Öğretmen ve Öğretmen Adaylarının Sosyal Bilgiler Dersinde Adalet Değerine İlişkin Tutumu

Yıl 2022, Sayı: 16, 16 - 27, 15.11.2022

Serdar Yeşil Gürol Zırhlıoğlu Ahmet Yayla

Öz

Bu araştırmanın temel amacı, ilk ve ortaokullarda sosyal bilgiler derslerini veren öğretmenler ile gelecekte verecek olan öğretmen adaylarının adalet değerine yönelik tutumlarının belirlenmesidir. Bu çalışmada tarama modellerinden genel tarama modeli ve ilişkisel tarama modeli birlikte kullanılmıştır. Bu araştırmanın çalışma grubunu, 2019-2020 eğitim-öğretim yılında Van ili merkezindeki ilk ve ortaokullarda görev yapan sınıf öğretmenleri ve sosyal bilgiler öğretmenleri ile Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nde öğrenim gören sınıf öğretmenliği ve sosyal bilgiler öğretmenliği bölümü öğrencileri oluşturmaktadır. Örneklem grubun belirlenmesinde uygun örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın verileri araştırmacı tarafından geliştirilen “Kişisel Bilgi Formu” ve “Adalet Tutum Ölçeği” kullanılarak toplanmıştır. Öğretmen ve öğretmen adaylarının en az “Adalet ile ilgili konuları sıkıcı bulurum” görüşünü tercih ettikleri görülmektedir. Bu durum katılımcıların adalet değerine ilgi duyduğunu göstermektedir. Öğretmenlerin, öğretmen adaylarına göre adalet değeri hakkında anlamlı bir farkla daha olumlu tutum içerisinde olduğu belirlenmiştir. Öğretmen ve öğretmen adaylarının adalet değerine yönelik tutumlarının, okuduğu kitap türüne göre anlamlı düzeyde farklılaştığı tespit edilmiştir. Değerlerin, yaşanarak ve hissedilerek öğrenilebileceği gerçeğinden hareketle, drama, rol oynama, oyun, araştırma, benzetim gibi öğrenenleri aktif kılan ve eğlendirici eğitim yöntemlerine ağırlık verilebilir. Ayrıca adalet temalı kitap, dergi gibi yayınları incelemeleri sağlanabilir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen, öğretmen adayı, sosyal bilgiler, adalet, tutum

Attitude of Teachers and Prospective Teachers Toward The Value of Justice in Social Studies Course

Öz

The main purpose of this study is to determine the attitudes of teachers who teach social studies courses in primary and secondary schools and prospective teachers who will teach them in the future. In this study, the general survey model and the relational survey model were used together. The study group of this research consists of classroom teachers and social studies teachers working in primary and secondary schools in the city center of Van in the 2019-2020 academic year, and students of classroom teaching and social studies teaching at Van Yüzüncü Yıl University, Faculty of Education. Convenience sampling method was used to determine the sample group. The data of the study were collected by using “Personal Information Form” and “Justice Attitude Scale” developed by the researcher. Parametric tests were used in the analysis of data collected with scale forms. It is seen that teachers and prospective teachers prefer the view that "I find the subjects related to justice boring" at least. This shows that the participants are interested in the value of justice. It was determined that the teachers had a more positive attitude about the value of justice with a significant difference compared to the prospective teachers. It was determined that the attitudes of teachers and prospective teachers towards the value of justice differed significantly according to the type of book they read. Based on the fact that values can be learned by experiencing and feeling, educational methods such as drama, role playing, games, research and simulation that make learners active and entertaining can be emphasized. In addition, they can be provided to review publications such as books and magazines with the theme of justice.

Anahtar Kelimeler

Teacher, prospective teacher, social studies, justice, attitude

Kaynakça

• Almerico, G. M. (2014). Building character through literacy with children’s literature. Research in Higher Education Journal, 26, 1-13.
• Aristoteles. (2015). Nikomakhos’a etik (6. baskı). S. Babür (Çev.). Bilgesu Yayıncılık.
• Balcı, F.A. & Yanpar Yelken, T. (2010). İlköğretim öğretmenlerinin “değer” kavramına yükledikleri anlamlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), 39, 81-90.
• Büyüköztürk, Ş. (2018). Veri analizi el kitabı. Ankara. Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri. (28. baskı). Pegem Akademi. https://doi.org/10.14527/9789944919289.
• Chory-Assad, R. M. (2002). Classroom justice: perceptions of fairness as a predictor of student motivation, learning and aggression. Communication Quarterly, 50 (1), 58-77. DOI: 10.1080/01463370209385646.
• Çengelci Köse, T., Gürdoğan Bayır, Ö., Köse, M. & Yıldırım Polat, A. (2019). Öğretmen adaylarının bakış açısıyla adalet değeri. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 9 (1), 67-93. DOI: 10.23863/kalem.2019.120.
• Çetin, Y. (2017). Nietzsche’nin adalet anlayışı. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2), 546-557.
• Erkuş, A. (2012). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme I. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Gravetter, F.J. & Wallnau, L.B. (2000). Statistic for the behavioral sciences. Belmont: Wadsworth – Thomson Learning.
• Hökelekli, H. (2009). Bir değer: Adalet. Değerler Eğitimi Merkezi Dergisi, 5, 132-137.
• Hökelekli, H. (2011). Ailede, okulda, toplumda değerler psikolojisi ve eğitimi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• İnceoğlu, M. (2010). Tutum algı iletişim. İstanbul: Beykent Üniversitesi Yayınevi.
• Kan, Ç. (2010). Sosyal bilgiler dersi ve değerler eğitimi. Milli Eğitim Dergisi, 187, 138-145.
• Karacelil, S. (2013). Ailede adalet eğitimi. The Journal of Academic Social Science Studies, 6 (8), 253-278. DOI: 10.9761/JASSS1918.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler. (26. Basım). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kılınç, B. (2013). Kendi kendini açıklayan bir kavram: Adalet. M. Balcı (Ed.). Genç Hukukçular Hukuk Okumaları, Birikimler IV içinde (ss.29-49). Fakülteler Matbaası.
• Memişoğlu, S. P. & Taşkın, S. (2019). Öğretmenlerin adalet kavramına ilişkin metaforik algıları. International Journal of Social Sciences and Education Research, 5 (2), 178-201. https://doi.org/10.24289/ijsser.540882.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı. Ankara. http://mufredat.meb.gov.tr/, Erişim tarihi: 19.12.2021.
• Morgan, C. T. (1995). Psikolojiye giriş. Sibel Karakaş (Çev.). Ankara: Meteksan A.Ş.
• Özgen, M. K. (2018). Farabi’nin adalet anlayışı (Hak, Liyakat ve Pay Teorisi). Temaşa, 8, 43-63.
• Sırrı, V. (2015). Karakter eğitimi çerçevesinde çocuklarda adalet algısının oluşumu ve gelişimi. Marmara Üniversitesi: Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.
• Smith, H.W. (1991). Strategies of social research. Orlando: Holt, Rheinhart, Winston.
• Şen, Ü. (2007). Millî Eğitim Bakanlığı’nın 2005 yılında tavsiye ettiği 100 temel eser yoluyla Türkçe eğitiminde değerler öğretimi üzerine bir araştırma. Gazi Üniversitesi: Yayınlanmamış yüksek lisans tezi.
• Taşdan, M. (2008). Kamu ve özel ilköğretim okullarında görevli öğretmenlerin değer, iş doyumu ve öğretmene mesleki sosyal destek ile ilgili görüşleri. Ankara Üniversitesi: Yayımlanmamış doktora tezi.
• Tavşancıl, E. (2006). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Topakkaya, A. (2008). Adalet kavramı bağlamında Aristoteles-Platon karşılaştırması. Süleyman Demirel Üniversitesi Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 27-49.
• Türk Dil Kurumu (2021). Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr/ Erişim tarihi: 02.12.2021.
• Ünlü, İ. & Kaşkaya, A. (2018). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin değer eğitimine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2656-2679.