ANTALYA KALEİÇİ ÖZEL KOLEKSİYONLARDA BULUNAN ÇUVAL DOKUMALARI

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 3, 1473 - 1495, 15.09.2023

Mehmet Ali Eroğlu

https://doi.org/10.7884/teke.1275010

Öz

Turistlik mekânlarıyla ön planda olan, Antalya’nın önemli yerleşim yerlerinden biri de Kaleiçi’dir. Kaleiçi; Antalya’nın tarihî dokusunun yanı sıra, el sanatları ve hediyelik eşya üretim ve satışının yapıldığı yerlerden biridir. Kaleiçi; Türkiye’nin dört bir tarafından toplanan birçok el dokuması halı, kilim, çuval, heybe, torba ve seccade dokumalarının satışının yapıldığı ve bazı koleksiyonerler tarafından saklandığı bir yerdir. Bu ürünlerin özellikle yurtdışına satışı yapılabilmektedir. Her an yurtdışına satışının gerçekleştirilebileceği bu ürünlerin, kataloglanarak gelecek kuşaklara aktarılması bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Kaleiçi’nde yapılan alan araştırmasında 214 adet el dokuması ürün incelenerek fotoğraflanmıştır. Bu çalışmada; Kaleiçi bölgesinin büyük halı tüccarlarından olan, Best Halı, Attalos Carpet ve Halıhan A.Ş. özel koleksiyonuna ait 15 adet çuval dokuma örneğinden 10 adedine yer verilmiştir. Özellikle kaynak kişiler; koleksiyon ürünü olduğundan sınırlı sayıda ürünün yayınlanmasına izin vermişlerdir. İncelenen dokuma örneklerinin; boyutları, iplik çeşitleri, hammaddeleri, dokuma teknikleri, desenleri, renk özellikleri incelenerek, yüzey alan şemaları ve motif çizimlerine çalışmanın ilgili bölümlerinde yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Antalya, Kaleiçi, çuval, dokuma, yörük

SACK WEAVINGS IN PRIVATE COLLECTIONS IN ANTALYA KALEICI

Öz

Kaleici is one of the important settlements of Antalya, which is at the forefront with its tourist attractions. Kaleici; Besides the historical texture of Antalya, it is one of the places where handicrafts and souvenirs are produced and sold. Kaleici; It is a place where many hand-woven carpets, rugs, sacks, saddlebags, bags and prayer rugs collected from all over Turkey are sold and kept by some collectors. These products can be sold especially abroad. The purpose of this study is to catalog these products, which can be sold abroad at any time, and to transfer them to future generations. During the field research carried out in Kaleiçi, 284 hand-woven products were examined and photographed. In this study; Best Carpet, Attalos Carpet ve Halıhan A.Ş. 10 of the 15 sack weaving samples belonging to his private collection are included. In particular, resource persons; Since it is a collectible product, they allowed a limited number of products to be published. Examined weaving samples; Dimensions, yarn types, raw materials, weaving techniques, patterns, color characteristics were examined and surface area diagrams and motif drawings were included in the relevant sections of the study.

Anahtar Kelimeler

Antalya, Kaleiçi, sack, weaving, yoruk

Kaynakça

• Akan, M. (2008). Yörüklerde taşımada kullanılan dokumalar. 38. ICANAS Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, Ankara.
• Akpınarlı, H. ve Arslan, P. (2007). Türk kilimlerinde kullanılan geometrik bezemelerin form isim ve kompozisyon açısından değerlendirilmesi. II. Uluslararası Romanya'da Türk Kültürün İzleri Sempozyumu, Romanya, s. 11-23. Antalya Tarihi. (2022). T.C. Antalya Valiliği. Erişim Tarihi: Eylül 2022, Erişim Adresi: http://www.antalya.gov.tr/antalya-tarihi
• Atlıhan, Ş. (2011). Antalya - Döşemealtı’nda kirkitli dokumalar. Arış Halı Dokuma ve İşleme Sanatları Dergisi,(6), 4-19. https://doi.org/10.34242/akmbaris.2019.15
• Balkanal, Z. (2021). Osmanlı'dan gelen kültür mirasımız geleneksel türk sanatları. Folklor Akademi Dergisi, 4(2), 218-226. https://dergipark.org.tr/tr/pub/folklor/issue/64660/944960
• Beşirli, H. ve Erdal, İ. (2007). Anadolu'da Yörükler / Tarihî ve sosyolojik incelemeler. Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Deniz, B. (2007). Tekstil ürünlerini saklamada kullanılan halı ve düz dokumalar. Sanat Dergisi, (12), 1-13. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunigsfd/issue/2600/33449
• Eroğlu, M. A. (2013a). Akseki çevresinde tespit edilen çuval ve heybe dokumalar. Sanatta Yeterlilik Tezi, Antalya: Akdeniz Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi.
• Eroğlu, M. A. (2013b). Best Halı koleksiyonu alan araştırması [Fotoğraf Çekimi]. Best Halı, Antalya.
• Eroğlu, M. A. (2014). Attalos Carpet koleksiyonu alan araştırması [Fotoğraf Çekimi]. Attalos Carpet, Antalya.
• Eroğlu, M. A. (2016). Halıhan A.Ş. koleksiyonu alan araştırması [Fotoğraf Çekimi]. Halıhan A.Ş., Antalya.
• Eroğlu, M. A. (2018). Sarıkeçili Yörük yaşamından kareler [Fotoğraf Çekimi]. Hadim Yaylası, Konya.
• Göküz, B. (2022). Yerleşimin devam ettiği arkeolojik alanlardaki verilerin koruma ve sergilenmesinde mekânsal tasarım kriterlerinin irdelenmesi: Antalya Kaleiçi örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Antalya: Akdeniz Üniversitesi.
• Güncel Türkçe Sözlük (t.y.). Türk Dil Kurumu. Erişim Tarihi: 05 Ocak 2023, Erişim Adresi: https://sozluk.gov.tr
• Kılıçarslan, H. ve Etikan, S. (2016). Yalvaç yöresi çuval dokumaları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(43), 1131-1137. https://www.sosyalarastirmalar.com/articles/the-sack-weavings-of-yalvac-district.pdf Ölmez, F. N. ve Etikan, S. (2014). Muğla yöresi heybe, torba ve çuval dokumaları. Art-e Sanat Dergisi, 1(1), 56-82. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sduarte/issue/20734/221593
• Pekin, E. (1975). Yörük çuvalları. Yörtürk Dergisi, 2(5), 14-17. https://yorukturkmenvakfi.com/yoruk-cuvallari.html
• Soysaldı, A. (2022). Yörük çuvalları. Ariş Dergisi, (20-21), 183-207. https://dx.doi.org/10.32704/akmbaris.2022.170
• Ülkü, C. (2011). Anamur müzesi'nde bulunan çuvallar. Arış Dergisi, (5), 128-135. https://doi.org/10.34242/akmbaris.2019.12