INVESTIGATION OF SEZAI KARAKOÇ STORIES IN AN ECOCRITICAL CONTEXT

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 4, 1329 - 1343, 15.12.2024

Bedirhan Ünlü

https://doi.org/10.7884/teke.1521084

Öz

After the Industrial Revolution, people, who increase their absolute dominance over nature, begin to use the environment in their own interest. However, the negative results encountered cause changes in the perception of the environment. In the light of these changes, from the end of the XIX century, the scientific perspective develops in the way of approaching the environment. With the new perspective, it is accepted that humans are a part of nature, not the ruler of it, like other living creatures. Examining the relationship between the environment and literary texts, the theory of ecocriticism becomes widespread after the new environmental approach. In this study, the stories of Sezai Karakoç are examined in the context of ecocritical theory. Nature emerges with the feature that constitutes the essence of the individual in Sezai Karakoç's stories. Detachment from nature essentially means moving away from the essence. People who cannot identify with nature, who try to hold on to the city by leaving it, have to experience their depression in stories. At the same time, unconscious destruction of nature negatively affects animals. Negative attitudes and behaviors developed by animals towards people are among the messages that Sezai Karakoç wants to give through nature.

Anahtar Kelimeler

Nature, Sezai Karakoç, story, ecocriticism.

SEZAİ KARAKOÇ HİKÂYELERİNİN EKOELEŞTİREL BAĞLAMDA İNCELENMESİ

Öz

Sanayi Devrimi’nin ardından doğa üzerinde mutlak hâkimiyetini artıran insan, çevreyi kendi çıkarı doğrultusunda kullanmaya başlar. Ancak karşılaşılan olumsuz sonuçlar, çevre algısında değişmeler yaşanmasına neden olur. Bu değişmeler ışığında XIX. yüzyılın sonlarından itibaren çevreye yaklaşım tarzında bilimsel bakış açısı gelişir. Yeni bakış açısıyla birlikte insan diğer canlılar gibi doğanın hâkimi değil bir parçası olduğu kabul edilir. Çevre ile edebî metinlerin ilişkisini inceleyen ekoeleştiri kuramı, yeni çevre yaklaşımının ardından yaygınlık kazanır. Bu çalışmada da ekoeleştirel kuram bağlamında Sezai Karakoç’un hikâyeleri incelenmektedir. Doğa, Sezai Karakoç’un öykülerinde bireyin özünü oluşturan özelliğiyle ortaya çıkar. Doğadan kopma esas itibarıyla özden de uzaklaşma anlamına gelir. Doğayla özdeşleşemeyen, ondan ayrılarak kentte tutunmaya çalışan insanlar, hikâyelerde bunaltılarını yaşamak zorunda kalırlar. Aynı zamanda doğanın bilinçsizce tahrip edilmesi hayvanları da olumsuz anlamda etkiler. Hayvanlar tarafından insanlara karşı gelişen olumsuz tavır ve davranışlar da Sezai Karakoç’un doğa aracılığıyla vermek istediği mesajlar arasındadır.

Anahtar Kelimeler

Doğa, Sezai Karakoç, hikâye, ekoeleştiri.

Kaynakça

• Arıkan, S. (2015). Semiosfer’de bir metin: Güvercinim Harput’ta kaldı. The Journal of Academic Socialp Science Studies (Jasss), 9(39), 347-364.
• Arslan, F. (2024). Cüret ve feragat-kurmaca/roman/eleştirinin söylem hudutları. İzmir: Günce.
• Deveci, M. (2012). Varoluş ve bireyleşme açısından Ferit Edgü anlatılarında yapı ve izlek. Ankara: Akçağ.
• Dindar, G. (2012). Derin ekoloji hareketi ve ekoeleştiri: Bir garip şair Orhan Veli. Serpil Oppermann (Ed.), Ekoeleştiri çevre ve edebiyat (s. 59-92). Ankara: Phoenix.
• Kanter, B. (2023). Sezai Karakoç’un şiirlerinde İslam estetiği, kimlik ve aidiyet. Fatma Atay (Ed.), Sezai Karakoç (s. 119-137). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
• Kara, P. S. (2022). Ekolojik düşünceler ve İslam dinin çevreye bakışının kesişiminde Sezai Karakoç’un tabiat doğa algısı. Muhafazakâr Düşünce Dergisi, 18(63), 284-309.
• Karakoç, S. (1969). Sütun I. İstanbul: Fatih.
• Karakoç, S. (2013). Gün doğmadan. İstanbul: Diriliş.
• Karakoç, S. (2022a). Meydan ortaya çıktığında hikâyeler I. İstanbul: Diriliş.
• Karakoç, S. (2022b). Portreler hikâyeler II. İstanbul: Diriliş.
• Karataş, T. (2021). Doğu’nun yedinci oğlu Sezai Karakoç. İstanbul: İz.
• Kesebir, E. (2016). Sezai Karakoç’un medeniyet tasavvurunda tabiat. 3. International Symposium on Environment and Morality, Alanya, s. 267-278.
• Korkmaz, R. (2008). Aytmatov anlatılarında ötekileşme sorunu ve dönüş izlekleri. Ankara: Grafiker.
• Kümbet, P. (2012). Ekofeminizm: Kadın, kimlik ve doğa. Serpil Oppermann (Ed.), Ekoeleştiri çevre ve edebiyat. (s. 171-206). Ankara: Phoenix.
• Oppermann, S. (2012). Ekoeleştiri: Çevre ve edebiyat çalışmalarının dünü ve bugünü. Serpil Oppermann (Ed.), Ekoeleştiri çevre ve edebiyat (s. 9-58). Ankara: Phoenix.
• Özcan, T. (2017). Aykırı ve şair İlhan Berk. İstanbul: Kesit.
• Özdağ, U. (2017). Çevreci eleştiriye giriş. Ankara: Ürün.
• Özer, H. (2016). Sezai Karakoç’un öykülerinde kent-kasaba algısı. Sosyal Bilimler Dergisi (SOBİDER). 3(8), 197-206.
• Sakallı, F. (2023). Sezai Karakoç’un hikâyelerinde değişim ve ölüm. Fatma Atay (Ed.), Sezai Karakoç (s. 105-117). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
• Su, H. (2010). Diriliş neslinin öyküleri. Bir Uygarlık Tasarımı Olarak Diriliş Dergisi ve Sezai Karakoç-Hece Özel Sayısı, 5, s. 354-367.
• Tosun, N. (2023). Sezai Karakoç’un öykülerinde diriliş düşüncesi ve büyülü gerçekçilik yaklaşımı. Fatma Atay (Ed.), Sezai Karakoç (s. 205-224). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
• Yalçın, S. K. (2022). Ekolojik göstergebilimsel/ekosemiyotik dil bağlamında Nizami Gencevi. The Great Azerbaijani Poet Nizami Ganjavi and Eastern-Western Literary-Cultural Heritage, Bakü, Article Book, s. 305-317.
• Yazgünoğlu, K. C. (2012). Posthümanizm: Yeni maddecilik, maddesel feminizm ve beden ötesi cisimsilik. Serpil Oppermann (Ed.), Ekoeleştiri çevre ve edebiyat (s. 323-364). Ankara: Phoenix.
• Yılmaz, H. (2012). Querr ekoeleştiri: Querr ve ekolojinin potansiyel etkileşimi. Serpil Oppermann (Ed.), Ekoeleştiri çevre ve edebiyat (s. 207-238). Ankara: Phoenix.
• Yılmaz, Z. G. (2012). Yaşar Kemal ve orman yangınları. Serpil Oppermann (Ed.), Ekoeleştiri çevre ve edebiyat. (s. 129-170), Ankara: Phoenix.