EĞİTİM VE ÖĞRETİM ALANINDA İLETİŞİM BECERİSİ İLE İLGİLİ LİSANSÜSTÜ TEZLERİN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 3, 1241 - 1263, 15.09.2022

Murat Korucuk

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de 2010 ile 2021 yılları arasında eğitim ve öğretim alanında iletişim becerisi ile ilgili yazılan lisansüstü tezlerin incelenmesi ve böylelikle bu konu hakkında yapılacak çalışmalara katkıda bulunabilmektir. Çalışmada nitel araştırma desenlerinden doküman analizi yöntemi tercih edilmiştir. Veri toplama kaynakları 2010 ile 2021 yılları arasında yazılan eğitim ve öğretim alanında iletişim becerisi ile ilgili 526 lisansüstü tezden oluşurken örneklem ise ölçüt örnekleme yöntemi ile belirlenen 217 tezden meydana gelmiştir. Çalışmada ulaşılan veriler içerik analizi ile değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda eğitim ve öğretim alanında iletişim becerisi ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin son yıllarda daha çok çalışıldığı ve genellikle yüksek lisans tezi olarak yazıldığı görülmüştür. Bunun yanında tezlerin çoğunluğunun nicel yöntemlerle yürütüldüğü ve dolayısıyla nicel veri toplama araçları ile nicel analiz tekniklerinin tercih edildiği de anlaşılmıştır. Diğer taraftan yapılan tezlerin birçok üniversite tarafından çalışıldığı tespit edilmesine rağmen bu dağılımın düzensizliği (bazı üniversiteler tarafından eğitim ve öğretim alanında iletişim becerisi ile ilgili ondan fazla lisansüstü tez yazılmışken; bazı üniversiteler tarafından sadece bir veya sıfır tez yazılmıştır) dikkat çekmektedir.

Anahtar Kelimeler

İletişim beceri, lisansüstü tezler, eğitim ve öğretim

Kaynakça

• Akaydın, Ş. ve Çeçen, M. A. (2015). A Content analysis on articles related to reading skills. Education & Science, 40(178), 183-198. DOI: 10.15390/EB.2015.4139.
• Alkan, C. (2005). Eğitim teknolojisi. (7. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Alyılmaz, S. (2018). Türkçe öğretiminde hedef kitlenin / “öğrenen”in önemi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2452-2463.
• Anderson, J. A. (1987). Communication research: Issues and methods. New York: McGraw-Hill Book Company
• Antos, G. (2011). Handbook of interpersonal communication. Netherlands: Mouton De Gruyter.
• Aydın, A., Selvitopu, A. ve Kaya, M. (2018). Sınıf yönetimi alanındaki lisansüstü tezlerin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 41-56.
• Aydın, B. (2020). Türkiye’de eleştirel okuma konusunda yapılmış lisansüstü tezlerin incelenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 18, 76-87. DOI: 10.29000/rumelide.705515.
• Barrett, S. (2002). Overcoming transactional distance as a barrier to effective communication over the internet. International Education Journal, 3(4), 34-42.
• Berko, R. M., Wolvin, A. D. ve Wolvin D. R. (1992). Communicating, a social and career focus. (5. Ed). Boston: Houghton: Mifflin.
• Bozkurt, İ. (2014). İletişim odaklı pazarlama tüketiciden müşteri yaratmak. (4. Basım). İstanbul: MediaCat Yayınları.
• Buluş, M. ve Bağcı, B. (2016). Evlilik doyumu: Aile yılmazlığı ve etkili iletişim becerilerinin rolü. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(40), 136-152. https://dergipark.org.tr/en/pub/maeuefd/issue/26849/282356.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (13. basım). Ankara: Pegem Akademi.
• Can, H., Akgun, A. ve Kavuncubası, S. (1994). Kamu özel kesimde personel yönetimi. Ankara: Siyasal kitabevi.
• Canary, H. (2011). Communication and organizational knowledge: Contemporary issues for theory and practice. Florence: Taylor & Francis.
• Cansoy, R. (2018). Uluslararası çerçevelere göre 21.yüzyıl becerileri ve eğitim sisteminde kazandırılması. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(4), 3112-3134. Erişim Adresi: http://www.itobiad.com/issue/39481/494286.
• Civelek, M. (2014). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı (özet). Erişim Adresi: https://www.igdir.edu.tr/Addons/Resmi/announc/4691/materyal.tasarimi.%20%C3%96ZET.pdf. Erişim tarihi: 25.01.2022.
• Creswell, J. W. (2012). Educational research, planning, conducting and evaluating quantitative and qualitative research (4nd ed). Boston: Pearson Education Inc.
• Cüceloğlu, D. (2006). Yeniden insan insana. (35. Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Cüceloğlu, D. (2016). İnsan ve davranışı psikolojinin temel kavramları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Değirmenci-Gündoğmuş, H. (2018). Okuduğunu anlama ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Turkish Studies 13(3), 899-910 DOI: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.13218. Demirel, Ö. (2005). Eğitim sözlüğü. (3. Basım). Ankara: Pegema Yayıncılık.
• DeVito, J. A. (1986). The communication handbook: A dictionary. New York: Harper & Row.
• Devito, J. A. (2004). The interpersonal communication book. (10. Ed.). USA: Pearson Education.
• Dillman, R. (1999). Tutorial: A study tour of communication. Dillman/HFCL Department of Communication Western Maryland College, College Hill Westminster, MD 21157.
• Doğru, M., Gençosman, T., Ataalkın, A. N. ve Şeker, F. (2012). Fen bilimleri eğitiminde çalışılan yüksek lisans ve doktora tezlerinin analizi. Journal of Turkish Science Education, 9(1), 49-64.
• Dökmen, Ü. (2004). İletişim çatışmaları ve empati. (28. Basım). İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Erciş, M. S. (2010). Pazarlama iletişiminde temel yaklaşımlar. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Erdoğan, İ. (2011). İletişimi anlamak. (Geliştirilmiş 4. Basım). Ankara: Pozitif Matbaacılık.
• Erdogan, M. ve Kurt, A. (2015). A review of research on classroom management in Turkey. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 186, 9-14. DOI: https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.04.212.
• Erdoğmuş, F. U. (2009). Türkiye’de BÖTE alanında yapılan yüksek lisans ve doktora tezlerindeki araştırma eğilimleri: Bir doküman analizi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ortadoğu Teknik Üniversitesi. (Tez No:238714). Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi’nden edinilmiştir.
• Eren, E. (2003). Yönetim ve organizasyon: çağdaş ve kültürel yaklaşımlar. İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım.
• Gordon, T. (2004). Etkili öğretmenlik eğitimi. (17. Basım). (Çev. Aksay E.). İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Gökçe, O. (2002). İletişim bilimine giriş insan ilişkilerinin sosyolojik bir analizi. (4. Basım). Ankara: Turhan Yayınları.
• Gülek, S. (2021). Akılcı duygusal davranışçı yaklaşım temelli iletişim becerileri programının yetişkinlerin iletişim becerileri ve bilişsel esneklik düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Gelişim Üniversitesi. (Tez No. 693665) Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi’nden edinilmiştir.
• Güz, N. (1995). İletişim sorunları. Radyo-TV Yayınları Hakkında Türk-İtalyan Sempozyumu, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları.
• Güz, N. (1998). İletişim süreci ve temel öğeler. İletişim Fakültesi Dergisi, 7, 121-142.
• Güz, N., Küçükerdoğan, R., Küçükerdoğan, B. ve Zeybek, I. (2002). Etkili iletişim terimler. İstanbul: İnkılap Yayınları.
• Habermas, J. (1984). The theory of communicative action. Boston: Beacon Press.
• Hallberg, D. (2010). Socioculture and cognitivist perspectives on language and communication barriers in learning. International Journal of Behavioral, Cognitive, Educational and Psychological Sciences, 2(2), 111-120.
• Hart, L. C., Smith, S. Z., Swars, S. L. ve Smith, M. E. (2009). An examination of research methods in mathematics education (1995-2005). Journal of Mixed Methods Research, 3(1), 26–41.
• Hazneci, Y. (2012). Oluşturmacı öğretmen iletişim beceri ölçeğinin geliştirilmesi ve ilköğretim öğretmenlerinin sınıf içi iletişim becerilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi. (Tez No. 320410). Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi’nden edinilmiştir.
• Helfrich, S. R. ve Bosh, A. J. (2011). Teaching English language learners: strategies for overcoming barriers. The Educational Forum, 75, 260-70.
• https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp Erişim Tarihi: 24.01.2022.
• Isman, A. ve Altınay, F. (2005). Communication barriers: a study of eastern mediterranean university students’ and teachers’ of online program and courses. Turkish Online Journal of Distance Education-TOJDE, 6(4), 138-160.
• Kara, N. ve Demir, M. K. (2020). Türkiye’de sınıf öğretmenleri ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin cinsiyet değişkeni açısından değerlendirilmesi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(3), 300-316.
• Keskin, A. (2014). Öğrenme stratejileri konulu lisansüstü tezlerin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Diyarbakır: Dicle Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. (Tez No: 378699). Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi’nden edinilmiştir.
• Kocaman, O. (2016). Communication barriers that junior and senior elt students experience in the process of learning a foreign language. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (4), 1779-1794.
• Konan, N. ve Kış, A. (2013). ABD’de eğitim yönetimi alanında yapılan doktora tezlerinin çözümlemesi. International Journal of Educational Research 4(1), 100-123.
• Korkut, F. (1996). İletişim becerileri değerlendirme ölçeğinin geliştirilmesi: Güvenirlik ve geçerlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(7), 18-23. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/tpdrd/issue/21427/229793.
• Kornbahar, M. ve Marcos, H. (2000). Young children’s communication with mothers and fathers: Functions and Contents. British Journal of Developmental Psychology, 18, 187-210.
• Küçük, M. (2012). Yazılı iletişim. İ. Vural (Ed.), İletişim içinde (ss. 78-116). Ankara: Pegem Akademi.
• Küçükoğlu, A. ve Ozan, C. (2013). Sınıf öğretmenliği alanındaki lisansüstü tezlere yönelik bir içerik analizi. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 4(12), 27-47.
• Lee, D., Hamlin, D., Hildebrand, K., Carranza, M., Wannarka, R. ve Hua, Y. (2007). A descriptive analysis of publication trends in the Journal of Behavioral Education: 1991–2005. Journal of Behavioral Education, 16(4), 327.
• Levent, F. ve Kınık, F. Ş. F. (2017). Türkiye’de eğitim-öğretim alanında etik konusunda yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. İş Ahlakı Dergisi, 10(1), 99–114.
• Lunenberg, F. C. (2010). Communication: the process, barriers, and improving effectiveness. Schooling, 1(1), 1-11.
• Mambert, W. A. (1971). The elements of effective communication. Washington: Acropolis.
• Mukaddes, N. M. (2013). Otizm spektrum bozuklukları. Ankara: Nobel Tıp Kitabevi.
• Nelson, D. L. ve Quick, J., C. (1995). Organizational behavior foundations, realitles and challenges. New York: West Publishing.
• Neuendorf, K. A. (2002). The content analysis guidebook. Thousand Oaks, California: Sage Publications.
• Newstrom J.V. ve Davis, K. (1993). Organizational behavior human behavior at work. (9th Ed.) New York: McGraw-Hill.
• Eldeleklioğlu-Onuk, D. (2019). Türkiye’de yetişkin eğitimi temalı 2007-2018 yılları arasında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi. (Tez No. 557341). Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi’nden edinilmiştir.
• Özbent, S. (2007). Sınıfta beden dili. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(2), 259-289.
• Özen, Y. (2001). İlköğretimde iletişim (sınıfta yönetim). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Özer, K. (1995). İletişimsizlik becerisi. İstanbul: Varlık Yayınları.
• Pakbaz, M., Bigdeli, H., Moolaey, F. ve Ghaffari, A. (2014). Organizational communication and barriers to effective communication in organizations. International Journal of Management and Humanity Sciences, 3(10), 3174- 3180.
• Partnership for 21st Century Skills. (2015). Framework for 21st century learning. Erişim Adresi: http://www.p21.org/our-work/p21-framework.
• Perreault, H., Waldman, L. ve Alexander, M. (2002). Overcoming barriers to successful delivery of distance-learning courses. Journal of Education for Business, 77(6), 313-318.
• Pollard, A. (2006). Reflective teaching. (2. Basım). New York: Continuum.
• Prabavathi, R. ve Nagasubramani, P. C. (2018). Effective oral and written communication. Journal of Applied and Advanced Research, 3(1), 29-32. doi: https://dx.doi.org/10.21839/jaar.2018.v3S1.164.
• Rees, C. ve Sheard, C. (2002). The relationship between medical students' attitudes towards communication skills learning and their demographic and education-related characteristics. Medical Education, 36, 1017-1027.
• Sarıyer, N. (2018). Pazarlama iletişimi araçları. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Schwartz, A.E. (2006). Communication and listening skills. (2. Ed.). USA: A. E. Schwartz & Associates.
• Shih, M., Feng, J. ve Tsai, C.-C. (2008). Research and trends in the field of e- learning from 2001 to 2005 : A content analysis of cognitive studies in selected journals. Computer & Science Education, 51, 955–967.
• Siegelaub, S. (1979). A communication on communication. A. S. Siegelaub (Ed.), Communication and class struggle (pp. 11-22). New York: International General.
• Sillars, S. (1997). İletişim (Çev. Nüzhet Akın). İstanbul: Milli eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Steinberg, S. (2007). An introduction to communication studies. Cape Town: Juta & Co.
• Şakar, Ö. ve Küçükaslan, N. (2006). Büro yönetimi ve iletişim teknikleri. (3. Basım). Bursa: Ekin Yayınları.
• Tabak, S. (1999). Sağlık iletişimi. İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı. (2017). Müfredatta yenileme ve değişiklik çalışmalarımız üzerine. Erişim Adresi: http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_18160003_pdf. Erişim Tarihi: 28.01.2022.
• Tepeköylü-Öztürk, Ö. (2012). Ders dışı etkinlik olarak uygulanan sporla ilgili oyunların ortaöğretim öğrencilerinin iletişim becerisi algılarına etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Manisa: Celal Bayar Üniversitesi. (Tez No. 411816). Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi’nden edinilmiştir.
• The Organisation for Economic Co-operation and Development. (2018). The future of education and skills: Education 2030. Erişim Adresi: https://www.oecd.org/education/2030/E2030%20Position%20Paper%20.
• Tuna, Y. (2012). İletişim kavram ve iletişim süreci. İ. Vural (Ed.), İletişim içinde (ss. 2-26). Ankara: Pegem Akademi.
• Tutar, H. ve Yılmaz K. (2005). Genel iletişim. (5.Basım). Ankara: Seçkin Yayınları.
• Türk Dil Kurumu (2009). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Uysal, İ. (2006). Sosyal bilgiler dersinde öğrenmeyi öğrenme stratejilerinin, öğrencilerin anlama ve yorumlama düzeylerine etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi. (Tez No:189373). Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi’nden edinilmiştir.
• Yatkın, A. (2003). Halkla ilişkiler ve iletişim. Ankara: Nobel Yayınları.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2012). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, İ. (2008). Sporcu algıları çerçevesinde farklı spor branşlarındaki antrenörlerin liderlik davranış analizleri ve iletişim beceri düzeyleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi. (Tez No. 225783). Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi’nden edinilmiştir.
• Zaiss, C. D. ve Gordon, T. (2003). Etkili satış eğitimi. (Çev. Emel Aksay. Ed. Birsen Özkan). İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Zhang, G. (2002). Using problem based learning and cooperative group learning in teaching instrumental analysis. The China Papers, 4-8. Erişim Adresi: http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.565.312&rep=rep1&type=pdf Erişim Tarihi: 18.01.2022.
• Zıllıoğlu, M. (2003). İletişim nedir? İstanbul: Cem Yayınları.