ÜTOPYA İÇİNDE DİSTOPYA: HERBERT GEORGE WELLS’İN ‘ZAMAN MAKİNESİ’

Yıl 2021, Sayı: 16, 192 - 202, 15.12.2021

Mahmut Avcı

Öz

Siyaset felsefesi içerisinde kendine yer bulan ütopyalar ve distopyalar, farklı dönemlerde bazı filozoflar tarafından çeşitli adlarla kaleme alınmışlardır. Filozofun yaşadığı dönemdeki siyasal ve sosyal durumlar onu arayışa iter ve geleceğe bakış açısı, ortaya koyacağı eserin içeriğini belirler. Ütopya adı altında yazılan eserler genellikle ideal bir toplum yapısı tasarlarken; distopyalar korku ütopyası anlamıyla karamsar bir toplum tablosu çizerler.
H.G. Wells, ondokuzuncu yüzyılın sonu yirminci yüzyılın başında yaşamış İngiliz edebiyatçısı ve siyaset kuramcısıdır. Pek çok eser vermiş olan düşünür, ütopya ve distopya türünden eserler de yazmıştır. Yaşadığı dönemde pozitif ve deneysel bilime dönük çalışmaların popülerliği düşünürün eserlerine yansımış, bilimsel verilerle iç içe eserler yazmaya çaba göstermiştir. Bu makalede incelediğimiz eseri ise, dönemi açısından parlak bir buluş olan zaman makinesi ile gelecek zamana giden bir gezginin gittiği dönemdeki toplum yapısını işler. Darwinist ve bilimsel sosyalist görüşlerin etkisi ile eseri yazan Wells, bize ütopya içerisinde distopyayı göstermeye çalışır. Bu iç içelik, makalenin konusunu orjinal hale getirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Felsefe, Ütopya, Distopya, H.G. Wells, Zaman Makinesi.

DISTOPIA WITHIN UTOPIA: HERBERT GEORGE WELLS’ ‘TIME MACHINE’

Öz

Utopias and dystopias, which find their place in political philosophy, have been written by some philosophers under various names in different periods. The political and social situations of the philosopher's life push him to seek, and his perspective on the future determines the content of the work he will reveal. Works written under the name of utopia generally design an ideal social structure; dystopias paint a pessimistic picture of society in the sense of fear utopia.
H.G. Wells was an English writer and political theorist who lived in the late nineteenth and early twentieth centuries. The thinker, who has produced many works, has also written works of utopia and dystopia. The popularity of positive and experimental science-oriented studies was reflected in the works of the thinker, and he made an effort to write works intertwined with scientific data. The work we examine in this article, on the other hand, deals with the social structure of a traveler going to the future with the time machine, which is a brilliant invention for its period. Wells, who wrote the work under the influence of Darwinist and scientific socialist views, tries to show us dystopia within utopia. This intertwining makes the subject of the article original.

Anahtar Kelimeler

Philosophy, Utopia, Dystopia, H.G. Wells, The Time Machine.

Kaynakça

• Aristoteles, Metafizik, çev. Ahmet Arslan, Sosyal Yayınları, İstanbul, 2010.
• Avcı, Mahmut. “Tommaso Campanella ve Thomas More’un Ütopyalarının Karşılaştırılması” (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), AÜSBE, Erzurum, 2006.
• Bezel, N. Ütopyalarda ve Karşı Ütopyalarda Aklın ve İnsanın Durumu ve Kapsamı. Varlık Dergisi, 1993, 1026 (3), ss. 17-25.
• Kumar, Krishan Ütopyacılık, Çev: Ali Somel. İmge Kitabevi, Ankara, 2005.
• Kumar, Krishan. Modern Zamanlarda Ütopya ve Karşı Ütopya, çev. Ali Galip, Kalkedon Yay., İstanbul, 2006.
• Mattelart, Armand. Gezegensel Ütopya Tarihi, çev. Şule Çiltaş, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2005.
• Parrinder, Patrick. “The Time Machine: HG Wells's Journey through Death.” The Wellsian: The Journal of the HG Wells Society, 1981, 4. pp. 15-23.
• Roth, M. S. Trauma: A Dystopia of The Spirit. Berghahn Books, New York, 2005.
• Saygılı Serdar, Mahmut Avcı, Nazım Bayrakdar, Nurullah Denizer. Disiplinlerarası Bir Yaklaşımla Felsefenin Değeri, Kimlik Yayınları, Kayseri, 2018.
• Topakkaya, Arslan. “Eski Türkler’de Zaman”. Temaşa Felsefe Dergisi 15 (2021): 17-22.
• Topakkaya, Arslan. Felsefe Din ve Kültürde Zaman. Say Yayınları, Ankara, 2017.
• Wells, Herbert George. Kronik Argonautlar, çev. Kübra Kavasçinay, Laputa Kitap, İstanbul, 2020.
• Wells, Herbert George. Zaman Makinesi, çev. Celal Üster, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2017.