WORSE FACES OF KERBALA

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 3, 990 - 1008, 15.09.2023

Emre Vural

https://doi.org/10.7884/teke.1288723

Öz

There is no doubt that one of the greatest realities in the world is death. Although death is a journey to a different world for the deceased, it is the embodiment of sadness and grief for those who love it. The laments and words spoken after the deceased have taken their place in our written and oral literature. Among these literary works, elegies also have an important place. Although the love for the deceased and the respect shown to him are expressed through dirges, degrading and insulting expressions are also included in the dirges for the people who caused the death of the loved one. The more the deceased is loved and respected by the society, the more the poets attached importance to writing an elegy to the deceased. One of these laments is the Karbala Lamentations. As a result of the Karbala incident, where Hussein and his relatives were martyred, in classical Turkish literature, on the one hand, the deep sadness caused by this event was told, on the other hand, the poets gave information about the names of the people who took action in this sad event and the activities they had done. The main purpose of our study will be to reveal what activities the people who were involved in the martyrdom of Hüseyin, politically or militarily, were involved in the Karbala elegies and with what expressions they were mentioned in the poems.

Anahtar Kelimeler

Kerbala, lament, elegy, Hz. Hüseyin.

KERBELA’NIN BED SURETLERİ

Öz

Dünyadaki en büyük gerçekliklerden birisi hiç kuşku yok ki ölümdür. Ölüm, ölen kişi için farklı bir dünyaya yolculuk olsa da onu sevenler için üzüntünün ve kederin vücut bulmuş halidir. Ölen kişinin ardından yakılan ağıtlar, söylenilen sözler yazılı ve sözlü edebiyatımızda yerini almıştır. Bu edebiyat ürünleri içerisinde mersiyeler de önemli bir yer tutar. Ölen kişiye duyulan sevgi, ona gösterilen saygı mersiyeler aracılığı ile dile getirilse de mersiyelerde sevilen kişinin ölümüne neden olan kişiler için de alçaltıcı ve hakaret edici ifadelere yer verilmektedir. Ölen kişi toplum tarafından ne kadar sevilip sayılıyorsa şairler de ölen kişiye mersiye yazmaya o kadar önem vermiştir. Bu tür mersiyelerden birisi de Kerbela Mersiyeleridir. Hz. Hüseyin’in ve tebasının şehit edilmesi sonucunun gerçekleştiği Kerbela olayı neticesinde klasik Türk edebiyatında bir taraftan bu olayın vermiş olduğu derin üzüntü anlatılırken bir taraftan da bu elem verici olayda eylemlerde bulunan kişilerin isimleri ve yapmış olduğu faaliyetler hakkında şairler bilgi vermiştir. Çalışmamızdaki asıl amaç Kerbela mersiyelerinde ismi bir şekilde siyasi veya askeri olarak Hz. Hüseyin’in şehit edilmesi olayına karışmış olan kişilerin hangi faaliyetlerde bulunduğunu ve şiirlerde hangi ifadelerle anıldıklarını ortaya koymak olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kerbela, mersiye, maktel, Hz. Hüseyin.

Kaynakça

• Aktaş, H. (2013). Mersiyeden modern şiire tarihin şuuru Kerbelâ. Trabzon: Yort Savul Yayınları.
• Algül, H. (2010). Hz. Hüseyin’in maruz kaldığı faciada Yezid’in sorumluluğu. Çeşitli yönleriyle Kerbela I. cilt. Sivas: Asitan Yayıncılık.
• Algül, H. (2015). Kerbelâ kanayan bir yara gönül sızlatan bir facia. İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Alper, K. (2005). Giritli Aşkî ve Dîvânı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Arslan, M. ve Mehtap E. (2009). Kerbelâ mersiyeleri. Ankara: Alevilik Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları.
• Avcı, C. (1998). Hilâfet. İslâm ansiklopedisi (C. 17, s. 539-546). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/hilafet Erişim Tarihi: [09.06.2023]
• Avcı, C. (2002). Kûfe. İslâm ansiklopedisi (C 26, s. 339-342). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/kufe Erişim Tarihi: [12.04.2023]
• Aycan, İ. (1994). Ebû Süfyân. İslâm ansiklopedisi (C. 10, s. 230-232). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/ebu-sufyan Erişim Tarihi: [27.03.2023]
• Aycan, İ. (2004). Mervân I. İslâm ansiklopedisi (C. 29, s. 225-227). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/mervan-i Erişim Tarihi: [27.03.2023]
• Aycan, İ. (2020). Muâviye b. Ebû Süfyân. İslâm ansiklopedisi (C. 30, s. 330-332). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınlar. https://islamansiklopedisi.org.tr/muaviye-b-ebu-sufyan Erişim Tarihi: [11.04.2023]
• Azizova, E. (2001). Kerbelâ vak’ası. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çağlayan, B. (1997). Kerbela mersiyeleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çiftçi, C. (2008). Divan şiirinde Kerbela ağıtları. İstanbul: Can Matbaacılık.
• Dede, M. (2001). Dîvân-ı Gül Baba ve transkripsiyonlu metni. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dörtbudak, M. V. (2003). Kıratoğlu Emin divanı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erol, M. (2002). Azbî Baba divanı (inceleme-metin). Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Fığlalı, E. R. (1997). Hasan. İslâm ansiklopedisi (C. 16, s. 282-285). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/hasan Erişim Tarihi: [23.03.2023]
• Fığlalı, E. R. (1998). Hüseyin. İslâm ansiklopedisi (C. 18, s. 518-52). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/huseyin#1 Erişim Tarihi: [27.03.2023]
• Fığlalı, E. R. (1999). İbn Mülcem. İslâm ansiklopedisi. (C. 20, s. 2020). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınlar. https://islamansiklopedisi.org.tr/ibn-mulcem Erişim Tarihi: [12.04.2023]
• İlgar, Y. (1997). Afyonkarahisarlı şair Ali Feyzî (hayatı, eserleri, edebî kişiliği ve Türkçe dîvânı). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İsen, M. (1994). Acıyı bal eylemek Türk edebiyatında mersiye. Ankara: Akçağ Yayınları. İsen, M. (2004). Mersiye. İslâm ansiklopedisi (C. 29, s. 218-219). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/mersiye#3-turk-edebiyati Erişim Tarihi: [23.03.2023] Karakaş, E. (2008). Racûlî, hayatı, edebî kişiliği ve divanı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kılıç, Ü. (2013). Yezîd. İslâm ansiklopedisi (C. 43, s. 513-514). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/yezid-i Erişim Tarihi: [27.03.2023]
• Köksal, M. F. (2010). Bir şiir mecmuasından hareketle Kerbelâ literatürüne ekler. Çeşitli yönleriyle Kerbela II. Cilt. Sivas: Asitan Yayıncılık.
• Özmen, İ. (1998a). Alevi Bektaşi şiirleri antolojisi Cilt IV. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Özmen, İ. (1998b). Alevi Bektaşi şiirleri antolojisi Cilt V. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Tavukçu, O. K. (2009). Türk Edebiyatında ölüm şiirlerinin bazı üslûp özellikleri. Halkbilim Dergisi, 2(3-4), 59-73.
• Tosun, C. (2006). Ali Rıza Erhan’ın hayatı, edebî şahsiyeti ve divanının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Üzüm, İ. (1998). Hüseyin. İslâm ansiklopedisi (C. 18, s. 521-524). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/huseyin#2-literatur Erişim Tarihi: [27.03.2023]
• Yılmaz, M. (2016). Klasik Türk edebiyatında Kerbelâ hadisesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yiğit, İ. (1995). Emevîler. İslâm ansiklopedisi (C. 11, s. 87-104). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/emeviler#1 Erişim Tarihi: [27.03.2023]
• Yiğit, İ. (2009). Sıffîn savaşı. İslâm ansiklopedisi (C. 37, s. 107-108). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/siffin-savasi Erişim Tarihi: [11.04.2023]
• Yüksel, A. T. (2012). Ubeydullah b. Ziyâd. İslâm ansiklopedisi (C. 42, s. 29-30). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/ubeydullah-b-ziyad Erişim Tarihi: [27.03.2023]