ARİF AY’IN FİKİR DÜNYASINDA KUDÜS BİLİNCİ

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 1, 121 - 136, 15.03.2023

Erdem Dönmez

https://doi.org/10.7884/teke.5660

Öz

Yeryüzünün en kadim şehirlerinden olan Kudüs, semavi dinlerin ortak
kutsal mekânıdır. Medeniyetler ve dinler tarihinde her dönem çatışma ve
tartışmalara ev sahipliği yapan Kudüs, dört asır süren Osmanlı
hakimiyetinden sonra Yahudiler tarafından önce işgal edilir, sonrasında
bölgede kurulan İsrail devletinin başkenti ilan edilir. Müslümanların ilk
kıblesi olan Kudüs, İslam dünyası için sosyolojik önemiyle birlikte sembolik
bir değer de taşır. Türk edebiyatında Süleyman Çelebi’nin Mevlid’inden
itibaren hemen her dönem kutsiyet atfedilerek işlenen Kudüs, modern
dönemde İslami duyarlılığı benimseyip sürdüren Sezai Karakoç ve Nuri
Pakdil tarafından İslam estetiği ve ideolojisinin temsili mekânı olur. Nuri
Pakdil’in çıkardığı Edebiyat dergisinin ikinci kuşak yazar ve şairlerinden
olan Arif Ay da kendisinden önceki Kudüs bilincini sahiplenerek fikir
dünyasının ve estetik duyarlılığının merkezine genelde kadim İslam
şehirlerini, özelde ise Kudüs’ü yerleştirir. İslam coğrafyasının yaşadığı zulmü
sıklıkla gündeme getiren Arif Ay, Kudüs’ü İslam’ın kolektif ruhunun simgesi
olarak şiir ve yazılarında yorumlar. Bu çerçevede İslam dünyasının
parçalanmışlığının, Orta Doğu’da yaşanan acıların ve Müslümanların modern
dünyadaki konumunun göstergesi olarak gelişen Kudüs bilinci, Arif Ay’ın
ideolojik duruşunun, direniş ve diriliş arzusunun temelini oluşturur

Anahtar Kelimeler

Arif Ay, Orta Doğu, Kudüs, direniş, diriliş

Kaynakça

• Atay, F. R. (1998). Zeytindağı. İstanbul: Cumhuriyet Gazetesi Armağanı.
• Ay, A. (1977). Bütün gece kar yağdı üstüne Kudüs’ün. Edebiyat, 5, Aralık, 4.
• Ay, A. (1993). Gece yazıları. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Ay, A. (2010). Batı barbarlığı ve İsrail vahşeti üzerine notlar. Edep, 5, Temmuz, 6-7.
• Ay, A. (2011). Şiirimin şehirleri. İstanbul: Okur Kitaplığı.
• Ay, A. (2012). Tanık değilsek susmamız gerekir (Söyleşi, Kon. Ali Görkem Userin). İtibar, 14, Kasım.
• Ay, A. (2015). Güne doğan koşu. Ankara: Hece Yayınları.
• Ay, A. (2016). Dipköşe. Ankara: Hece Yayınları.
• Ay, A. (2018). Kudüs aydınlığı Benim adım Kudüs. Haz. Adem Turan. İstanbul: UHİM.
• Ay, A. (2018a). İnsanlığın pusulası: Kudüs Hece, 261, Eylül, 72-74.
• Ay, A. (2021). Bir yürüyüş senfonisi. İstanbul: Muhit Kitap.
• Ay, A. (2021a). Filistin: İnsanlığın sınav kaybettiğinin bir belgeseli. Zeytinburnu Kültür Sanat Yıllığı. Nisan, 543-545.
• Ay, A. (2021b). Sen geçerken. İstanbul: Muhit Kitap.
• Ay, A. (2022). Tarihin düğümü: Kudüs. Diyanet Bayram Gazetesi, 3, 2 Mayıs.
• Emre, A. (2009). Kudüs’ün ruhu. Hece, Medeniyet, Edebiyat ve Kültür Bağlamında Şehirlerin Dili Özel Sayısı, 150-151-152, Haziran, Temmuz Ağustos, 229-232.
• Fil Suresi, https://kuran.diyanet.gov.tr/mushaf/kuran-meal-1/fil-suresi-105/ayet-1/diyanet-isleribaskanligi-meali-1
• Harmancı, A. (2013). Arif Ay’ın şiirinde şehir algısı. International Journal of Social Science, 6(8), 241-252.
• Kanter, B. (2019). Medeniyet inşa eden şehirler: Arif Ay’ın şiirlerinde İslam şehirleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(42), 54-64.
• Karakoç, S. (1969). Ey Yahudi. Diriliş, 3(1), Ekim, 47-49.
• Karakoç, S. (2007). Gün Doğmadan. İstanbul: Diriliş Yay.
• Noyan, S. (2018). Türk ve Arap şiirlerinde Kudüs’e dâir ağıt, umut ve direniş. Akademik Platform İslami Araştırmalar Dergisi, 2(1), 13-29.
• Örenç, A. (2016). “Kudüs ve Mescid-i Aksa’nın faziletine dair hadisler ve yorumu”, Türk-İslam Medeniyeti, Akademik Araştırmalar Dergisi, 22, 133-150.
• Öztürk, M. (2017). Türk edebiyatında Kudüs teması. Journal of Islamic Jerusalem Studies, 17(2), 39-57.
• Pakdil, N. (2014). Bir yazarın notları-I. Ankara: Edebiyat Dergisi Yayınları.
• Savaş, Ö. (2018). “Direniş ve dirilişin şiire düşen aksi: Arif Ay’ın şiirlerinde Kudüs ve Bosna” Sanal Türkoloji araştırmaları dergisi, 3(4), 138-148.
• Şuara Suresi, https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/%C5%9Euar%C3%A2-suresi/3156/224-227- ayet-tefsiri
• Taştan, Z. (2018). Sezai Karakoç’un şiirlerinde bir İslam şehri olarak Kudüs. Dini, tarihi ve edebi açıdan Kudüs. Ed. İbrahim Çelik vd. İstanbul: Dby Yayınları, 363-392.