LANGUAGE AND SPELLING FEATURES OF LETÂYİFÜ’LHİKÂYÂT CONTAINING AESOP NARRATIVES

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 3, 868 - 899, 15.09.2024

Mustafa Alkan

https://doi.org/10.7884/teke.1477481

Öz

Letâyifü'l-Hikâyât, which contains mostly Aesop narratives and is in the Library of the Turkish Language Institution with the registration number TDK A306, is a work that exemplifies the Old Anatolian Turkish period. The work reflects the classical characteristics of this period in terms of spelling. Letâyifü’l-Hikâyât, which was written in a clear and simple language compared to its period in order to be read and understood by the public, is also a strong work in terms of its literary aspect. In addition to the language features of the period, it is possible to see archaic elements and local expressions in the work. The work, which has both Arabic-Persian and Uyghur orthography features in Old Anatolian Turkish, has the quality of opening the door to new information and interpretations about the relevant language period. In this article, the language and orthographic features of the work are briefly discussed.

Anahtar Kelimeler

Letâyifü’l-Hikâyât, Old Anatolian Turkish, Aesop, story, letâyif.

EZOP ANLATILARINI İÇEREN LETÂYİFÜ’L-HİKÂYÂT’IN DİL VE İMLA ÖZELLİKLERİ

Öz

İçerisinde çoğunlukla Ezop anlatılarının yer aldığı ve TDK A306 kayıt numarası ile Türk Dil Kurumu Kütüphanesi’nde bulunan Letâyifü’l-Hikâyât adlı eser Eski Anadolu Türkçesi dönemini örnekleyen bir eserdir. Eser, imla hususiyetleri itibarıyla bu dönemin klâsik özelliklerini yansıtmaktadır. Halk tarafından okunup anlaşılabilmesi için dönemine nazaran açık ve sade bir dille yazılan Letâyifü’l-Hikâyât, edebî yönü itibarıyla da kıymeti haiz bir eserdir. Eserde dönemin dil özellliklerinin yanı sıra arkaik unsurları ve yerel söyleyişleri de görmek mümkündür. Eski Anadolu Türkçesindeki hem Arap-Fars hem de Uygur imlası özelliklerine sahip olan eser, ilgili dil devresine dair yeni bilgi ve yorumlara kapı aralayacak niteliktedir. Bu makalede eserin dil ve imla özellikleri üzerinde kısaca durulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Letâyifü’l-Hikâyât, Eski Anadolu Türkçesi, Ezop, hikâye, letâyif

Etik Beyan

Bu makale “Letâyifü’l Hikâyât [TDK A 306] (İnceleme-Metin-İndeksli Sözlük-Tıpkıbasım)” adlı doktora tezinden üretilmiştir. Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm çalışmaların kaynakçada belirtildiği beyan olunur.

Kaynakça

• Akar, A. (2018). Oğuzların dili eski Anadolu Türkçesine giriş. İstanbul: Ötüken Yayıncılık.
• Alkan, M. (2024). Ezop anlatılarını içeren bir eser: “Letâyifü’l-Hikâyât. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (39), 482-505. https://doi.org/10.29000/rumelide.1469430.
• Cebelî, A. (H.1339) Dîvân-ı Abdü’l-vâsî Cebelî. Cild-i Evvel Kasâid. Tahran: İntişârât-ı Dânişgâh-ı Tahrân.
• Ersoylu, H. (2001). Lokmânî Dede Menâkıb-ı Mevlânâ. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Gülensoy, T. (2000). Türkçe el kitabı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Gülsevin, G. (1997). Eski Anadolu Türkçesinde ekler. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Günşen, A. (2010). Eski Türkiye Türkçesinin kurucularından Ahmet Fakih ve Kitabu Evsâfı Mesâcidi’ş-Şerîfe’nin dili üzerine. Uluslararası Eski Anadolu Türkçesi Araştırmaları Çalıştayı Bildirileri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, s. 205-266.
• Korkmaz, Z. (1995). Anadolu yazı dilinin tarihî gelişmesinde beylikler devri Türkçesinin yeri. Türk Dili Üzerine Araştırmalar 1. Ankara: TDK Yayınları.
• Özkan, M. (1999). Tarih içinde Türk dili. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Şahin, H. (2009). Eski Anadolu Türkçesi. Ankara: Akçağ Yayıncılık.