METİNLERARASI SÖYLEMDE FAUST’U OKUMA DENEMESİ

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 2, 505 - 518, 15.06.2024

Zeynep Kösteloğlu

https://doi.org/10.7884/teke.1385776

Öz

Türkçede anlamı konusunda çeşitli tartışmaların yapıldığı metinler arası yaklaşım, metinler arası ilişki, metinler arası okuma yöntemi, metinler arası anlama, metinler arası eleştiri yöntemi ve metinler arasılık gibi başlıklarla kullanılan kavramının temeli, ilk yazılı metinlere kadar götürülebilir. Bir metnin başka bir metinden bağımsız olamayacağı fikri ve metinlerin birbirleri arasında var olan birtakım ilişkilerin olduğu düşüncesiyle başlayan tartışmalar, son yüzyılda bu kavramı, bilimsel çatı altında değerlendirilip eleştiri
yöntemlerinden biri konumuna getirmiştir. Bu çalışmanın amacı, İngiliz edebiyatının 16. yüzyılda yazılmış tiyatro eserlerinden biri olan ve Christopher Marlowe tarafından kaleme alınan Doctor Faustus ile farklı bir kültüre sahip olan yazar Johann Wolfgang von Goethe’nin Faust’unun yeniden yazımı, karşılaştırmalı edebiyat bilimi verilerini kullanarak metinler arası eleştiri yöntemiyle karşılaştırmaktır.

Anahtar Kelimeler

metinlerarasılık, Faust, şeytan, Goethe, Marlowe

AN ATTEMPT TO READ FAUST IN INTERTEXTUAL DISCOURSE

Öz

The basis of the concept of intertextual approach, intertextual relationship, intertextual reading method, intertextual understanding, intertextual criticism method and intertextuality, which is used with titles such as intertextuality, can be traced back to the first written texts. The idea that a text cannot be independent from another text, and the discussions that started with the idea that there are some relations between texts, have made this concept one of the methods of criticism by evaluating it under a scientific view in the last century. The aim of this study is to compare Faust, one of the theatrical works of English literature written in the 16th century and written by Christopher Marlowe, and the rewriting of Faust by Johann Wolfgang von Goethe, a writer from a different culture, by using the data of comparative literary science with the method of intertextual criticism.

Anahtar Kelimeler

intertextuality, Faust, the devil, Goethe, Marlowe

Kaynakça

• Adıgüzel, S. (2009). Modern Azerbaycan edebiyatında Dede Korkut metinler arası çözümler. Erzurum: Fenomen.
• Aktulum, K. (2000). Metinler arası ilişkiler. Ankara: Öteki.
• Batıman, B. (1949). Goethe–Faust (İkinci kısmın tahlil ve tefsiri). İstanbul: Üçler.
• Bergson, H. (1986). Ahlak ile dinin iki kaynağı. (Çev. Mehmet Karasan). İstanbul: Millî Eğitim.
• Birsel, S. (1972). Goethe. İstanbul: Milliyet.
• Borges, J, L. (2018). Kum kitabı (Çev. Yıldız Ersoy Canpolat). İstanbul: İletişim.
• Bulat, E. (2006). Din eğitimi açısından Kuran’da şeytan kavramı. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çetişli, İ. (2009). Batı edebiyatında edebî akımlar. Ankara: Akçağ.
• Goethe, von J. W. (2007). Faust. İstanbul: Kum Saati.
• Goethe, von J. W. (2000). Faust. (Çev. Nihat Ülner). Ankara: Öteki.
• Goethe, von J. W. (1992). Goethe der ki. (Çev. Gürsel Aytaç). Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Hawkes, D. (2007). The Faust myth: Religion and rise of representation. New York: Palgrave Macmillan.
• Holbrook, V. R. (1998). Aşkın okunmaz kıyıları (Çev. Erol Köroğlu-Engin Kılıç). İstanbul: İletişim.
• Kılıçaslan, E. A. (2005). Goethe’nin Faust’unda felsefi tin. Uludağ Üniversitesi Felsefe Dergisi, 5,49-66.
• Kıran, A. E. ve Kıran Z. (2003). Yazınsal okuma süreçleri. Ankara: Seçkin.
• Kolcu, A. İ. (2003). Batı edebiyatı. Ankara: Akçağ.
• Köktürk, Ş. (2007). Mustafa Necati Sepetçioğlu’nun Yaratılış ve Türeyiş Destanı’nda yeniden yazma ve edebî dönüştürüm (metinler arası ilişkiler) Erdem Dergisi M. N. Sepetçioğlu Özel Sayısı, 17(49), 267-288.
• Marlowe, C. (1959). The Tragedy of Doctor Faustus. (Edit. Louıs B. Wrıght) New York: Washington Square Press.
• Marlowe, C. (2000). Doctor Faustus. (Edit. John Butcher) Longman Literature.
• Marlowe, C. (1943). Doktor Faustus. (Çev: İrfan Şahinbaş). İstanbul: Maarif.
• Moran, B. (1994). Türk romanına eleştirel bir bakış 3: Sevgi Soysal’dan Bilge Karasu’ya. İstanbul: İletişim.
• Onural, N. (1990). Goethe’nin Faust’ta yansıyan kişiliği. Kurgu Dergisi, 7(1), 319-331.
• Öztekin, Ö. (2008). Modern Türk şiirinde geleneği yeniden üreten bir şair: Nâzım Hikmet ve metinler arasılık. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 25(1), 129-150.
• Pınar, N. (1984). 1900-1983 yılları arasında Türkçede Goethe ve Faust tercümeleri üzerinde bir inceleme. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şanlı, İ. (2008). Kur’an’a göre şeytanın insanı aldatma yöntemleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şengel, D. (2006). Modern ve skolastik: Ruskın’ın incelenmemiş bir ön sözü. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi, 1(23), 19-39.
• Ülner, N. (2007). Faust izleğinin tarihsel değişimleri bağlamında bireyin yazınsal tarihi. Frankofoni Dergisi, 0(19), 313-333.