Lif Karışım Oranı ve Toz Alma İşleminin Wilton Tipi Yüz-Yüze Halıların Tozuma Derecesine Etkileri

Yıl 2019, Cilt: 26 Sayı: 115, 309 - 317, 30.09.2019

Esin Sarıoğlu Osman Babaarslan Sıdıka Ziba Or

Öz

Ştapel liflerden eğrilmiş hav iplikleri kullanılarak elde edilen dokuma halılar kullanım esnasında basınç ve sürtünme

kuvvetlerine maruz kalmaktadır. Bu kuvvetlerin etkisiyle hav ipliğinde büküm açılarak serbest kalan liflerin iplikten ayrılarak halı

yüzeyinde toplanması söz konusu olmaktadır. Halı yüzeyinde meydana gelen bu değişime tozuma denilmektedir. Günümüzde halı

tozuma derecesini en aza indirgeyebilmek amacıyla halılara toz alma işlemi uygulanmaktadır. Bu çalışmada lif karışım oranının ve

toz alma işleminin halıların tozuma dereceleri üzerindeki etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında, viskon (CV) ve

akrilik (PAN) lifleri kullanılarak %100 CV, %80/20 CV/PAN, %50/50 CV/PAN, %20/80 CV/PAN ve %100 PAN hav iplikleri aynı

üretim parametrelerinde üretilmiştir. Daha sonra bu ipliklerden aynı şartlarda yüz-yüze wilton tipi halı numuneleri elde edilmiştir. Toz

alma işlemi öncesi ve sonrası halı numunelerinin tozuma dereceleri tespit edilmiştir. Toz alma işleminin ve karışım oranının tozuma

derecesi üzerindeki etkilerini belirleyebilmek amacıyla sonuçlar istatistiksel olarak %95 güven aralığında değerlendirilmiştir. Ayrıca,

toz alma işlemi sonrasında halı numunelerine sıkıştırılabilirlik ve reziliyans özelliklerini incelemek amacıyla, her bir halı numunesi

için sıkıştırma işi (j/m2) ve sıkıştırma geri dönüş (%) özellikleri belirlenerek sonuçlar istatistiksel olarak analiz edilmiştir. Sonuç

olarak, toz alma işleminin ve karışım oranının halı tozuma derecesi üzerinde anlamlı bir etkisinin olduğu belirlenmiştir. Halı

sıkıştırma işinin %100 PAN hav ipliğinden üretilen halıda ve sıkıştırma geri dönüşün ise %20/80 CV/PAN hav ipliğinden üretilen

halıda en yüksek değere sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Viskon, akrilik, viskon/akrilik karışım iplikleri, yüz-yüze wilton tipi halı, tozuma derecesi, toz alma işlemi

Effects of Dedusting Process and Blend Ratio on the Degree of Dust Of Wilton Type Face-To-Face Carpets

Öz

Woven carpets obtained from staple pile yarns are subjected to compression and friction forces during usage. Under the

influence of these forces, the fibers that are free to twist in the yarn structure are separated from the yarn and collected on the carpet

surface as loose fibers and fuzz. This change occurs on the surface of the carpet is called as dust. Today, in order to minimize the

degree of carpet dust, carpet dedusting process is applied. In this study, it was aimed to determine the effects of fiber blend ratio and

dedusting process on the degree of dust in carpets. Within the scope of the study, using viscose (CV) and polyacrylonitrile (PAN)

fibers, 100% CV, 80/20% CV/PAN, 50/50% CV/PAN, 20/80% CV/PAN and 100% PAN pile yarns were produced in the same

production parameters. Then, face-to-face Wilton carpet samples were obtained from these yarns on the same conditions. Before and

after the process of dedusting of carpet samples were determined to the degree of dust. In order to determine the effects of dedusting

process and blend ratio on the degree of dust, the results were statistically evaluated in 95% confidence intervals. In addition, after

dedusting process, in order to investigate compressibility and resilience properties of carpet samples, work compression (j/m2) and

compression recovery (%) properties were determined for each carpet sample and the results were analyzed statistically. As a result, it

was determined that the dedusting process and the blend ratio had a significant effect on the degree of dust in carpets. It was

concluded that the carpet work compression had the highest value in the carpet produced from 100% PAN pile yarn and the

compression recovery had the highest value in the carpet produced from 20/80% CV / PAN pile yarn.

Anahtar Kelimeler

Viscose, acrylic, viscose/acrylic blended yarns, face-to-face wilton type carpet, degree of dust, dedusting process

Kaynakça

• -