OKUL PSİKOLOJİK DANIŞMANLARININ PROBLEMLİ İNTERNET KULLANIMI DAVRANIŞI OLAN ÖĞRENCİLERLE YAPTIKLARI ÇALIŞMALAR

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 3, 1264 - 1283, 15.09.2022

Aykut Günlü Diğdem Müge Siyez

Öz

Mevcut araştırmanın amacı, okul psikolojik danışmanlarının problemli internet kullanımı davranışı sergileyen öğrencilere yönelik olarak verdikleri hizmetlere ilişkin görüşlerinin belirlenmesidir. Araştırma nitel araştırma desenlerinden fenomenolojik araştırma deseninde tasarlanmıştır. Araştırmaya ölçüt örnekleme yöntemi ile seçilmiş 20 okul psikolojik danışmanı dâhil edilmiş olup, elde edilen verilerin analizi içerik analizi yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre psikolojik danışmanların en çok kullandığı yaklaşımın çözüm odaklı yaklaşım olduğu ve en çok kullanılan tekniğin ise yüzleştirme olduğu belirlenmiştir. Ayrıca okul psikolojik danışmanlarının öğrenciyle ve aileyle işbirliği yapmakta zorlandıkları saptanmıştır. Bu nedenle ailenin sürece sağlıklı bir şekilde dâhil edilmesi gerektiği düşünülmektedir. Ayrıca okul psikolojik danışmanlarının verdikleri hizmetlerin büyük bir bölümünün seminerler ve birincil önleyici hizmetlere dayalı genel bilgilendirme ve farkındalık temelli çalışmalardan oluştuğu saptanmıştır. Bu sonuç problemli internet kullanımına yönelik müdahale programlarına ihtiyaç duyulduğunu ortaya çıkarmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Problemli internet kullanımı, okul psikolojik danışmanı, fenomenolojik araştırma

Kaynakça

• Andrisano Ruggieri, R., Santoro, E., De Caro, F., Palmieri, L., Capunzo, M., Venuleo, C., & Boccia, G. (2016). Internet addiction a prevention action research intervention. Epidemiology, Biostatistics, and Public Health, 13, 1-5. doi: 10.2427/11817
• Arısoy, Ö. (2009). İnternet bağımlılığı ve tedavisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 1(1), 55–67. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/115179.
• Asıcı, E. (2018). Çocuk ve ergenlerde problemli internet kullanımını önleme ve müdahale. Savi Çakar, F. (Eds.). Önleyici psikolojik danışma kuram ve uygulamaları içinde. Ankara: Pegem Akademi Yayınevi.
• Asıcı, E. (2019). İnternet bağımlılığı. Eryılmaz, A. ve Deniz, M. E. (Eds.). Tüm yönleriyle bağımlılık içinde. Ankara: Pegem Akademi Yayınevi.
• Austin, L., & Sciarra, D. T. (2017). Children and adolescents with emotional, and behavioral disorders. Pennsylvania: BooksRun Publishing.
• Avşaroğlu, S. ve Akbulut, Ö. F. (2020). Sağlıklı aile yapısı açısından bir risk faktörü: İnternet bağımlılığı. International Social Sciences Studies Journal, 6(65), 2879-2902. Doi:10.26449/sssj.2456
• Ayas, T. (2012). Lise öğrencilerinin internet ve bilgisayar oyun bağımlılık düzeylerinin utangaçlıkla ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12, 627-636. https://app.trdizin.gov.tr//makale/TVRNd01qUXdNQT09
• Bağatarhan, T. (2020). Lise öğrencilerinde internet bağımlılığını önlemeye yönelik bilişsel-davranışçı yaklaşıma dayalı psiko-eğitim programının geliştirilmesi ve etkililiğinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Bağatarhan, T., & Siyez, D. M. (2017). Programs for preventing Internet addiction during adolescence: A systematic review. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 4, 243–265. 10.15805/addicta.2017.4.2.0015
• Balkaya Çetin, A. (2014). Ergenlerin internet ve problemli internet kullanım davranışlarının bazı psiko-sosyal özellikler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Baltacı, Ö., Akbulut, Ö. F., & Zafer, R. (2020). COVID-19 pandemisinde problemli internet kullanımı: Bir nitel araştırma. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(3), 126-140. https://dergipark.org.tr/en/pub/ahievransaglik/issue/64424/979283
• Baştak, G., & Altınova, H. H. (2015). Lise öğrencilerinde yaratıcı drama yöntemiyle siber zorbalık hakkında duyarlılık oluşturma. Yaratıcı Drama Dergisi, 10(1), 91-102. doi:10.21612/yader.2015.009
• Berber Çelik, Ç. (2016). İnternet bağımlılığı eğilimini azaltmada eğitsel bir müdahale. ADDICTA: The Turkish Journal on Addictions, 3(3), 365‒386. doi:10.15805/addicta.2016.3.0021.
• Berte, D. Z., Mahamid, F. A., & Affouneh, S. (2021). Internet addiction and perceived selfefficacy among university students. International Journal of Mental Health and Addiction, 19(1), 162-176. https://doi.org/10.1007/s11469-019-00160-8.
• Canas, E., & Estevez, E. (2021). Intervention programs for the problematic use of the internet and technological devices: A systematic review. Electronics, 10(2923), 1-18. https://doi.org/10.3390/ electronics10232923
• Canoğulları Ayazseven, Ö. (2019). Ergenlerde problemli internet kullanımını önlemeye yönelik bilişsel-davranışçı temelli psikoeğitim çalışmasının etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Caplan, S. E. (2002). Problematic internet use and psychosocial well-being: development of a theory-based cognitive-behaviriol measurement instrument. Computers in Human Behavior, 18, 553-575. https://doi.org/10.1016/S0747-5632(02)00004-3
• Cerutti, R., Presaghi, F., Spensieri, V., Valastro, C., & Guidetti, V. (2016). The potential impact of internet and mobile use on headache and other somatic symptoms in adolescence. A population‐based cross‐sectional study. Headache: The Journal of Head and Face Pain, 56, 1161-1170. https://doi.org/10.1111/head.12840
• Chen, C. A., Lee, H. L., & Yuan, W. B. (2013). Discussion on adolescent internet addiction counseling strategies through DEMATEL. International journal of Modern Education and Computer Science. 5(6), 9-16. doi: 10.5815/ijmecs.2013.06.02
• Chi, X., Hong, X., & Chen, X. (2020). Profiles and sociodemographic correlates of internet addiction in early adolescents in Southern China. Addictive Behaviors, 106, 1–7. https://doi.org/10.1016/j.addbeh.2020.106385
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry research design: Chosing among five aproaches (3. Bs.). California: SAGE Yayıncılık.
• Davis, R. A. (2001). A cognitive-behavioral model of pathological internet use. Computers in Human Behavior, 17(2), 187-195. https://doi.org/10.1016/S0747-5632(00)00041-8
• Denzin, N. K., & Lincoln, Y. S. (2005). Introduction: The dicipline and practice of qualitative research (3. Bs.). California: SAGE Yayıncılık.
• Doğan, H., Işıklar, A., & Eroğlu, E. (2008). Ergenlerin problemli internet kullanımının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 106-124. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunikkefd/issue/2769/37048
• Doruk, D. (2007). Öğrenme isteksizliğinin internet kullanımıyla ilişkilendirilmesi-Ergen boyutunda. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Sosyal Bilimler Enstitüsü, Beykent Üniversitesi.
• ElSalhy, M., Miyazaki, T., Noda, Y., Nakajima, S., Nakayama, H., Mihara, S., Kitayuguchi, T., Higuchi, S., Muramatsu, T., & Mimura, M. (2019). Relationships between internet addiction and clinicodemographic and behavioral factors. Neuropsychiatric Disease and Treatment, 15, 739. https://doi.org/10.2147/NDT.S193357
• Erden, S., & Hatun, O. (2015). İnternet bağımlılığı ile başa çıkmada bilişsel davranışçı yaklaşımın kullanılması: Bir olgu sunumu. ADDICTA: The Turkish Journal on Addictions, 2(1), 53-83. doi: 10.15805/addicta.2015.2.1.015
• Erol, B. (2019). Bilişsel-davranışçı yaklaşıma dayalı psiko-eğitim programının ergenlerin problemli internet kullanım düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Erses, T., & Müezzin, E. (2018). İnsani değerler psiko-eğitim programının ergenlerde internet kullanımına etkisi. Uluslararası Beşeri Bilimler ve Eğitim Dergisi, 4(7), 313–326. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/468699
• Esen, B. K., & Gündoğdu, M. (2010). The relationship between internet addiction, peer pressure and perceived social support among adolescents. The International Journal of Educational Researchers, 2(1), 29–36. http://ijer.eab.org.tr/1/2/4_esen.b.k.pdf
• Fontalba-Navas, A., Marin-Olalla, M., Gil-Aguilar, V., Rodriguez-Hurtado, J., Rios-Garcia, G., & Pena-Andreu, J. M. (2015). Mental health promotion: Prevention of problematic Internet use among adolescents. African journal of Psychiatry, 18, 218-220. doi:10.4172/1994-8220.1000218
• Goldberg, I. (1996). Internet addiction disorder. http://users.rider.edu/~suler/psycyber/supportgp.html
• Gonzalez, N. A. (2002). Internet addiction disorder and its relation to impulse control. Unpublished Master’s Thesis. Kingsville: Texas A & M University.
• Günaydın, H. D. (2021). Personality Traits, Gender, Frequency of Internet Use as Predictors of Turkish Teenagers' Internet Addiction. Turkish Online Journal of Educational Technology-TOJET, 20(4), 44-52. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1313468.pdf
• Günlü, A. (2021). Üniversite öğrencilerinde nomofobinin temel psikolojik ihtiyaçlar doyumu, öz kontrol ve duygu düzenleme değişkenleriyle modellenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Günlü, A., & Ceyhan, A. A. (2017). Investigating Adolescents’ Behaviors on The İnternet and Problematic Internet Usage. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 4, 75-117.
• Günlü, A., & Uz Baş, A. (2020). Genişletilmiş benlik kuramı bağlamında nomofobi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(5), 3853-3873. http://www.itobiad.com/tr/pub/issue/57287/778313
• Günlü, A., & Uz Baş, A. (2022). The mediating role of well-being in the relationship between personality traits and internet addiction. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 9(1), 31-37 doi:10.5152/ADDICTA.2022.21090
• Gyeong Ran, P., & Hee Sook, K. (2011). Effects of a group counseling integration program on self-determination and internet addiction in high school students with tendency to internet addiction. Journal of Korean Academy of Nursing, 41(5), 694-703. doi: 10.4040/ jkan.2011.41.5.694
• Hardie, E., & Tee, M. Y. (2007). Excessive ınternet use: The role of personality, loneliness and social support networks in internet addiction. Australian Journal of Emerging Technologies and Society, 5(1), 34-47. http://www.swin.edu.au/ajets
• Hurr, M. H. (2006). Demographic, habitual, and socioeconomic determinants of Internet addiction disorder: An empirical study of Korean teenagers. CyberPsychology and Behavior, 9(5), 514-525. doi: 10.1089/cpb.2006.9.514
• İkiz, E., Asıcı, E., Kaya, Z., & Sakarya, Ö. (2015). Problemli internet kullanımının aileseldeğişkenler açısından incelenmesi. Güncel Psikiyatri ve Psikonörofarmakoloji Dergisi, 5(2), 7–15. https://www.researchgate.net/publication/330347753
• Jeon, H. J., Kim, S., Chon, W. H., & Ha, J. H. (2018). Is internet overuse associated with impaired empathic ability ın Korean college students? Medicine, 97(39), 1-5. doi: 10.1097/MD.0000000000012493.
• Jun, S., & Choi, E. (2015). Academic stress and Internet addiction from general strain theory framework. Computers in Human Behavior, 49, 282–287. https://doi.org/10.1016/j.chb.2015.03.001
• Karadağ, E., & Kılıç, B. (2019). Öğretmen görüşlerine göre öğrencilerdeki teknoloji bağımlılığı. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 11(Özel sayı), 101-117. https://doi.org/10.18863/pgy.556689
• Kim, J. U. (2008). The effect of a R/T group counseling program on the internet addiction level and self-esteem of internet addiction university students. International Journal of Reality Therapy, 27(2), 4-12.
• Kim, H. K., & Davis, K. E. (2008). Toward a comprehensive theory of problematic internet use: Evaluating the role of self-esteem, anxiety, flow, and the self-rated importance of internet activities. Computers of Human Behaviour. 25(2), 490-500. doi:10.1016/j.chb.2008.11.001
• Kormas, G., Critselis, E., Janikian, M., Kafetzis, D., & Tsitsika, A. (2011). Risk factors and psychosocial characteristics of potential problematic and problematic internet use among adolescents: a cross-sectional study. BMC Public Health, 11(595) 1-8. https://doi.org/10.1186/1471-2458-11-595
• Korkmaz, M., & Kiran-Esen, B. (2012). The effects of peer training about secure internet use on adolescents. Turkish Psychological Counseling & Guidance journal, 4(38), 180. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/200072
• Kuss, D. J., Van Rooij, A. J., Shorter, G. W., Griffiths, M. D., & Van de Mheen, D. (2013). Internet addiction in adolescents: Prevalence and risk factors. Computers ın Human Behavior, 29(5), 1987-1996. https://doi.org/10.1016/j.chb.2013.04.002
• Lam, L. T., Peng, Z. W., Mai, J. C., & Jing, J. (2009). Factors associated with Internet addiction among adolescents. CyberPsychology ve Behavior, 12(5), 551–555. https://doi.org/10.1089/cpb.2009.0036
• Lan, C. M., & Lee, Y. H. (2013). The predictors of Internet addiction behaviours for Taiwanese elementary school students. Journal of School Psychology International, 34(6), 648-57. https://doi.org/10.1177/0143034313479690.
• Lo, C. K. M., Yu, L., Cho, Y. W., & Chan, K. L. (2021). A Qualitative Study of Practitioners’ Views on Family Involvement in Treatment Process of Adolescent Internet Addiction. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18, 86. https://doi.org/10.3390/ijerph18010086
• Ma, H. K., Chu, M. K. Y., & Chan, W. W. Y. (2011). Construction of a teaching package on promoting prosocial internet use and preventing antisocial internet use. Journal of Science World, 11, 2136-2146. doi:10.1100/2011/672898
• Maheri, A., Tol, A., & Sadeghi, R. (2017). Assessing the effect of an educational intervention program based on Health Belief Model on preventive behaviors of internet addiction. Journal of Education and Health Promotion, 6, 63. https://doi.org/10.4103/jehp.jehp_129_15
• Mazaheri, M. A., & Karbasi, M. (2014). The use of mobile phone features among students in Isfahan University of Medical Sciences in Iran. Health System Research, 10(2), 276-285. https://www.sid.ir/en/journal/ViewPaper.aspx?id=429386
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (2016). Nitel veri analizi. Sadegül Akbaba Altun ve Ali Ersoy (Çev. Ed.). Ankara: Pegem Akademi
• Mohammadbeigi, A., Valizadeh, F., Mirshojaee, S. R., Ahmadli, R., Mokhtari, M., Ghaderi, E., Ahmadi, A., Rezaei, H., & Ansari, H. (2016). Self-rated health and ınternet addiction in Iranian medical sciences students; prevalence, risk factors and complications. International journal of biomedical science, 12(2), 65-70. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4947091/
• Nakayama, H., Ueno, F., Mihara, S., Kitayuguchi, T., & Higuchi, S. (2020). Relationship between problematic Internet use and age at initial weekly Internet use. Journal of Behavioral Addictions, 9(1), 129-139. https://akjournals.com/view/journals/2006/9/1/articlep129.xml
• Neverkovich, S. D., Bubnova, I. S., Kosarenko, N. N., Sakhieva, R. G., Sizova, Z. M., Zakharova, V. L., & Sergeeva, M. G. (2018). Students’ internet addiction: study and prevention. Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 14(4), 1483-1495. https://doi.org/10.29333/ejmste/83723
• Öz Soysal, F. S., Uz Baş, A., & Aysan, F. (2016). Okul psikolojik danışmanlarının psikolojik danışma yaklaşımlarına ilişkin görüşleri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 6(46), 53–69. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tpdrd/issue/42744/515914.
• Patton, M. Q. (2014). Qualitative research & evaluation methods: Integrating theory and practice. London: Sage publications.
• Radeef, A. S., & Faisal, G. G. (2021). Internet Addiction and Its Association with Emotional Disturbances Among Nursing Students In Malaysia. British Journal of Medical & Health Sciences (BJMHS), 3(7), 118-1114. https://www.jmhsci.org/wp-content/uploads/2021/07/BJMHS450328.pdf
• Rooij, A. J., Zinn M. F., Schoemakers T. M., & Mheen, D. V. (2012). Treating addiction with cognitive-behavioral therapy: a thematic analysis of the experiences of therapists. International Journal of Mental Health and Addicction. doi:10.1007/s11469-010-9295-0. 1-14
• Schatz, M. T. (2017). Training effects on recovering parents' self-efficacy to identify problems, solutions and resources to prevent internet addiction in youth. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Carolina: East Carolina University.
• Shan, X., Ou, Y., Ding, Y., Yan, H., Chen, J., Zhao, J., & Guo, W. (2021). Associations Between Internet Addiction and Gender, Anxiety, Coping Styles and Acceptance in University Freshmen in South China. Frontiers in Psychiatry, 12, 1-11. doi:10.3389/fpsyt.2021.558080.
• Shek, D. T., & Leung H. (2013). Development of an integrated intervention model for Internet addiction in Hong Kong. Intenational Journal of Child Adolescence Health, 6(4), 475-486. https://www.proquest.com/scholarly-journals/development-integrated-intervention-model/docview/1625518705/se-2?accountid=10527
• Shek, D. T. L., Yu, L., Leung, H., Wu, F. K. Y., & Law, M. Y. M. (2016). Development, implementation, and evaluation of a multi-addiction prevention program for primary school students in Hong Kong: The B.E.S.T. Teen Program. Asian Journal of Gambling Issues and Public Health, 6(5), 1–17. https://doi.org/10.1186/s40405- 016-0014-z
• Siyez, D. M., & Uz Baş, A. (2013). İnternet bağımlılığı ve psikososyal faktörler. M. Kalkan & C. Kaygusuz (Eds.), İnternet bağımlılığı sorunlar ve çözümler içinde (s. 115–149). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Spada, M. M. (2014). An overview of problematic internet use. Addictive Behaviours, 39(14). 3-6. doi: 10.1016/j.addbeh.2013.09.007.
• Spitzer, M. (2015). M-Learning? When it comes to learning, smartphones are a liability, not an asset. Trends in Neuroscience ve Education, 4, 87–89. https://dx.doi.org/10.1016/j.tine.2015.11.004
• Şimşek, N., Akça, N. K., & Şimşek, M. (2015). Lise öğrencilerinde umutsuzluk ve internet bağımlılığı. TAF Preventive Medicine Bulletin, 14(1), 7–14. http://dx.doi.org/10.5455/pmb.1-1393401116
• Tahiroğlu, A. Y., Çelik, G., Fettahoğlu, Ç., Yıldırım, V., Toros, F., Avcı, A., Özatalay, E., & Uzel, M. (2010). Psikiyatrik bozukluğu olan ve olmayan ergenlerde problemli internet kullanımı. Nöropsikiyatri Arşivi Dergisi, 47, 241-246. doi:10.4274/npa.5452
• Taylan, H. H., & Işık, M. (2015). Sakarya’da ortaokul ve lise öğrencilerinde internet bağımlılığı. International Periodical Fort he Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume, 10(6), 855-874. doi:10.7827/TurkishStudies.8286
• Turel, O., Mouttapa, M., & Donato, E. (2015). Preventing problematic internet use through video-based interventions: A theoretical model and empirical test. Behaviour & Information Technology, 34(4), 349-62. https://doi.org/10.1080/0144929X.2014.936041
• Türkiye İstatistik Kurumu [TUİK]. (2021). Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanımı araştırması raporu. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1028 (Erişim tarihi: 23.01.2022).
• Yang, W., Morita, N., Zuo, Z., Kawaida, K., Ogai, Y., Saito, T., Hu, W. (2021). Maladaptive perfectionism and internet addiction among Chinese college students: a moderated mediation model of depression and gender. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(2748), 1-13. https://doi.org/10.3390/ijerph18052748.
• Yen, C. F., Yen, J., Ko, C., Wu, H., & Yang, M. (2007). The comorbid psychiatric symptoms of Internet addiction: Attention deficit and hyperactivity disorder (ADHD), depression, social phobia, and hostility. Journal of Adolescent Health, 41(1), 93-98. doi:10.1016/j.jadohealth.2007.02.002
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. Bs.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Young, K. S. (2015). The evolution of internet addiction disorder. C. Montag ve M. Reuter (Ed.). Internet addiction neuroscientific approaches and therapeutical interventions içinde (s. 3-17). Switzerland: Springer International Publishing.
• Young, K. S. (2007). Cognitive behavior therapy with internet addicts: Treatment, outcomes, and implications. Cyber Psychology & Behavior, 10(5), 671–679. http://dx.doi.org/10.1089/ cpb.2007.9971
• Young, K. S., & Case, C. J. (2004). Internet abuse in the workplace: New trends in risk management. Cyber Psychology and Behavior, 7(1), 105-111. https://doi.org/10.1089/109493104322820174
• Zhou, N., & Fang, X. Y. (2015). Beyond peer contagion: Unique and interactive effects of multiple peer influences on Internet addiction among Chinese adolescents. Computers in Human Behavior. 50, 231-238. https://doi.org/10.1016/j.chb.2015.03.083