Türkiye’de Yetişkin Eğitimi Tarihine Genel Bir Bakış

Yıl 2022, Sayı: 14, 18 - 29, 15.04.2022

Taha Yasin Bacakoğlu

Öz

Türkiye’de Selçuklu’dan Osmanlı’ya, Osmanlı’dan Türkiye Cumhuriyeti’ne kadar gerek örgün eğitim kurumları gerekse yaygın eğitim kurumları aracılığıyla yetişkinlere çeşitli amaçlarla eğitimler verilmiştir. Halk eğitimi, toplum eğitimi, yetişkin eğitimi veya yaygın eğitim gibi çeşitli adlarla gerçekleştirilen bu eğitimler genellikle okul dışındaki bireylere yönelmiş düzenli ve örgütlü eğitim faaliyetleri olarak ifade edilmektedir. Bir derleme örneği olan bu çalışma, insanlık tarihi kadar eski olan yetişkin eğitiminin Türkiye’deki gelişim sürecinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Bu bağlamda Türkiye’de yetişkin eğitimi konusunda cumhuriyet öncesinde, cumhuriyetin erken döneminde ve günümüzde etkili olan bazı kurum ve kuruluşlar amacı, kapsamı ve faaliyetleri bağlamında incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

eğitim tarihi, yetişkin eğitimi, hayat boyu öğrenme, sosyoloji

An Overview of the History of Adult Education in Turkey

Öz

From Seljuk to Ottoman, from Ottoman to Turkish Republic, adults have been given educations in various purposes by means of both formal and widespread education in Turkey. These educations given in the name of public education, community education, adult education or widespread education are described as regular and organized educational activities for individuals out of school in general sense. The current study that was carried out with the review research was conducted to investigate the development process of adult education in Turkey, which is as old as human history. In this context, some institutions and departments which have had an effect in pre-republican period, in early republican period and in current time were investigated in terms of their aim, content and activities.

Anahtar Kelimeler

history of education, adult education, life-long learning, sociology

Kaynakça

• Albayrak, M. (1994). Millet Mekteplerinin Yapısı ve Çalışmaları. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 10(29), 471 482.
• Anadolu Ajansı [AA]. 2019, 19 Şubat. Sertifikalar diplomaya dönüştürülebilecek. Hürriyet. Erişim adresi: https://www.hurriyet.com.tr/egitim/sertifikalar-diplomaya-donusturulebilecek-41122317#:~:text=Milli%20E%C4%9Fitim%20Bakan%C4%B1%20Ziya%20Sel%C3%A7uk,bir%20d%C3%B6neme%20do%C4%9Fru%20gidiyoruz%E2%80%9D%20dedi sayfasından erişilmiştir.
• Atatürk Ansiklopedisi, (2022). Halk evleri. https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/halkevleri/ sayfasından erişilmiştir.
• Avcı, M. G., & Kıran, E. (2021). Toplumsal değişme, yetişkin eğitimi ve sosyoloji. Milli Eğitim Dergisi, 50(230), 835-856.
• Aysal, N. (2005). Anadolu da aydınlanma hareketinin doğuşu: köy enstitüleri. Atatürk Yolu Dergisi, 9(35), 267-282.
• Bilir, M., (2009). Yetişkin eğitiminin tarihsel gelişimi: A. Yıldız ve M. Uysal (Ed.). Yetişkin eğitimi: Kuramdan Uygulamaya. İstanbul: Kalkedon.
• Celep, C. (2003). Halk Eğitimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Çeçen, A. (2000). Atatürk'ün kültür kurumu halkevleri. İstanbul: Cumhuriyet Kitapları.
• Ertürk, S. (1988). Türkiye'de eğitim felsefesi sorunu. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(3).
• Gökçe, S. (2019). Türk modernleşmesinde halkevlerinin yeri. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 14(20), 2327-2350.
• Gülbitti, S. (2020). Köy enstitüleri ve halk eğitimi. Yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Güneş, F., & Deveci, T. (2021). Yetişkin eğitimi ve hayat boyu öğrenme. Ankara: Pegem Akademi.
• Gürçayır Teke, S. (2017). Seçkinleştirilen el sanatları ve geleneğin sınırları: olgunlaşma enstitüleri örneği. Milli Folklor, 29(116).
• Kale, M. (2014). Eğitimin genel kavramları. Editör: E. Karip (Ed.), Eğitim bilimine giriş. Ankara: Pegem Akademi.
• Karabacak, S. (2021) Türkiye'de hayat boyu öğrenmenin kurumsallaşması ve hayat boyu öğrenme strateji belgesi. M. Sarıtepeci ve H. Yıldız Durak, (Ed.). Dijital çağda hayat boyu öğrenme. Ankara: Pegem Akademi.
• Karagöz, S. (2019).Yetişkin eğitiminin Türkiye’de tarihsel gelişimi, M. Güçlü (Ed.), Yetişkin eğitimi ve hayat boyu öğrenme. Ankara: Pegem Akademi.
• Kurt, İ. (2000). Yetişkin eğitimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Maslow, A. H. (1943). A theory of human motivation. Psychological Review, 50(4), 370-396. doi:10.1037/h0054346
• MEB (1992). Yaygın eğitim-ilçe düzeyinde yaygın eğitim faaliyetleri, Ankara: Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü.
• MEB, (2006). Yaygın Eğitim Kurumları Yönetmeliği. Ankara: MEB
• MEB, (2018). Millî eğitim bakanlığı hayat boyu öğrenme kurumları yönetmeliği. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/04/20180411-13.htm sayfasından erişilmiştir.
• MEB, (2020). Açık öğretim lisesi. http://aol.meb.gov.tr/www/okulumuz/icerik/1 sayfasından erişilmiştir.
• MEB, Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü [HBÖGM] (2019), İzleme ve değerlendirme raporu.http://hbogm.meb.gov.tr/dosyalar/izlemedegerlendirmerapor/2019/mobile/index.html#p=2
• MEB, (2022a) Köy enstitüleri. http://www.meb.gov.tr/meb/hasanali/egitimekatkilari/koy_enstitu.htm sayfasından erişilmiştir.
• MEB (2022b). Olgunlaşma Enstitüleri. https://hbogm.meb.gov.tr/www/olgunlasma-enstituleri/icerik/1269 sayfasından erişilmiştir.
• Senemoğlu, N. (2020). Gelişim, öğrenme ve öğretim. Ankara: Anı.
• Sarınay, Y. (2008). Türk milliyetçiliğinin tarihî gelişimi ve Türk Ocakları [Historical development of Turkish nationalism and Turkish Hearts]. İstanbul: Ötüken.
• Turan, Ş. (1999). Türk devrim tarihi, çağdaşlık yolunda yeni Türkiye. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Türkoğlu, A., & Uça, S. (2011). Türkiye’de halk eğitimi: Tarihsel gelişimi, sorunları ve çözüm önerileri. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 48-62.