HALİDE EDİP ADIVAR’IN EĞİTİMİNDE DİN VE BİLİMİN ETKİSİ

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 1, 90 - 101, 15.03.2025

Mehmet Gül

Öz

Bu makalede Halide Edip’in hatıraları ve çeşitli yazılarının ışığında yazarın eğitim sürecinde din ve bilime hangi kanallardan ulaştığı ve bunların yazar üzerinde hangi düzeyde etkili olduğu üzerinde durulmaktadır. İlk aşamada Halide Edip’in hem ninesi Eyüpsultanlı Nakiye Hanım hem sosyal çevresi hem de okuduğu bazı hikâye kitapları vasıtasıyla edindiği geleneksel İslâmî anlayış ön plana çıkar. Rum Okulu, Amerikan Koleji bağlamında Hristiyan kültürü ve liberal düşünce yazarın eğitimindeki ikinci aşamayı oluşturur. Halide Edip’in özellikle Rum Okulu’ndaki öğretmeni Kyria Ellenie ile kurduğu duygusal bağ, öksüz olduğu için ona bir anne gözüyle bakması ve bunun sonucunda Hristiyanlık dinine karşı olumlu bir bakış açısı geliştirmesi dikkati çeker. Evlendikten sonra eşi Salih Zeki’nin bilimsel düşünce noktasındaki yönlendirici konumu ve bu konudaki tutuculuğu Halide Edip’in eğitim sürecinin üçüncü aşamasını oluşturur.

Anahtar Kelimeler

Halide Edip, Rum, kolej, eğitim, din

THE IMPACT OF RELIGION AND SCIENCE ON HALIDE EDİP ADIVAR'S EDUCATION

Öz

In the light of Halide Edip's memories and various writings, this article focuses on the channels through which the author reached religion and science during her education and to what extent these had an impact on the author. In the first stage, the traditional Islamic understanding that Halide Edip acquired through her grandmother Nakiye Hanım from Eyüpsultan, her social circle, and some of the story books she read comes to the fore. Greek School, Christian culture and liberal thought in the context of the American College constitute the second stage in the author's education. It is noteworthy that Halide Edip's emotional bond with her teacher at the Greek School, Kyria Ellenie, looked after her as a mother since she was an orphan, and as a result, she developed a positive perspective towards the Christian religion. After her marriage, her husband Salih Zeki's guiding position in scientific thought and his conservatism on this subject constitute the third stage of Halide Edip's education process.

Anahtar Kelimeler

Halide Edip, Greek, college, education, religion

Kaynakça

• Adıvar, H. E. (2008). Mor salkımlı ev. İstanbul: Can Yayınları.
• Adıvar, H. E. (2020). Harap mabetler. İstanbul: Can Sanat Yayınları.
• Akyüz, K. (1995). Modern Türk edebiyatının ana çizgileri. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Altın, H. (2019). Halide Edip’te eğitim fikri ve onun talim ve terbiye isimli eseri. OPUS International Journal of Society Researches, 14(20), 1861-1895.
• Alyılmaz, C. (2010). Türkçe öğretiminin sorunları. Turkish Studies, 5(3), 728-749.
• Âmedî, M. T. (2018). Gurerü’l hikem; İmam Ali’den (as.) nurlu hikmetler. İstanbul: Önsöz Yayıncılık.
• Balcı, M. (2019). Muahrrire Hanım. İstanbul: Arı Sanat Yayınevi.
• Carel, A. (2003). İnsan denen meçhul (Çev.: Ömer Durmaz). İstanbul: Hayat Yayıncılık.
• Çalışlar, İ. (2011). Biyografisine sığmayan kadın: Halide Edip. İstanbul: Everest Yayınları.
• Çınar, A. (2013). Değerler felsefesi ve psikolojisi. Bursa: Emin Yayınları.
• Doğramacıoğlu, H. (2017). Halide Edip Adıvar’ın eğitim ve öğretim ile ilgili görüşleri. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (62), 129-137.
• Enginün, İ. (1995). Halide Edip Adıvar’ın eserlerinde doğu-batı meselesi. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Enginün, İ. (2006). Yeni Türk edebiyatı; Tanzimat’tan Cumhuriyet’e (1839-1923). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Halide Edip (1327). Talim ve terbiye. İstanbul: Tanin Matbaası.
• Hökelekli, H.(2011). Din Psikolojisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Kazan, F. (1995). Halide Edip ve Amerika (Çev. Bernar Kutlu). Ankara: Bağlam yayıncılık.
• Kolcu, A. İ. (2016). Milli edebiyat 2. Erzurum: Salkımsöğüt Yayınevi.
• Köse, A. ve Ayten, A. (2012). Din psikolojisi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Oman, D. ve Thoresen, C. E. (2013). Din ve maneviyat sağlığı etkiler mi?;Din ve maneviyat psikolojisi (Der: Raymond F. Paloutzian; Crystal L. Park). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Şahin, V. (2014). Bilge kadının aynadaki yüzü. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Uluköse, G. (2006). Halide Edip Adıvar. İstanbul: Kastaş Yayınevi.
• Yılmaz, A. (2013). Halide Edip’te kadın hakları. Türkoloji Dergisi, 20(1), 119-134.