Bitkisel Atıklar Kullanılarak Yün, Pamuk ve Rejenere Soya Lifleri için Ekolojik Boyama

Yıl 2016, Cilt: 23 Sayı: 102, 111 - 125, 29.10.2016

Enfal Kayahan , Mustafa Karaboycı Mehmet Dayık

Öz

Bu çalışmada siyah havuç (Daucus carota) ve yaban mersini (Vaccinium myrtillus) posası kullanılarak yün, pamuk ve rejenere soya liflerı boyanmıştır. Boyamada liflerin yüzey yük karakterini değiştirmek için sitrik asit ve Na2CO3, mordan olarak FeSO4, CaCO3, şap (Al2(SO4)3), KNaC4H4O6, AlCl3 ve MgCl2 kullanılmıştır. Boyarmadde ekstraksiyonu ve boyama prosesi için optimum zaman, mordan miktarlarının optimizasyonu, numunelerin CIELab* renk koordinatları, K/S renk verimi, ve haslık testleri ile renk kalitesi belirlenmiştir. Yün ve katyonik pamuk numunelerinde genelikle yüksek yıkama ve sürtme haslığı değerleri elde edilirken, yaban mersininden posası ile boyanan numenelerde haslık değerleri oldukça düşük seviyede seyretmiştir. Soya lifinde ise haslıklar, katyonik pamuk ve yüne göre daha düşük, fakat elde edilen renkler daha parlak ve canlıdır. İşlem sonunda atık sudaki mordan kaynaklı metal içeriği analiz edilerek, çevresel etkileri değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Doğal boya, mordan, doğal lifler, bitkisel atık, haslık, siyah havuç (Daucus carota) ve yaban mersini (Vaccinium myrtillus)

ECOLOGICAL DYEING FOR WOOL, COTTON AND SOYBEAN FİBERS BY USING VEGETABLE WASTES

Öz

In this work, wool, cotton and soybean fibers were dyed by using natural wegetable wastes of blueberry (Vaccinium myrtillus) and black carrot (Daucus carota). Na2CO3 and citric acid were used in order to change the surface charge character of textile materials, FeSO4, CaCO3, alum (Al2(SO4)3), KNaC4H4O6, AlCl3 ve MgCl2 were used as mordant in the dyeing process. Extraction, dyeing time and the optimization of mordant concentration were also determined in the study. Additionally, color measurements (CIELab* coordinates) and colorfastness tests for washing, crocking, perspiration, saliva were evaluated. While better washing and crocking fastness results were obtained from wool and cationic cotton samples, the fastness result of the samples dyed with blueberyy extract were very poor. At the end of the dyeing process, metal content in waste water caused by mordant was analyzed and the environmental impact was evaluated in terms of the present regulations. 

Anahtar Kelimeler

Natural dye, mordant, natural fibers, fastness, blueberry (Vaccinium myrtillus) and black carrot (Daucus carota)