GILBERT RYLE’IN DÜALİZM ELEŞTİRİSİ VE KATEGORİ HATASI SAPTAMASI

Yıl 2015, Sayı: 3, 138 - 157, 01.07.2015

Vedat Çelebi

Öz

Düalizm, kendi içinde bir takım farklılıklar içerse de en temelde ruh ve bedeni birbirine indirgenemeyen iki ayrı töz olarak kabul eder. Esas problem, birbirinden bağımsız iki ayrı tözün nedensel olarak açıklanması ile ilgilidir. Klasik felsefedeki ruh-beden problemine ilişkin tartışma, zihin felsefesinde zihin-beden problemi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu noktada Ryle, özellikle Descartes ile özdeşleşmiş Kartezyen düalizminin aksine zihin-beden ayrımını eleştirerek; bedenden ayrı, bedenden ve davranıştan bağımsız zihin anlayışına karşı çıkmaktadır. “Makinedeki hayalet dogması” olarak adlandırdığı zihin-beden ayrımını, kategori hatası olarak nitelendirmekte ve zihin-beden düalizminde yapılan kategori hatasını günlük hayattan verdiği örnekler ile temellendirmeye çalışmaktadır. Sonuç olarak bu makalede, Ryle’ın Descartes üzerinden düalizm öğretisine getirdiği eleştiriler, kategori hatası saptamasından hareketle; zihin, bilinç ve içebakış kavramları bağlamında değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Zihin felsefesi, Gilbert Ryle, Descartes, zihin, düalizm eleştirisi, kategori hatası

GILBERT RYLE’S CRITIQUE OF DUALISM AND CATEGORY MISTAKE DETERMINATION

Öz

Dualism, although it contains some differences in itself, the most fundamental it accepts spirit and body as two separate substances that can not be reduced to each other. The main problem is related to causally explaining the two separate substances which are independent from each other. Discussion of the mind-body problem in classical philosophy emerges as the mind-body problem in the philosophy of mind. At this point, Ryle, especially in contrast to Cartesian dualism which is identified with Descartes, criticizes the mind-body distinction and opposes the concept of a mind which is separate from body and independent from body and behavior. He describes the mind-body distinction which he calls “the dogma of the ghost in the machine” as a category mistake and tries to justify the category mistake that was made in the mind-body dualism by giving examples from daily life. In conclusion, in this article, the criticisms that Ryle has brought to dualism teaching through Descartes, arising from detecting the category mistake, are evaluated in the context of the concepts of mind, consciousness and introspection.

Anahtar Kelimeler

Philosophy of mind, Gilbert Ryle, Descartes, mind, criticism of dualism, category mistake

Kaynakça

• Churchland, Paul, M., Madde ve Bilinç, çev: Berkay Ersöz, Alfa Yayınları, İstanbul 2012.
• Descartes, René, Felsefenin İlkeleri, çev. Mesut Akın, Say Yayınları, 8. Baskı, Ankara 2001.
• Gödelek, Kamuran, Zihin Felsefesi, Editörler. Veli Urhan, Serdar Uslu, Açık Öğretim Fakültesi Yayını, Eskişehir 2013.
• Günday, Şeref, Zihin Felsefesi, Asa Kitabevi, 1. Basım: Bursa 2003.
• Hospers, John, An Introduction to Philosophical Analysis, Oxford: Prentice-Hall 1968.
• Priest, Stephen; Theories of the Mind, Penguin Books, London 1991. Ravenscroft, Ian; Philosophy of Mind, 1. Basım, Oxford University Press, Oxford 2005.
• Ryle, Gilbert, Zihin Felsefesi, çev: Sara Çelik, 1.Basım, Afa Yayıncılık, İstanbul 1995.
• Ryle, Gilbert, The Concept of Mind, Penguin Books, England 2000.
• Searle, John, R., Mind, 1.Basım, Oxford University Press, Amerika 2004.
• Searle, John, R., The Rediscovery of the Mind, The MIT Press, Cambridge 1995.
• Shaffer, Jerome, A., Zihin Felsefesi, çev. Turan Koç, İz Yayıncılık, İstanbul 1991.