TÜRK DESTANLARININ SOMUT/SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS AKTARIMI AÇISINDAN İNCELENMESİ: KOCOCAŞ DESTANI ÖRN

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 4, 1573 - 1583, 15.12.2022

Şahin Bütüner

Öz

Kültürel mirasın yaşatılması ve aktarımı, küreselleşme karşısında üzerinde düşünülmesi gereken önemli konulardan biridir. Türklerin sosyal ve kültürel yaşamalarındaki değişime paralel olarak bazı somut ve somut olmayan kültürel değerler ya küreselleşme karşısında yok olmuş ya da bir değişime uğramıştır. Değişime uğramış veya yok olmuş kültürel değerlerin özgün hâllerini sözlü ortamda oluşturulan halk anlatılarında gözlemlemek mümkündür. Destanlar, somut olmayan kültürel unsurlardan biridir. Türklerin sosyal ve kültürel yaşamlarında önemli olan pek çok somut veya somut olmayan kültürel değerleri destanlar üzerinden tespit etmek mümkündür. Kültür aktarımı noktasında sözlü anlatılarda bulunan bu unsurlar, tespit edilip sınıflandırıldıktan sonra modern sanatlarda kullanılarak yeniden üretilebilir. Bu amaçla betimsel bir doküman analizi yapılan çalışmada Türklerin sosyal ve kültürel hayatındaki değişimi vurgulamak ve sözlü anlatıların kültürel değer açısından faydalanacak zengin kaynaklar olduğunu tartışmak amacıyla Türk dünyasında bilinen bir Kırgız destanı olan Kococaş Destanı’ndaki somut ve somut olmayan kültürel unsurlar tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kültür, miras, destan, Kococaş Destanı

Kaynakça

• Akmataliyev, A. ve Kırbaşev, K. (2007). Kırgız destanları III Kococaş destanı. (Çev. F. Türkmen, G. Uzun, B. B. Hança), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Assmann, J. (2015). Kültürel bellek, eski yüksek kültürlerde yazı, hatırlama ve politik kimlik. (Çev. A. Tekin), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Aktulum, K. (2011). Metinlerarasılık/göstergelerarasılık. Ankara: Kanguru Yayınları.
• Aktulum, K. (2013). Folklor ve metinlerarasılık. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Bayat, F. (2018). Türk mitolojik sistemi. C. 2, İstanbul: Ötüken Yayınları. Cumakunova, G. (2007). Kırgızların mitolojik içerikli destanlarından Kococaş destanı. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 4(2), 36-46.
• Çeltikçi, O. (2007). Yaşar Kalafat’ın eserlerinde Türk dünyası kültür ve halk inançları. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Dorson M. R. (2011). Günümüz folklor kuramları. (Çev. S. Gürçayır, Y. Özay), Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• Elçin, Ş. (2005). Halk edebiyatına giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Geertz, C. (2010). Kültürlerin yorumlanması. (Çev. H. Gür), Ankara: Dost Kitabevi.
• Hoppal, M. (2001). Sibirya Şamanizminde doğa tapımı. (Çev. G. Erginer), Atatürk Üniversitesi, Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Dergisi, 41(1), 209-225.
• İnan, A. (2018). Tarihte ve bugün Şamanizm. Türklük ve şamanlık. (W. Radloff), İstanbul: Örgün Yayınevi.
• Ocak, A. Y. (1990). İslam-Türk inançlarında Hızır yahut Hızır-İlyas kültü. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Oğuz, M. Ö. vd. (2006). Türk halk edebiyatı el kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Oğuz M. Ö. (2009). Somut olmayan kültürel miras nedir?. Ankara: Grafiker Yayıncılık.
• Oğuz, M. Ö. (2013). Küreselleşme ve uygulamalı halk bilimi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Örnek, S. V. (2000). Türk halk bilimi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Özay, Y. (2007). Metinlerarası ilişkilerde sözlü yapıtların ve sanatçıların konumu üzerine. Millî Folklor Dergisi, 19(75), 164-173.
• Türkyılmaz, D. (2013). Türk halk biliminin yüzüncü yılında sözlü edebiyat çalışmaları üzerine bazı tespitler. Milli Folklor Dergisi, 12(99), 127-136.