TARHUN BİTKİSİNİN (ARTEMISIA DRACUNCULUS L.) YÜNLÜ KUMAŞLARIN RENKLENDİRİLMESİNDE VE ANTİBAKTERİYEL BİTİM İŞLEMLERİNDE KULLANILABİLİRLİĞİNİN ARAŞTIRILMASI

Yıl 2024, Cilt: 31 Sayı: 136, 223 - 229, 31.12.2024

Fazlıhan Yılmaz

https://doi.org/10.7216/teksmuh.1545727

Öz

Bilindiği üzere tekstilde uygulanan terbiye işlemlerinde genel olarak yoğun bir şekilde kimyasal madde kullanımı söz konusudur. Günümüzde yoğun bir şekilde kullanılan bu kimyasal maddelerin oranlarının düşürülmesine yönelik kapsamlı araştırmalar yapılmaktadır. Bu kapsamda yapılan çalışmada tekstil boyamacılığı ve bitim işlemlerinde Erzurum yöresinden temin edilen tarhun bitkisinin (Artemisia Dracunculus L.) kullanılabilirliği araştırılmıştır. Çalışma kapsamında tarhun yaprağı yünlü kumaşların renklendirilme denemelerinde kullanılmak üzere seçilmiştir. Boyama denemelerinde bitkisel kaynağın yanında ayrıca 6 farklı mordan maddesinin kullanılabilirliği de araştırılmıştır. Ayrıca mordansız boyama denemeleri de gerçekleştirilmiştir. Boyama denemeleri sonucunda boyanmış, yıkanmış ve gölgede kurutulmuş olan yünlü kumaşların CIE L*a*b* C* ho değerleri, K/S renk verimliliği değerleri, yıkama ve sürtme haslığı testleri de gerçekleştirilmiştir. Ayrıca mordansız boyanmış kumaş numunelerinin Gram-pozitif (Staphylococcus Aureus) ve Gram-negatif (Escherichia Coli) bakterilere karşı antibakteriyel etkinlik testleri de yapılmıştır. Bunlara ek olarak boyanmış bütün kumaş numunelerinin SEM görüntüleri de alınmıştır. Yapılan bu analizler neticesinde tarhun yaprağının yünlü kumaşları renklendirebileceği ve kullanım açısından gerekli ve yeterli derecede haslık özelliklerini sağlayabileceği tespit edilmiştir. Ayrıca mordansız direkt olarak tarhun yaprağı ile boyanmış olan yünlü kumaş numunelerinin Staphylococcus Aureus cinsi bakteriye karşı da yüksek değerlerde (%95,99) antibakteriyel etkinliğe sahip olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Boyama, Artemisia Dracunculus L., mordan, renk, antibakteriyel etki

INVESTIGATION OF THE USABILITY OF TARRAGON PLANT (ARTEMISIA DRACUNCULUS L.) IN COLORING AND ANTIBACTERIAL FINISHING PROCESSES OF WOOLEN FABRICS

Öz

As it is known, there is generally an intense use of chemicals in textile finishing processes. Extensive research is being carried out to reduce the rates of these chemicals, which are used extensively today. In this context, the usability of tarragon (Artemisia Dracunculus L.) plant obtained from Erzurum region in textile dyeing and finishing processes was investigated. Within the scope of the study, tarragon leaves were selected to be used in coloring experiments of woolen fabrics. In addition to the plant source, the usability of 6 different mordant materials was also investigated in the dyeing experiments. In addition, dyeing experiments were carried out without the use of mordant. As a result of the dyeing experiments, CIE L*a*b* C* ho values, K/S color strength values, washing and rubbing fastness tests of the woolen fabrics that were dyed, washed and dried in the shade were also performed. In addition, antibacterial activity tests of fabric samples dyed without the use of mordant against Gram-positive (Staphylococcus Aureus) and Gram-negative (Escherichia Coli) bacteria were also performed. In addition, SEM images of all dyed fabric samples were also taken. As a result of these analyses, it has been determined that tarragon leaves can color woolen fabrics and provide the necessary and sufficient fastness properties for use. In addition, it was determined that woolen fabric samples dyed directly with tarragon leaves without the use of mordant had high antibacterial activity against Staphylococcus Aureus bacteria (95.99%).

Anahtar Kelimeler

Dyeing, Artemisia Dracunculus L., mordant, color, antibacterial effect

Kaynakça

• Jiang, H., Guo, R., Mia, R., Zhang, H., Lü, S., Yang, F., Mahmud, S., & Liu, H. (2022). Eco-friendly dyeing and finishing of organic cotton fabric using natural dye (gardenia yellow) reduced-stabilized nanosilver: full factorial design, Cellulose, 29(4), 2663-2679.
• Doğan, D., & Babaarslan, O. (2020). Tekstil terbiyesinde kullanılan kadeleme (dekatürleme) işlemi ve dokuma kumaş özellikleri üzerindeki etkisi, Çukurova Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 39, 13-23.
• Perincek, S., Duran, K., Körlü, A.E., & Bahtiyari, M.İ. (2009). Tekstil terbiye işlemleri sırasında ultrason cihazı ile çalışmada işlem verimliliğine etki edebilecek faktörlerin incelenmesi, Tekstil ve Konfeksiyon, 19(1), 70-76.
• Akan, H., & Balos, M.M. (2021). Alkanna Strigosa Boiss. & Hohen. (Boraginaceae) kökünden doğal boya eldesi, International Journal of Life Sciences and Biotechnology, 4(2), 224-234.
• Ayvaz, K.M., & Teker, M.S. (2023). Türkiye’de doğal boya kullanan tekstil işletmeleri ve bitki atıkları ile sürdürülebilir bir yaklaşım önerisi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 59, 348-362.
• Haji, A., Ghaheh, F.S., & Indrie, L., (2022). Pomegranate fallen leaves as a source of natural dye for mordant-free dyeing of wool, Coloration Technology, 139(2), 165-170.
• Harsito, C., Prabowo, A.R., Prasetyo, S.D., & Arifin, Z. (2021). Enhancement stability and color fastness of natural dye: a review, Open Engineering, 11(1), 548-555.
• Merdan, N., & Eyüpoğlu, Ş., (2024). Gundelia Tournefortii ve Ornithogalum Arabicum bitkilerinden elde edilen doğal boya ile yün kumaşın boyanması. İstanbul Ticaret Üniversitesi Teknoloji ve Uygulamalı Bilimler Dergisi, 7(1), 125-132.
• Keşmer, C., (2024), Kızılçam kabuğundan üretilen doğal boyarmaddenin kullanım olanakları, Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 26(2), 124-132.
• Rimbu, C.M., Serbezeanu, D., Bubulac, T.V., Suflet, D.M., Motrescu, I., Lungoci, C., Robu, T., Vrinceanu, N., Grecu, M., Cozma, A.P., Fotea, L., Anita, D.C., Popovici, I., & Horhogea, C.E., (2024). Antimicrobial activity of Artemisia Dracunculus oil-loaded agarose/poly(vinyl alcohol) hydrogel for bio-applications, Gels, 10(1), 1-17.
• Safinejad, K., Mohebifar, A., Tolouei, H., Monfared, P., & Razmjou, A., (2021). Comparative study on the toxicity of Mentha Piperita L. and Artemisia Dracunculus L. hydroalcoholic extracts on human breast cancer cell lines, International Journal of Biology and Biotechnology, 18(2), 253-261.
• Azizkhani, M., Kiasari, F.J., Tooryan, F., Shahavi, M.H., & Partovi, R., (2021). Preparation and evaluation of food-grade nanoemulsion of tarragon (Artemisia Dracunculus L.) essential oil: antioxidant and antibacterial properties, Journal of Food Science and Technology, 58(4), 1341-1348.
• Çil, Y.M., & Kara, K. (2015). Farklı dikim sıklıklarının tarhun (Artemisia Dracunculus L.) bitkisinin bazı agronomik özellikleri ve uçucu yağ oranları üzerine etkileri, Tarım Bilimleri Dergisi, 21(3), 373-381.
• Ekiert, H., Swiatkowska, J., Knut, E., Klin, Pawel, Rzepiela, A., Tomczyk, M., & Szopa, A. (2021). Artemisia Dracunculus (tarragon): a review of its traditional uses, phytochemistry and pharmacology, Frontiers in Pharmacology, 12, 1-18.
• ASTM E 2149 01 Standard test method for determining the antimicrobial activity of ımmobilized antimicrobial agents under dynamic contact conditions. (ASTM International, West Conshohocken, 2001), www.astm.org.
• ISO 105-C10: (2006), Textiles-tests for color fastness-part C10: Color fastness to washing with soap or soap and soda, test condition: test A (1), International Organization for Standardization, Geneva, Switzerland.
• ISO 105-X12:1993, Textiles–Tests for color fastness, Part X12: Color fastness to rubbing, International Organization for Standardization, Geneva, Switzerland.
• Duran, K. (2008). Tekstilde renk ölçümü ve reçete çıkarma, Ege Üniversitesi Tekstil ve Konfeksiyon Araştırma-Uygulama Merkezi Yayını, İzmir, 284 s.