğitimi dersi sportmenlik davranışlarının incelenmesi: Elazığ ili örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muş: Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Doğar, Y. ve Yağmur, M. (2019). Beden eğitimi ve spor dersinin ortaokul öğrencileri üzerinde sportmenlik davranışı etkisinin incelenmesi: Kahramanmaraş ili örneği. Tarih Okulu Dergisi, 43, 1651-1665.
• Gosset, M. E. (2015). Comparison of attitudes toward physical education of upper elementary school students in skill themes and multi-activity classes. Doctoral dissertation, Columbia University, Teachers College
• Göksel, A. G. ve Caz, Ç. (2016). Anadolu lisesi öğrencilerinin beden eğitimi dersine yönelik tutumlarının incelenmesi. Marmara Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 1(1), 1-9.
• Güllü, M., Şarvan, Ş., Öztaşyonar, Y. ve Kaplan, B. (2016). Ortaokul öğrencilerin beden eğitimi ve spor dersine ilişkin tutumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi (Şanlıurfa ili örneği). Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 1(2), 49-61.
• Gümüş, H., Saraçlı, S., Karakullukçu, Ö. F., Doğanay, G. ve Kurtipek, S. (2016). Ortaöğretim öğrencilerinde fair play kavramı. International Journal of Sport Culture and Science, 4, 430-438.
• Günbay, Ş. ve Sarı, İ. (2020). Destekleme ve yetiştirme kursuna katılan öğrencilerin beden eğitimi ve spor tutumları, sportmenlik davranışları ve uygulama hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 28(2), 910-930.
• Güney, S. (2019). Ortaokul 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin beden eğitimi ve spor dersine olan tutumları ile akademik başarılarının karşılaştırılması: Çankaya Rauf Orbay Ortaokulu ile Mamak Rotary Yeşiltepe Ortaokulu örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Hacıcaferoğlu, S., Selçuk, M. H., Hacıcaferoğlu, B. ve Karataş, Ö. (2015). Ortaokullarda işlenen beden eğitimi ve spor derslerinin, sportmenlik davranışlarına katkısının bazı değişkenler açısından incelenmesi. International Journal of Science Culture and Sport, 3, 557-566.
• Hünük, D. (2006). Ankara ili merkez ilçelerindeki ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin beden eğitimi dersine ilişkin tutumlarının sınıf düzeyi, öğrenci cinsiyeti, öğretmen cinsiyeti ve spora aktif katılımları açısından karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• İbrahimli, R. (2019). Ortaokul öğrencilerinin beden eğitimi ve spor dersine ilişkin tutum ve fiziksel aktivite düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Karafil, A. Y., Emrah, A., Mehmet, U. ve Melek, C. (2017). Spora katılımın beden eğitimi dersi sportmenlik davranışları üzerine etkisinin araştırılması. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 12(2), 1-11.
• Karaman, E. (2019). Ortaokul öğrencilerinin beden eğitimi ve spor dersine karşı tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Erzurum ili örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzincan: Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Karasar, N. (1999). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Karayazı, T. (2020). Beden eğitimi öğretmenlerinin atanma usullerine göre örgütsel bağlılık, mesleki stres ve diğergamlık düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Kayışoğlu, N. B., Altınkök, M., Temel, C. ve Yüksel, Y. (2015). Ortaokul öğrencilerinin beden eğitimi dersi sportmenlik davranışlarının incelenmesi: Karabük ili örneği. International Journal of Social Sciences and Education Research, 1(3), 1045-1056.
• Keskin, N., Öncü, E. ve Kılıç, K. S. (2016). Ortaokul öğrencilerinin beden eğitimi dersine yönelik tutum ve özyeterlikleri. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 14(1), 93-107.
• Keskin, Ö. (2015). Ortaokul öğrencilerinin beden eğitimi dersine yönelik tutumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi: Sakarya ili örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Koç, Y. ve Karabudak, A. (2017). Ortaokul öğrencilerinin sportmenlik düzeyleri ile din kültürü ve ahlak bilgisi dersi başarıları arasındaki ilişki. Eğitim Araştırmaları ve İncelemeleri, 12(16), 754-761.
• Koç, Y. ve Tamer, K. (2016). Beden eğitimi dersi kadın öğrencilerin farklı değişkenlere göre sportmenlik davranışlarının üzerine bir araştırma. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 10(2).
• Lyons, V.L. (2013). Moral reasoning of collegiate athletes and ıntramural sport athletes: an investigation of the ınfluence of religiosity, gender, and type of sport played. Master’s Thesis, USA: The Ohio State University, Graduate Program in Education and Human Ecology.
• Molina, P. (2003). Educacióesportiva ve esportivitat. Escola Catalana, 398, 22-24.
• Özkatar Kaya, E. (2018). Beden eğitimi öğretmeni adaylarının epistemolojik inançları, akademik öz düzenleme ve öz yeterlilik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Pehlivan, Z., Konukman, F. (2004). Fair-play kavramının geliştirilmesinde okul sporunun yeri ve önemi. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, II(2),49-53
• Satcher, ND. (2006). Social and moral reasoning of high school athletes and non-athletes. Unpublished Doctoral Dissertation, Mississippi: TheUniversity of Southern Mississippi.
• Serrano-Durá, J., Molina, P., and Martínez-Baena, A. (2021). Systematic review of research on fair play and sporting competition. Sport, Education and Society, 26(6), 648-662.
• Sılverman S., Scrabis K.A.A. (2004). Review of research on instructional theory in physical education 2002-2003. International Journal of Physical Education, 41(1): 4-12.
• Sivrikaya, Ö. ve Kılçık, M. (2018). Farklı illerdeki ortaokul öğrencilerinin beden eğitimi dersine karşı tutumlarının ölçülmesi. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 9(3), 162-173.
• Stelzer, J., Ernest, J. M., Fenster, M. J., and Langford, G. (2004). Attitudes toward physical education: a study of highschool students from four Countries-Austria, Czechrepublic, England, and USA. College Student Journal, 38(2).
• Tanrıverdi, H. (2012). Sporla şiddet ve şiddet. Akademik Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 5(8), 1071-1093.
• Tasi E. ve Fung, L. (2005). Sportspersonship in youth basketball and volleyball players. The Online Journal of Sport Psychology. 7(2).
• Turan, S. (2020). Okul sporlarına katılan ortaöğretim öğrencilerinin sporda ahlaktan uzaklaşma durumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Spor Eğitim Dergisi, 4(1), 8-19.
• Tülin, A. ve İmamoglu, M. (2016). Ortaokul öğrencilerinin çeşitli değişkenler açısından beden eğitimi ve spor dersine yönelik tutumları. Türk Spor ve Egzersiz Dergisi, 18(2), 65-68.
• Türkmen, M. ve Varol, S. (2015). Beden eğitimi ve spor dersinin ortaokul öğrencileri üzerinde sportmenlik davranışı oluşturma etkisinin belirlenmesi: (Bartın İl Örneği). Uluslararası Güncel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 42-64.
• Uzun, M., Yurdadön, Ü., İmamoğlu, O., Çon, M., Çavuşoğlu, G. ve Taşmektepligil, M. Y. (2017). Ortaokul öğrencilerinin sportif etkinliklere katılma ve fiziksel aktiviteden hoşlanma durumlarının belirlenmesi. İnönü Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 4(1), 38-52.
• Uzun, M. ve Yılmaz, B. (2020). Öğrencilerin ahlaki tutumları üzerinde spor eğitiminin etkisi. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 4(2), 187-194.
• Uzun, M. (2022). Sport as a concept: an evaluation from the children's perspective. International Journal of Education Technology and Scientific Researches, 7(17), 414-471.
• Yaşartürk, F., Uzun, M., İmamoğlu, O., ve Yamaner, F. (2016). Examination of the obstacles for the participation of the recreative activities of sedentary women. International Journal of Sport Culture and Science, 4(Special Issue 3), 789-803.
• Yazıcılar-Özçelik, İ., Çobanoğlu, M.G. ve Koç, U. (2020). Beden eğitimi ve spor öğretmenliği bölümü öğrencilerinin beden eğitimi öğretmenliği mesleğine yönelik tutumlarının araştırılması. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 3(1), 91-106.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yigit, C. (2021). Spor lisesi öğrencilerinin sportmenlik yönelimlerinin incelenmesi. Doğu Anadolu Bölgesi örneği. Yüksek Lisans Tezi, Malatya: İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.