TÜRKÇE ÖĞRETMENLERİNİN KÜLTÜREL DEĞERLERE DUYARLILIKLARININ BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 4, 1665 - 1679, 15.12.2022

Kübra Şengül Naziye Yaprak

Öz

Kültür, toplumun en temel değerleriyle iç içe geçerek hem günümüzdeki hem de gelecekteki toplumsal ve bireysel yaşama yön vermektedir. Yeni nesillerin bu kültürel değerlerin taşıyıcısı olması informel eğitim ortamlarının yanı sıra formel eğitim ortamlarının uygunluğuna bağlıdır. Formel eğitim ortamlarının da en önemli ögesi olan öğretmenlerin kültürel değerlere duyarlı öğrenciler yetiştirebilmesi için kültürel değerlere duyarlılıklarının incelenmesi gerekmektedir. Bu araştırmada da Türkçe öğretmenlerinin kültürel değerlere duyarlılıklarının cinsiyet, yaş, deneyim, yabancı öğrencilerle çalışıp çalışmama durumu açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Betimsel tarama modelinin uygulandığı araştırmada veri toplama aracı olarak Karataş (2020) tarafından geliştirilen kültürel değerlere duyarlı öğretmen ölçeği kullanılmıştır. 14 maddeden ve 3 alt boyuttan (farkındalık, pedagojik, duyarlılık) oluşan ölçek, MEB okullarında görev yapan 141 öğretmene uygulanmıştır. Elde edilen verilerin, analize uygunluğu Skewnes ve Kurtosis testlerine göre kontrol edilmiş ve verilerin analizinde temel istatistiki işlemler ile non-parametrik testlerden olan Mann Whitney-U Testi ve Kruskall Wallis-H Testi uygulanmıştır. Araştırmada elde edilen sonuçlar, Türkçe öğretmenlerinin kültürel değerlerinin farkındalık ve duyarlılık boyutunda çok iyi düzeyde olduğunu, pedagojik boyutunda ise iyi düzeyde olduğunu göstermiştir. Bunun yanı sıra cinsiyet, yaş, deneyim ve yabancı öğrencilerle çalışıp çalışmama durumlarının, Türkçe öğretmenlerinin kültürel değerlere duyarlılıkları açısından anlamlı bir fark oluşturmadığını göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe öğretmeni, kültür, kültürel değerlere duyarlılık

Kaynakça

• Akın, E. (2016). Türkçe öğretmen adaylarının kültürlerarası duyarlılıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Siirt Üniversitesi örneği). Turkish Studies, 11(3), 29-42.
• Alyılmaz, C. ve Er, O. (2016). Yabancılara Türkçe öğretimi uygulamalarında öğretmenlerin kültürel farkındalık oluşturmadaki etkisinin değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (Teke) Dergisi, 5(3), 1392-1413.
• Alyılmaz, C. ve Er, O. (2018). İkinci dil olarak Türkçe öğrenen öğrencilerin Türk kültürüne yönelik farkındalıklarının incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 1269-1285
• Başbay, A. ve Bektaş, Y. (2010). Çokkültürlülük bağlamında öğretim ortamı ve öğretmen yeterlikleri. Eğitim ve Bilim, 34(152), 30-43.
• Bölükbaş, F. ve Keskin, F. (2010). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde metinlerin kültür aktarımındaki işlevi. Turkish Studies, 5(4), 221-235.
• Bölükbaşı, A. (2020). Öğretmen adaylarının kültürlerarası duyarlılıklarının empatik eğilim, öznel iyi oluş ve sosyo-demografik değişkenler açısından incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 44-62.
• Cırık, İ. (2008). Çok kültürlü eğitim ve yansımaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 27-40.
• Demir, S. ve Üstün, E. (2017). Öğretmen adaylarının kültürlerarası duyarlılık ve etnik merkezcilik düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 182-204.
• Duran, N. O. ve Çalışkan, B. (2020). Psikolojik iyi oluş, cinsiyet, mesleki kıdem ve okuldaki görev süresinin öğretmen kültürlerarası duyarlılığını yordamadaki rolleri. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 9(1), 198-218.
• Eğinli, A. T. (2012). Kültürlerarası yeterliliğin kazanılmasında kültürel farklılık eğitimlerinin önemi. Öneri Dergisi, 9(35), 215-227.
• Er, O. ve Alyılmaz, S. (2022). Web 2.0 araçları ile kültür destekli yabancı dil olarak Türkçe öğretimi. İzmir: Duvar Yayınları.
• Gay, G. (2002). Preparing for culturally responsive teaching. Journal of Teacher Education, 53(2), 106-116.
• Göç İdaresi Başkanlığı (2022). (https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638) adresinden 13.11.2022 tarihinde alınmıştır.
• Kağnıcı, D. Y. (2017). Suriyeli mülteci çocukların kültürel uyum sürecinde okul psikolojik danışmanlarına düşen rol ve sorumluluklar. İlköğretim Online. 16(4), 1768-1776.
• Kaplan, M. (2006), Kültür ve dil. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Karaseyfioğlu, F. ve Çalışkan, H. (2021). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kültürel değerlere yönelik duyarlılıklarının incelenmesi. Journal of Multidisciplinary Studies in Education, 5(3), 88-101.
• Karataş, K. (2020). Kültürel değerlere duyarlı öğretmen ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(76), 1761-1775.
• Kartarı, A. (2020). Kültür, farklılık ve iletişim. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kotluk, N. ve Kocakaya, S. (2018). Türkiye için alternatif bir anlayış: kültürel değerlere duyarlı eğitim. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 749-789.
• Kotluk, N. ve Kocakaya, S. (2019). Türkiye'de öğretmenlerin kültürel değerlere duyarlı eğitime ilişkin görüşleri: bir karma yöntem araştırması. Sakarya University Journal of Education, 9(2), 304-334.
• Kozikoğlu, İ. ve Tosun, Y. (2020). Öğretmenlerin kültürel değerlere duyarlı pedagojiye ilişkin görüşleri ile kültürel zekâları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 10(3), 539-548.
• Kurt, E. (2022). Çocuklara yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kültürlerarası farkındalık ve kültürlerarası iletişim yetisi. Aydın Tömer Dil Dergisi, 7(1), 1-22.
• Mahiroğulları, A. (2010). Küreselleşmenin kültürel değerler üzerine etkisi. Journal of Social Policy Conferences, 50, 1275-1288.
• MEB. (2019). Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara: MEB.
• Melanlıoğlu, D. (2008). Kültür aktarımı açısından Türkçe öğretim programları. Eğtim ve Bilim, 33(150), 64-73.
• Nayir, F. ve Sarıdaş, G. (2020). Çokkültürlü eğitim, kültürlerarası eğitim ve kültürel değerlere duyarlı eğitime ilişkin kavramsal bir inceleme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(70), 769-779.
• Rengi, Ö. ve Polat, S. (2014). Sınıf öğretmenlerinin kültürel farklılık algıları ve kültürlerarası duyarlılıkları. Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks, 6(3), 135-156.
• Sarıdaş, G. ve Nayir, F. (2021). Kültürel değerlere duyarlı öğretmen özelliklerinin sıralama yargılarıyla ölçeklenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (53), 355-377.
• Saygılı, D. ve Kana, F. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğreten öğretmenlerin kültürlerarası duyarlılığı. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(4), 1041-1063.
• Şengül, K. (2018). Dil partnerliği (tandem) yönteminin Türkçe öğretmeni adaylarının kültürel zekâlarına etkisi: karma yöntemli bir yaklaşım. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 1086-1103.
• Üstün, E. (2011). Öğretmen adaylarının kültürlerarası duyarlılık ve etnikmerkezcilik düzeylerini etkileyen etmenler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Vangölü, S. K. ve Sak, İ. T. Ş. (2022). Türkiye’de kültürel değerlere duyarlı eğitim ile ilgili yapılan çalışmaların incelenmesi. Journal of Sustainable Education Studies, 1(Ö1), 169-181.
• Yiğit, M. (2017). Kültürel etkileşim bağlamında yabancı dil olarak Türkçe öğretimi. İstanbul: Hiperlink Yayıncılık.