TRADITIONAL CHILDREN'S GAMES PLAYED IN X AND Z GENERATIONS IN EARLY CHILDHOOD: THE CASE OF KIRŞEHİR

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 2, 761 - 785, 15.06.2023

Şule Alıcı Aynur Öztapan

https://doi.org/10.7884/teke.1312784

Öz

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE X VE Z KUŞAKLARINDA OYNANAN GELENEKSEL ÇOCUK OYUNLARI: KIRŞEHİR İLİ ÖRNEĞİ

Öz

Bu çalışmanın amacı Kırşehir İlinde erken çocukluk döneminde X ve Z kuşaklarında oynanan geleneksel çocuk oyunlarını incelemektir. Bu araştırmada nitel araştırma desenlerinden örnek olay incelemesi kullanılmıştır. Görüşme yönteminin veri toplama yolu olarak kullanıldığı bu araştırmanın katılımcılarını 21 X kuşağı ve 21 Z kuşağı olmak üzere toplam 42 birey oluşturmaktadır. Yarı yapılandırılmış görüşme sorularıyla toplanan veriler içerik analizi ve açık kodlama yöntemleriyle analiz edilmiştir. Katılımcıların cinsiyet, yaş, meslek, eğitim durumu gibi demografik bilgilerine ek olarak ikamet yeri tespit edildikten sonra oynadıkları geleneksel çocuk oyunları ve dijital oyunlar hakkında sorular sorularak katılımcıların görüşleri alınmıştır. Verilerin analizinden elde edilen bulgulara göre X kuşağında 54, Z kuşağında ise 43 farklı geleneksel çocuk oyunun oynandığı tespit edilmiştir. Bunlardan 17 tanesinin her iki kuşakta benzer olduğu bulunmuştur. Dijital oyunların ise sadece Z kuşağında oynandığı ve Covid-19 pandemisi nedeniyle bu oyunlara daha fazla zaman ayrıldığı bulunmuştur. Bu bulgular doğrultusunda somut olmayan kültürel miraslardan birisi olan geleneksel çocuk oyunlarının kuşaklar arasındaki değişimi tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Geleneksel çocuk oyunları, X kuşağı, Z kuşağı, Erken çocukluk dönemi, kültürel sürdürülebilirlik

Kaynakça

• Akçay, D. & Özcebe, H. (2012). Okul öncesi eğitim alan çocukların ve ailelerinin bilgisayar oyunu oynama alışkanlıklarının değerlendirilmesi . Çocuk Dergisi, 12(2), 66-71.
• Anılan, H. ve diğ. (2003). Geleneksel çocuk oyunlarının eğitimsel değeri. OMEP Dünya Konsey Toplantısı ve Konferansı Bildiri Kitabı. 2-10.
• Arslan Erdem, N. (2019). Artvin’de çocuk oyunları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Artvin: Artvin Çoruh Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Artar, M., Onur, B., & Çelen, N. (2002). Çocuk oyunlarında üç kuşakta görülen değişimler. Çocuk Forumu, 5(1), 35- 39.
• Baran J., Weres A., Wyszyńska J., Pitucha G., Czenczek-Lewandowska E., Rusek W., Leszczak J., ve Mazur A. (2020). 60 minutes per day in moderate to vigorous physical activity as a natural health protector in young population. International Journal of Environmental Research and Public Health. 17(23),1-11.
• Başal, H.A. (2007). Geçmiş yıllarda Türkiye’de çocuklar tarafından oynanan çocuk oyunları. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 20(2), 243-266.
• Başal, H. A. (2010). Geçmişten günümüze Türkiye’de geleneksel çocuk oyunları. Morpa Kültür Yayınları.
• Bağcı, S. ve Kaya, İ. (2022). Okul öncesi dönemde çocukların fiziksel aktivitelerinin artırılmasında geleneksel oyunların rolü. Journal of Sustainable Educational Studies, 3(2), 141-149.
• Bedir Erişti, S. D., Kuzu, A., Kabakçı Yurdakul, I., Akbulut, Y. ve Kurt, A. A. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Biricik, Z. ve Atik, A. (2021). Gelenekselden dijitale değişen oyun kavramı ve çocuklarda oluşan dijital oyun kültürü. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (e-gifder), 9(1), 445-469.
• Centers for Diesae Contorol and Preventation (2022). How much physical activity do children need? https://www.cdc.gov/physicalactivity/basics/children/index.htm
• Cengiz, S. A. (1997). Karadeniz Ereğli örneğinde çocuk oyunlarının halk bilim açısından değerlendirilmesi. Çocuk Kültürü, I. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi Bildirileri. Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
• Chawla, L. (2001). Significant life experiences revisited once again: Response to Vol. 5(4) Five critical commentaries on significant life experience research in environmental education. Environmental Education Research, 7(4), 451–461.
• Çoban, B ve Nacar E. (2006). Okul öncesi eğitimde eğitsel oyunlar. Nobel Yayıncılık
• Clements, R. (2004). An İnvestigation of the status of outdoor play. Contemporary Issues in Early Childhood, 5(1), 68–80.
• Creswell, J.W. (2008). Educational research: Planning, conducting and evaluating quantitative and qualitative research (3rd Ed.) Upper Saddle River. Pearson.
• ÇOKAUM (2004). Türkiye’de çocuk oyunları: Araştırmalar. Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları. Kök Yayıncılık.
• Çolak, M. (2015). Adana geleneksel çocuk oyunları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Niğde: Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demir, İ. (2015). Niğde geleneksel çocuk oyunları ve halkbilimsel incelemesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Niğde: Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Doğan, A. (2010). Geleneksel mahalli çocuk oyunları Malatya ili Battalgazi ilçesi örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Niğde: Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Durualp, E. ve Aral, N. (2014). Oyunun gelişimi ve türleri. Her yönüyle okul öncesi eğitim 3. (Ed: A.B. Aksoy), (s. 231-254). Hedef CS Basın Yayın.
• Erdal, G., & Erdal, K., (2017). Çocuk kitaplarında Nasrettin Hoca tiplemeleri ve bilinçaltı mesaj. Akademik Bakış Dergisi, 88(62), 88-97.
• Ginsburg, K.R. (2007) The İmportance of play in promoting healthy child development and maintaining strong parent-child bonds. Pediatrics, 119, 182-191.
• Gürbüz, D. Ö. (2016). Geleneksel çocuk oyunlari ve eğitimsel işlevleri: Emirdağ örneği. Turkish Studies, 11(14), 529 - 564.
• Glaser, B. G., & Strauss, A. L. (1967). The discovery of grounded theory. Strategies for qualitative research. Aldine.
• Fırat, H. (2013). Çocuk oyunları-eğitim ilişkisi: bezirgân başı örneği, Turkish Studies -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(13), 885-896.
• Frasca, G. (2001). Rethinking agency and immersion: Video games as a means of consciousness-raising, Digital Creativity, 12(3), 167-174.
• Hareket, E. (2020). Çocuk hakları evrensel sözleşmesi hükümleri çerçevesinde Türk çocuk oyunlarının incelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 9(4), 1083-1106.
• Hazar, Z. , Tekkurşun, D. G. & Dalkıran, H. (2017). Ortaokul öğrencilerinin geleneksel oyun ve dijital oyun algılarının incelenmesi: karşılaştırmalı metafor çalışması. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 15(4) , 179-190 .
• Huizinga, J. (2006). Homo Ludens oyunun toplumsal işlevi üzerine bir deneme (Çev.: Mehmet Ali Kılıçbay). Ayrıntı Yayınları
• Işıkoğlu Erdoğan, N., Bayraktaroğlu, E. ve Ayekin Dülger, D. N. (2021). Çocukların dijital veya dijital olmayan oyun tercihleri ve davranışları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 53, 150-174
• Kacar, D. (2020). Geleneksel çocuk oyunlarının internet bağımlılığı, sosyal beceri ve stres düzeyine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimler Enstitüsü
• Kandır, A. ve Tezel Şahin, F. (2011). Okul öncesi dönemde oyuncak ve oyun materyalleri eğitici oyuncaklar. Morpa Yayınevi.
• Karğın, D. (2018). Şanlıurfa ili ve çevresi çocuk oyunları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ardahan: Ardahan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karkınlı, R. (2017). Özbeklerde çocuk oyun - oyuncak kültürü ve çocuk oyunları üzerine bir tasnif denemesi. Turkish Studies, 12(22). 485-498.
• Kaya, İ. (2019). X, Y, Z kuşaklarının çocukluk oyunlarının incelenmesi. FSM İlmî Araştırmalarİnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 14, 313-326.
• Kayar, P.(2008). Van’ın geleneksel çocuk oyunları ve bu oyunların eğitsel yönden incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi,Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (2022). UNESCO somut olmayan kültürel miras. https://izmir.ktb.gov.tr/TR-90964/unesco-somut-olmayan-kulturel-miras.html
• Merriam, S. B. (2009). Qualitative research and case study applications in education. SJossey Bass.
• Merriam, S.B. ve Tisdell, E.J. (2014).Qualitative research: A guide to design and implementation (4th Ed.). Josey Bass USA.
• Miles, M.B., Huberman, A.M. ve Saldana, J. (2014) Qualitative data analysis: A methods sourcebook. Sage.
• Nelson, E.M. (2012). Cultivating outdoor classrooms designing and implementing child centered learning environments. Readleaf Press.
• Onur, B. ve Güney, A. (2014). Türkiye’de çocuk oyunları: Araştırmalar. Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
• Özdemir, N. (2006). Türk çocuk oyunları I-II, I. Baskı, Akçağ Yayınları.
• Özden Gürbüz, D. (2017). Yapısal ve işlevsel açıdan Afyonkarahisar çocuk oyunları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özden Gürbüz, D. (2016). Geleneksel çocuk oyunları ve eğitimsel işlevleri: Emirdağ örneği Journal of Turkish Studies , 11(14), 529-564.
• Özyürek, A., Dakak, S. ve Yurt, N. ( 2021). Altı kıtada oynanan çocuk oyunları ve Türkiye’de oynanan oyunlarla benzerliği. Unika Sağlık Bilimleri Dergisi, 1, 72-85.
• Özyürek, A., Yuvacı, M., Sulamacı, F. ve Karabudak, M.F. (2018). Geçmişten günümüze varlığını sürdüren çocuk oyunlarının çocukların gelişimi ve değer kazanımına katkıları. 1. Uluslararası Çağdaş Eğitim ve Sosyal Bilimler Sempozyumu.
• Özyürek, A., Tezel Şahin, F. ve Gündüz, Z. B. (2018). Nesilden nesile kültürel aktarımda oyun ve oyuncakların rolü. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27(1), 1-12.
• Öz Pektaş, H. (2017). Geleneksel çocuk oyunlarının modern eğitimde kullanılması. Journal of International Social Research 10(49), 478-490.
• Scarlett, W. G. (2015). The sage encyclopedia of classroom management. SAGE Publications.
• Sapsağlam, Ö. (2018). Okul öncesi dönem çocuklarının değişen oyun tercihleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 1122-1135.
• Sutton, L. (2008). The state of play: disadvantage, play and children's well-being, Social Policy and Society, 7(4), 537 – 549.
• Sümbüllü, Y. Z. & Altınışık, M. E. (2016). Geleneksel çocuk oyunlarının değerler eğitimi açısından önemi. Erzurum Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 73-85.
• Stake, R.E.(1995). The art of case study research. Thousand Oaks, Sage Publications.
• Stake, R. E. (2005). Qualitative case studies. In Denzin, N. K., & Lincoln,Y.S. (Eds.). The sage handbook of qualitative reserach (3rd ed). Thousand Oaks, Sage Publications, 443-466.
• Strauss, A., & Corbin, J. (1998). Basics of qualitative research: techniques and procedures for developing grounded theory. Thousand Oaks, Sage Publications, Inc.
• Şarman, S. (2015). Seferihisar geleneksel çocuk oyunları ve oyuncakları üzerine bir inceleme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tören, A. (2011). Erzincan’dan derlenen çocuk oyunlarının çocuk eğitimindeki yeri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erzincan: Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tuğrul, B. (2017). Dünya oyunun gücünde uzlaştı şimdi bu gücü çocukların yararına kullanma zamanı: Hadi Türkiye. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 1(2), 259-266.
• Tuğrul, B., Ertürk, HG, Özen-Altınkaynak, Ş. ve Güneş, G. (2014). Oyun üç kuşaktaki değişimi, The Journal of Academic Social Science Studies, 27, 1-16.
• Türkan, H.K. (2018). İşlevsel teori bağlamında İskenderun çocuk oyunları. International Journal of Social Science, 65, 225-240.
• Vatandaş, S. (2020). Sokaktan ekrana: Oyunun mekânsal ve işlevsel değişimi. Intermedia International e-Journal, 7(12), 19-32.
• Wood, E. and Hedges, H. (2016). Curriculum in early childhood education: Critical questions about content, coherence, and control. The Curriculum Journal, 27(3), 387-405.
• Yavuzer, H.(1993). Ana baba ve çocuk. Remzi Kitabevi.
• Yavuzer, H.(1998). Çocuğunuzun ilk altı yılı. Remzi Kitabevi.
• Yavuzer, H. (2003). Doğal harika bir tedavi: Oyun Evde ve okulda mutlu çocuk yetiştirmenin temelleri. Çocuk ve Aile Kitapları.
• Yılmaz, M. F. (2013). Isparta çocuk oyunları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz, E., Yel, S. ve Griffiths, M.D. (2022). Dijital ve geleneksel oyun oynayan çocukların değer algılarının karşılaştırılması: Türk ve İngiliz örneklemleri. Eğitim ve Bilim, 47(210), 41-66.