TÜRKÇE DERS KİTAPLARININ OKUNABİLİRLİK VE OKUDUĞUNU ANLAMA AÇISINDAN ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ BAĞLAMINDA İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 3, 1090 - 1112, 15.09.2024

Mustafa Ceylan , Ali Kırcı

https://doi.org/10.7884/teke.1485761

Öz

Kapsayıcı eğitim ortamlarında en sık karşılaşılan özel gereksinimli öğrenci grubu, öğrenme güçlüğü olan öğrencilerdir. Öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin çok büyük çoğunluğu okuma becerilerinde zorluk yaşamaktadırlar. Okuma becerisini etkileyen en önemli unsurlardan biri de okuma metinleridir. Bu çalışmanın amacı da 2023-2024 yılında yenilenen 5-8 sınıf Türkçe ders kitaplarında bulunan okuma metinlerinin öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin performansları göz önünde bulundurularak değerlendirilmesidir. Doküman incelemesi yönteminin kullanıldığı bu çalışmada 118 metin okunabilirlik, metin türü, ortalama sözce uzunluğu, ortalama tümce uzunluğu ve 73 metin okuduğunu anlama soruları açısından incelenmiştir. Kullanılan iki okunabilirlik formülüne göre de sınıf düzeyi ile okunabilirlik arasında paralel bir ilişki olduğu görülmektedir. Metin türü açısından altıncı sınıf dışındaki sınıf seviyelerinde bilgilendirici metinlere daha fazla yer verildiği görülmektedir. Ortalama sözce ve tümce uzunluklarının da sınıf seviyesi ilerledikçe arttığı bulgular arasında yer almaktadır. İncelenen metinlerde en sık açık soru türüne, ardından çıkarım sorularına yer verilmiştir. Elde edilen bulgular öğrenme güçlüğü olan öğrenciler açısından alan yazın çerçevesinde tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkçe ders kitapları, okunabilirlik, OSU-OTU, okuduğunu anlama, öğrenme güçlüğü

INVESTIGATION OF TURKISH COURSE BOOKS IN TERMS OF READABILITY AND READING COMPREHENSION IN THE CONTEXT OF LEARNING DISABILITY

Öz

The most frequently encountered group of students with special needs in inclusive education environments are students with learning disabilities. The vast majority of students with learning disabilities have difficulty in reading skills. One of the most important factors affecting reading skills is reading texts. The aim of this study is to evaluate the reading texts in the middle school Turkish textbooks, which were renewed in 2023-2024, by considering the performance of students with learning disabilities. In this study, 118 texts were analyzed in terms of readability, text type, average word length, average sentence length and 73 texts were analyzed in terms of reading comprehension questions. According to the two readability formulas used, there is a parallel relationship between grade level and readability. In terms of text type, it is seen that informative texts are more common in grade levels other than the sixth grade. It is also among the findings that the average sentence and clause lengths increase as the grade level increases. In the analyzed texts, open questions were the most common type of questions, followed by inference questions. The findings were discussed within the framework of the literature in terms of students with learning disabilities.

Anahtar Kelimeler

Turkish textbooks, readability, AWL-ASL, reading comprehension, learning disability

Kaynakça

• Acar, S. ve Karakuş, N. (2022). Türkçe ve Türk kültürü 5-8. seviye ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik yönünden incelenmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 7(1), 189-203. Doi:10.54979/turkegitimdergisi.1112789.
• American Psychiatric Association (APA) (2013). DSM-V Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.). Washington DC: American Psychiatric Association
• Ateşman, E. (1997). Measurement of readability in Turkish. Language Journal, 58, 71-74.
• Bahap Kudret, Z. ve Baydık, B. (2016). Başarılı ve başarısız dördüncü sınıf okuyucularının okuduğunu anlama ve özetleme becerileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 17(03), 317-346. Doi:10.21565/ozelegitimdergisi.268558.
• Barnes, M. A., Ahmed, Y., Barth, A. & Francis, D. J. (2015). The relation of knowledge-text integration processes and reading comprehension in 7th-to 12th-grade students. Scientific Studies of Reading, 19(4), 253-272. Doi:10.1080/10888438.2015.1022650.
• Başar, M. ve Göncü, A. (2018). Sınıf öğretmenlerinin öğrenme güçlüğüyle ilgili kavram yanılgılarının giderilmesi ve öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 185-206.
• Beers, S. F. & Nagy, W. E. (2011). Writing development in four genres from grades three to seven: Syntactic complexity and genre differentiation. Reading and Writing, 24, 183-202. Doi:10.1007/s11145-010-9264-9.
• Berninger, V. W., Abbott, R. D., Augsburger, A. & Garcia, N. (2009). Comparison of pen and keyboard transcription modes in children with and without learning disabilities. Learning Disability Quarterly, 32(3), 123-141. https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.2307/27740364
• Best, R. M., Floyd, R. G. & McNamara, D. S. (2008). Differential competencies contributing to children's comprehension of narrative and expository texts. Reading psychology, 29(2), 137-164. Doi:10.1080/02702710801963951.
• Bezirci, B. ve Yılmaz, A. E. (2010). Metinlerin okunabilirliğinin ölçülmesi üzerine bir yazılım kütüphanesi ve Türkçe için yeni bir okunabilirlik ölçütü. Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 12(3), 49-62.
• Bora, A. ve Arslan, M. A. (2021). Türkçe ders (5, 6, 7, 8) kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik yönünden incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 10(1), 222-236.
• Boulware Gooden, R., Carreker, S., Thornhill, A. & Joshi, R. M. (2007). Instruction of metacognitive strategies enhances reading comprehension and vocabulary achievement of third-grade students. The Reading Teacher, 61(1), 70-77.
• Brandão, A. C. P. & Oakhill, J. (2005). “How do you know this answer?” Children’s use of text data and general knowledge in story comprehension. Reading and Writing, 18, 687-713. Doi:10.1007/s11145-005-5600-x.
• Bryce, N. (2011). Meeting the reading challenges of science textbooks in the primary grades. The Reading Teacher, 64(7), 474-485. Doi:10.1598/RT.64.7.1.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri (15. baskı). Ankara: Pegem.
• Cain, K. & Oakhill, J. (2006). Profiles of children with specific reading comprehension difficulties. British Journal Of Educational Psychology, 76(4), 683-696. Doi:10.1348/000709905X67610.
• Cain, K. & Oakhill, J. (2011). Matthew effects in young readers: Reading comprehension and reading experience aid vocabulary development. Journal of learning disabilities, 44(5), 431-443. Doi: 10.1177/0022219411410.
• Catts, H. W., Fey, M. E., Zhang, X. & Tomblin, J. B. (1999). Language basis of reading and reading disabilities: Evidence from a longitudinal investigation. Scientific Studies Of Reading, 3(4), 331-361. Doi:10.1207/s1532799xssr0304_2.
• Ceylan, M. (2023). Özel öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin yazılı ürünlerinin okunabilirlik ve okunaklılık açısından incelenmesi. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14 (2), 141-155. Doi:10.19160/e-ijer.1214549.
• Collins, A. A., Compton, D. L., Lindström, E. R. & Gilbert, J. K. (2020). Performance variations across reading comprehension assessments: Examining the unique contributions of text, activity, and reader. Reading and Writing, 33(3), 605-634. Doi:10.1007/s11145-019-09972-5.
• Crossley, S. A., Greenfield, J. & McNamara, D. S. (2008). Assessing text readability using cognitively based indices. Tesol Quarterly, 42(3), 475-493.
• Çakıroğlu, O. (2015). Evaluating the readability levels of elementary school textbooks regarding students with learning disabilities. Elementary Education Online, 14(2), 671-681. Doi:10.17051/io.2015.31984.
• Çarkıt, C. ve Bahadır, H. İ. (2022). Ortaokul Türkçe ders kitapları millî mücadele ve Atatürk teması metinlerinin okunabilirlik düzeyleri üzerine bir inceleme. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 11(1), 103-111. Doi:10.30703/cije.949768.
• Çetinkaya, G. (2010). Türkçe metinlerin okunabilirlik düzeylerinin tanımlanması ve sınıflandırılması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çiftçi, Ö., Çeçen, M. A. ve Melanlıoğlu, D. (2007). Altıncı sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(22), 206-219.
• Dağcı Dağdeviren, Ş. ve Küçüktepe, C. (2022). İlkokul Türkçe ders kitaplarındaki serbest okuma metinlerinin okunabilirlik düzeylerinin farklı yaklaşımlara göre hesaplanması ve sonuçların karşılaştırılması. Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi (ÇEDAR), 5(2), 17-34.
• Day, R. R. & Park, J. S. (2005). Developing reading comprehension questions. Reading in a Foreign Language, 17(1), 60-73.
• Delimehmet Dada, Ş. ve Ergül, C. (2020). Öğrenme güçlüğü olan ve olmayan öğrencilerin sözcük bilgisi ve okuduğunu anlama becerileri arasındaki ilişki. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 21(1), 1-22. Doi:10.21565/ozelegitimdergisi.544840.
• Denton, C. A., Enos, M., York, M. J., Francis, D. J., Barnes, M. A., Kulesz, P. A., ... & Carter, S. (2015). Text‐processing differences in adolescent adequate and poor comprehenders reading accessible and challenging narrative and informational text. Reading Research Quarterly, 50(4), 393-416.
• Eason, S. H., Goldberg, L. F., Young, K. M., Geist, M. C. & Cutting, L. E. (2012). Reader–text interactions: How differential text and question types influence cognitive skills needed for reading comprehension. Journal of Educational Psychology, 104(3), 515. Doi:10.1037/a0027182.
• Elleman, A. M., Oslund, E. L., Griffin, N. M. & Myers, K. E. (2019). A review of middle school vocabulary interventions: Five research-based recommendations for practice. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 50(4), 477-492. Doi:10.1044/2019_LSHSSVOIA-18-0145.
• Foorman, B. R., Petscher, Y. & Herrera, S. (2018). Unique and common effects of decoding and language factors in predicting reading comprehension in grades 1–10. Learning and Individual Differences, 63, 12-23. Doi:10.1016/j.lindif.2018.02.011.
• García, J. R. & Cain, K. (2014). Decoding and reading comprehension: A meta-analysis to identify which reader and assessment characteristics influence the strength of the relationship in English. Review of Educational Research, 84(1), 74-111. Doi:10.3102/0034654313499616.
• Gersten, R., Fuchs, L. S., Williams, J. P. & Baker, S. (2001). Teaching reading comprehension strategies to students with learning disabilities: A review of research. Review of Educational Research, 71(2), 279-320. Doi:10.3102/003465430710022.
• Graham, S. (2010). Handwriting still counts. American Educator, 33, 20-27.
• Güldenoğlu, B., Kargin, T. & Miller, P., (2015). Examining the sentence comprehension skills of students with and without reading difficulties. Türk Psikoloji Dergisi, 30(76), 82-100.
• Güzel Özmen, R. (2014). Öğrenme güçlüğü olan öğrenciler, İ. H. Diken (Ed.), Özel eğitime gereksinimi olan öğrenciler ve özel eğitim içinde (s. 332-367). Ankara: Pegem.
• Hall, C. & Barnes, M. A. (2017). Inference instruction to support reading comprehension for elementary students with learning disabilities. Intervention in School and Clinic, 52(5), 279-286. Doi:10.1177/1053451216676799.
• Hulme, C., Nash, H. M., Gooch, D., Lervag, A. & Snowling, M. J. (2015). The foundations of literacy development in children at familial risk of dyslexia. Psychological science, 26(12), 1877-1886. Doi:10.1177/0956797615603702.
• Lincoln, Y. S. & Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. Newbury Park, CA: Sage Publications. Mar, R. A., Li, J.,
• Nguyen, A. T. & Ta, C. P. (2021). Memory and comprehension of narrative versus expository texts: A meta-analysis. Psychonomic Bulletin & Review, 28, 732-749. Doi:10.3758/s13423-020-01853-1.
• Melekoğlu, M. A. (2018). Özel öğrenme güçlüğüne giriş. M. A. Melekoğlu and O. Çakıroğlu (Ed.), Özel öğrenme güçlüğü olan çocuklar (4. Baskı). (s. 1-32). Ankara: Vize.
• Nagy, W. E., Carlisle, J. F. & Goodwin, A. P. (2014). Morphological knowledge and literacy acquisition. Journal of learning disabilities, 47(1), 3-12. Doi:10.1177/0022219413509967.
• Odo, D. M. (2018). A comparison of readability and understandability in second language acquisition textbooks for pre-service EFL teachers. Journal of Asia TEFL, 15(3), 750-765. Doi:10.18823/asiatefl.2018.15.3.12.750.
• Okur, A. ve Arı, G. (2013). 6, 7, 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirliği. İlköğretim Online, 12(1), 202-226.
• Özbek, A. B. ve Ergül, C. (2018). İlkokul 4. sınıf ders kitaplarının okunabilirliklerinin değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 653-668. Doi:10.17860/mersinefd.398401.
• Özçetin, K. ve Karakuş, N. (2020). 5. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik yönünden incelenmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 5(1), 175-190.
• Quinn, J. M., Wagner, R. K., Petscher, Y., Roberts, G., Menzel, A. J. & Schatschneider, C. (2020). Differential codevelopment of vocabulary knowledge and reading comprehension for students with and without learning disabilities. Journal of educational psychology, 112(3), 608-627. Doi:10.1037/edu0000382.
• Seçkin Yılmaz, Ş. ve Sarı, K. R. (2020). Disleksili olan ve olmayan öğrencilerin sözel dil becerilerinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 28(4), 1680-1688. Doi:10.24106/kefdergi.3896.
• Soğancı, S. (2023). Evaluation of a Turkish textbook in terms of students with learning disabilities. International Journal of Education, Technology and Science, 3(4), 1161-1175.
• Sönmez, E., Haznedar, B. ve Babür, N. (2017). Fonolojik farkındalık ve sözcük bilgisinin yazma becerisi üzerindeki etkisi. Ulusal Dilbilim Kurultayı Bildirileri, 13-14 Mayıs 2016, Ankara, s. 85 - 91.
• Şimşek, H. (2009). Methodical problem in the researches of educational history. Journal of Faculty of Educational Sciences, 42(1), 33-51. Doi:10.1501/Egifak_0000001136.
• Temur, T. (2002). İlköğretim 5. sınıf Türkçe ders kitaplarında bulunan metinler ile öğrenci kompozisyonlarının okunabilirlik düzeyleri açısından karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Truckenmiller, A., Shen, M. ve Sweet, L. E. (2020). The role of vocabulary and syntax in ınformational written composition in middle school. Reading and Writing, 88(3), 1-33.
• U.S. Department of Education. (2018). 40th annual report to Congress on the implementation of the Individuals with Disabilities Education Act, Washington, DC: Office of Special Education and Rehabilitative Services, Office of Special Education Programs.
• Wissing, G. J., Blignaut, A. S. & Van den Berg, K. (2016). Using readability, comprehensibility and lexical coverage to evaluate the suitability of an introductory accountancy textbook to its readership. Stellenbosch Papers in Linguistics, 46, 155-179. Doi:10.5774/46-0-205
• Yılar, M. B. (2020). 9. sınıf coğrafya ders kitabında yer alan metinlerin okunabilirlik düzeyinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 18(2), 1126-1146.
• Yıldız, M. ve Melekoğlu, M. A. (2020). Investigation of studies on reading comprehension skills of individuals with specific learning disabilities, Inonu University Journal of the Faculty of Education, 21(3), 1274-1303. Doi:10.17679/inuefd.770066.
• Zorbaz, K. (2007). Türkçe ders kitaplarındaki masalların kelime cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri üzerine bir değerlendirme. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3(1), 87-101.