PUNTALAMA PROSESİ İLE ELDE EDİLEN FARKLI ÖZELLİKLERDEKİ POLİESTER/ELASTAN İPLİKLERİN VE BU İPLİKLERDEN ELDE EDİLEN DOKUMA KUMAŞLARIN BAZI ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2024, , 121 - 134, 30.09.2024

Büşra Aksungur , Sibel Şardağ

https://doi.org/10.7216/teksmuh.1438430

Öz

Bu çalışmada, iplik üretim parametrelerinin elastan içerikli poliester ipliklerin ve bu ipliklerden elde edilen dokuma kumaşların mukavemet ve uzama özelliklerine etkisi araştırılmıştır. Bu amaçla poliester iplikte filament sayısı, elastan iplik numarası, elastan çekim oranı ve puntalama işleminde kullanılan düze tipi değiştirilerek 36 farklı elastan içerikli poliester iplik ve üretilen bu iplikler kullanılarak sabit üretim şartlarında dimi 3/3 örgüde 36 farklı çeşit dokuma kumaş üretilmiştir. Üretilen ipliklerin lineer yoğunluğu, punta sayısı, punta kalıcılığı, kopma mukavemeti, kopma uzaması ve kopma işi değerleri ile bu ipliklerden üretilen kumaşların kopma mukavemeti, yırtılma mukavemeti, kopma uzaması ve fryma cihazında ölçülen uzama özellikleri standartlara uygun bir şekilde test edilmiştir.
Testler sonrasında elde edilen değerler SPSS istatistik programında değerlendirilmiş ve poliester ipliklerde filament sayısının, elastan numarasının, puntalama işleminde kullanılan düze tipinin ve elastan çekim oranının ipliklerin ve kumaşların tüm mukavemet değerlerine etkisinin istatistiksel olarak önemli olduğu ve ipliklerdeki filament sayısı, elastan miktarı, elastan çekim oranı ve düze çapı arttıkça ipliklerin ve kumaşların mukavemet değerlerinin arttığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Elastan iplik, Puntalama, Mukavemet, Büküm, Gipe iplik, Poliester iplik, Fyma

THE INVESTIGATION OF SOME PROPERTIES OF DIFFERENT POLYESTER/ELASTANE YARNS OBTAINED BY COMMINGLING PROCESS AND WOVEN FABRICS OBTAINED FROM THESE YARNS

Öz

Kaynakça

• 1.Mogahzy, Y.E.EL.,(2009), Engineering Textiles, Integrating The Design and Manufacture of Textile Products, The Textile Institute,Woodhead Publishing in Textiles,Cambridge England, 2009.
• 2. Çirkin, S., (2006), Yalancı Büküm Tekstüre İşleminde Tekstüre Değişkenlerinin İplik Özellikleri Üzerindeki Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• 3.Yüksekkaya, M.E., Öztanır, İ., (2014), Puntalama İşlemi Parametrelerinin Sentetik Filament İplik Mukavemetine Etkisi,Cilt: 21, 93.
• 4. Singh Sawhney, A.P., (1974), The Effect of Fabric Structure on The Properties of Two-Way Stretch Fabrics Made From Elastic Core-Spun Yarns of Cotton and Wool Blend, Textile Res. J.,20, 506-512.
• 5. Erdil, T., (2002), Yapısında Belirli Oranda Lycra İçeren Kumaşlarda, Lycrada Oluşabilecek Bozunma (Çürüme) Nedenlerinin Araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, UÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekstil Mühendisliği Anabilim Dalı, Bursa.
• 6. Nergis, U.B., (2006), Performance of Chenille Yarns with Elastane, Fibres &Textiles in Eastern Europe July/September, 14 (3(57) ), 45-47.
• 7. Marmaralı, B. A., (2003), Dimensional and Physical Properties of Cotton/Spandex Single Jersey Fabrics, Textile Res. J, 73, (1), 11-14.
• 8. Gerak, J., Ajn,D., Bukošek, V., (2005), A Study of The Relaxation Phenomena in The Fabrics Containing Elastane Yarns, International Journal of Clothing Science and Technology, (17) No. 3/4, 188-199. DOI 10.1108/09556220510590885.
• 9. Garip, B., Yüksel, A., Necati, E.R., & Bedeloğlu, A., (2021), Farklı Punta Sayılarının Poliester Kumaş Özellikleri Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi, Konya Mühendislik Bilimleri Dergisi, 9(1), 25-35.
• 10. Tezel, S.,(2007), Yuvarlak Örme Makinalarında Elastan İplik Kullanımı, Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi.
• 11.Elmalı H.,(2008), Elastan İplik Kullanımının Kumaş Özelliklerine Etkileri, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• 12. Cooper, A.S., Jr, Robinson, H. M., Reeves,W.A., Sloan, W.G., (1965), Mechanism for Stretch and Recovery Properties of Certain Stretch Fabrics, Textile Res. Journal, 452-458.
• 13. Ching, I.S., Meei, C. M., Hsiao, Y.Y., (2004), Structure and Performance of Elastic Core-Spun Yarn, Textile Res. J. 74 (7), 607-610.
• 14.Vuruşkan D., (2010), Elastan İçerikli İplik Üretmek Üzere Modifiye Edilen Ring Makinasında Üretim Değişkenlerinin Optimizasyonu Ve İplik Kalitesi Üzerindeki Etkisi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Doktora tezi.
• 15. Kazancı D., (2019), Elastan İplik Doğrusal Yoğunluğunun Süprem Örme Kumaş Performansınaetkilerinin Araştırılması, Kahraman Maraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek lisans Tezi.
• 16. Yıldırım N., (2018)., Özde Kesikli İplik Ve Elastan İçeren Dual-Core İpliklerin Özelliklerinin İncelenmesi. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi.
• 17. Örtlek H.G., Babaarslan O., (2002), Elastan İçerikli Kombine İplik Üretimi Ve Bu İpliklerin Kullanımında Karşılaşılan Problemler, Tekstil Teknik, (212), ss:114-138.
• 18. Çelikkan A, S.H., Yılmaz D., (2019/1), Farklı Kılıf Lif Türü, İplik Numarası Ve Öz Filament İnceliği Kullanılarak Üretilen Elastan İçerikli Özlü İpliklerin İplik Ve Bazı Kumaş Özelliklerinin İncelenmesi, Tekstil ve Mühendis, Cilt.26, Sayı 113, sayfa 2-13. DOI: 10.7216/1300759920192611301
• 19. Irfan, M., Qadir, M.B., Afzal, A., Shaker, K., (2023), Muhammad S, S., Majeed, N., Indrie, L., Albu, A., Investigating The Effect of Different Filaments and Yarn Structures on Mechanical and Physical Properties of Dual-Core Elastane Composite Yarn, Heliyon,Vol.9, Issue.9. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2023.e20007.
• 20. Islam, M.I., Uddin, A. J., (2022), Enhancing The Quality of Elastane-Cotton Core Yarn By Compact Spinning, Heliyon, Vol.8, Issue 6. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2022.e09562.
• 21. Yıldırım,N., Sarıoğlu,E., Türksoy, H.G., (2019), A Study on Fatigue Behavior of Dual Core-Spun Yarns Containing Wool and Elastane Cores, Journal of Natural Fibers,Vol. 18, No. 3, pp. 390 – 399. https://doi.org/10.1080/15440478.2019.1623748.
• 22. Wang,Y.,Yu,W., Gordon, S.,Wang, F., (2019), Parametric Study on Some Physical Behaviors of Tri-Component Elastic-Conductive Composite Yarns with Different Elastane Drafts, Textile Research Journal, Vol. 89(11), 2163–2176. https://doi.org/10.1177/0040517518786282.
• 23. Çay,A., Oğlakçıoğlu, N., Sarı, B., (2019/2), Termofiksaj İşlem Parametrelerinin Gipe İplik Kullanılarak Üretilmiş Örme Kumaşlarda Esneklik ve Boyutsal Kararlılığa Etkisi, Tekstil ve Mühendis, 114 (26). https://doi.org/10.7216/1300759920192611404
• 24. Cingü, N., (2022), Elastanlı Örme Kumaşların Kalıcı Uzamave Konfor Özelliklerinin İncelenmesi, Bursa Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• 25. Emek,B.,(2022), Elastan İçerikli Poliester İplik Üretim Parametrelerinin İplik Ve Kumaş Özelliklerine Etkisinin İncelenmesi, Bursa Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• 26. TS EN ISO 6330: (2021),Tekstiller-Tekstil Deneyleri İçin Ev Tipi Yıkama ve Kurutma İşlemleri.
• 27. TS 244 EN ISO 2060(1999), Tekstil-İplikler- Doğrusal Yoğunluk (Birim Uzunluk Başına Kütle)Tayini –Çile Metodu.
• 28. TS EN ISO 2062:(2009), Tekstil-Paketlerden Alınan İplikler-Tek İpliğin Kopma Kuvvetinin Ve Kopma Anındaki Uzamasının Sabit Hızlı Uzama Cihazı (CRE) Kullamnılarak Tayini.
• 29. TS 251:(2019), Dokunmuş kumaşlar-Birim uzunluk ve birim alan kütlesinin tayini.
• 30. ASTM D1777-96(2019), Standard Test Method for Thickness of Textile Materials.
• 31. TS EN ISO 13934-1: (2013), Tekstil - Kumaşların Gerilme Özellikleri – Bölüm 1:En Büyük Kuvvetin ve En Büyük Kuvvet Altında Boyca Uzamanın Şerit yöntemi ile tayini.
• 32.TS EN ISO 13937-1:(2006),Tekstil-Tekstil Kumaşların Yırtılma Özellikleri-Bölüm 1:Balistik Sarkaç (Elmandorf) Metodu İle Yırtılma Kuvvetinin Tayini.
• 33. BS 4294 (1982),Methods of Test for The Stretch and Recovery Properties of Fabrics.
• 34. Özkan, İ., Baykal, P. D., (2015), Filamentlerde Puntalama İşleminden Kaynaklanan Numara Değişimlerinin Araştırılması, Çukurova Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 30(1),ss.167-173.
• 35. Şen, S., (2005), Puntalı Naylon Elastan İpliğin Örme Kumaş (çorap) Özelliklerine Etkisi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora tezi.
• 36. Özkan S., Babaarslan, O., (2010), İplik Kesitindeki Filament Sayısının Filament ve Tekstüre İpliklerin Özellikleri Üzerindeki Etkisi, Tekstil ve Konfeksiyon, ss.17-22.