The Use of Children’s Magazines in Teaching History Subjects within the Social Studies Curriculum

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 25, 29 - 53

Abdullah Uğur , Yusuf Keskin

https://doi.org/10.52105/temelegitim.1540538

Öz

The objective of this research is to reveal the effectiveness of children's magazines in teaching history subjects, which have an important place in the social studies curriculum, and to provide a perspective for social studies teachers who are in the know. In order to achieve this aim, all issues of TRT Çocuk and Bilim Çocuk magazines between 2011 and 2015 were read and coded with another social studies education expert in order to minimize the amount of errors. As a result of the coding, six subsections were determined: "historical figures, historical events, historical artifacts, cultural history, inventions and discoveries and historical information". The data obtained from the research conducted using the document analysis technique was analyzed using the content analysis technique. According to the findings, it can be said that children's magazines can be used effectively in teaching history achievements, especially in the "Culture and Heritage" learning area. In addition, preparing in-class activities based on children's magazines can help lessons be more productive. Finally, when we look at the two magazines examined in terms of providing data richness for teaching history subjects, it has been determined that TRT Çocuk magazine stands out.

Anahtar Kelimeler

Children’s magazine, history, social studies teaching, social studies course curriculum

Çocuk Dergilerinin Sosyal Bilgiler Tarih Konularının Öğretiminde Kullanılması

Öz

Bu araştırmanın amacı sosyal bilgiler dersi öğretim programında önemli bir yer tutan tarih konularının öğretiminde ne düzeyde etkili olduğunu ortaya koyarak işin mutfağında yer alan sosyal bilgiler öğretmenlerine bir bakış açısı kazandırmaktır. Bu amacı gerçekleştirmek amacıyla TRT Çocuk ve Bilim Çocuk dergilerinin 2011-2015 yılları arasındaki bütün sayıları hata miktarını en aza indirebilmek amacıyla başka bir sosyal bilgiler eğitimi uzmanı ile birlikte okunarak kodlanmıştır. Yapılan kodlamalar sonucunda “tarihi şahsiyetler, tarihi olaylar, tarihi eserler, kültür tarihi, buluşlar ve keşifler ve tarihi bilgiler” olmak üzere altı alt bölüm belirlenmiştir. Doküman incelemesi tekniğinden faydalanılarak yürütülen araştırmada elde edilen veriler içerik analizi tekniğiyle çözümlenmiştir. Elde edilen bulgulara göre çocuk dergilerinin başta “Kültür ve Miras” öğrenme alanı olmak üzere tarih kazanımlarının verilmesinde etkili bir şekilde kullanılabileceği söylenebilir. Bunun yanında çocuk dergileri temele alınarak sınıf içi etkinlikler hazırlanması derslerin daha verimli geçmesine hizmet edebilecektir. Son olarak incelenen iki derginin tarih konularının öğretimine veri zenginliği sağlama açısından değerlendirildiğinde ise TRT Çocuk dergisinin ön plana çıktığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk dergisi, tarih, sosyal bilgiler öğretimi, sosyal bilgiler dersi öğretim programı

Kaynakça

• Acun, F. (2006). Tarihte objektiflik tartışması. Muhafazakar Düşünce, 7, 109-125.
• Alabaş, R. (2014). Cumhuriyet dönemi çocuk dergilerinin eğitim ve tarih anlayışı açısından incelenmesi (1928-1950). (Yayımlanmamış doktora tezi). AnkaraÜniversitesi, Ankara.
• Alabaş, R. (2018). Çocuk haftası dergisi ve çocuk eğitimi açısından İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(5), 1765-1784. https://doi.org/10.24106/kefdergi.3077
• Arıcı, A. F. (2018). Çocuk edebiyatı ve kültürü. Pegem Akademi. Ankara.
• Aslan, E. (2006). Neden tarih öğretiyoruz? Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 162-173.
• Ata, B. (1999). İngiltere’de Piaget ve Bruner’nun görüşlerinin ilköğretimde tarih öğretimine yansıması üzerine bir araştırma. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6, 44-51.
• Ata, B. (2002). Tarih öğretimi hakkında. Milli Eğitim Dergisi, 153-154, 52-59.
• Balcı, A. (2003). Bir okuma materyali olarak çocuk dergileri ve Çocuklara Rehber. Türklük Bilimi Araştırmaları,13, 319-349.
• Barton, K. C. & Mccully, A. W. (2005). History, identity, and the school curriculum in Northern Ireland: an empirical study of secondary students' ideas and perspectives. Journal of Curriculum Studies, 27(1), 85-116. doi: 10.1080/0022027032000266070
• Beldağ, A. & Aktaş, E. (2016). Sosyal bilgiler öğretiminde edebî eser kullanımı: Nitel bir çalışma. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 953-981. doi: 10.17556/jef.72887
• Bilgin, N. (1998). Kimlik arayışı olarak resmi tarih. S. Özbaran (Der.), Tarih öğretimi ve ders kitapları (ss. 115-130). Dokuz Eylül Yayıncılık. İzmir.
• Çapa, M. (2008). Tarih ve sosyal bilgiler. A. S. Bilgili (Ed.), Sosyal bilgilerin temelleri (ss. 121-137). Pegem Akademi. Ankara.
• Carr, E. H. (2005). Tarih nedir? (Çev. M. G. Gürtürk). İletişim Yayınları. İstanbul.
• Caunce, S. (2001). Sözlü tarih ve yerel tarihçi. (Çev. B. B. Can ve A. Yalçınkaya). Tarih Vakfı Yurt Yayınları. İstanbul.
• Çiftçi, F. (2013). Çocuk edebiyatında yaş gruplarına göre kitaplar ve özellikleri. ANEMON Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 125-137.
• Collingwood, R. G. (2005). Tarihin ilkeleri. (Çev. A. H. Aydoğan). Yapı Kredi Yayınları. İstanbul.
• Creswell, W. J. (2012). Educational research. Pearsons Education. Boston.
• Demir, Ö. & Acar, M. (1998). Sosyal bilimler sözlüğü. Vadi Yayınları. Ankara.
• Demir, Z. (2019). Bilim çocuk dergisindeki konuların sosyal bilgiler dersinde kullanılması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Dilek, D. (2007). Tarih derslerinde öğrenme ve düşünce gelişimi. Nobel Yayın Dağıtım. Ankara.
• Dilek, G. (2010). Çağdaş tarih öğretimi programlarında temel yaklaşımlar. M. Safran (Ed.), Tarih nasıl öğretilir? (ss. 141-148). Yeni İnsan Yayınevi. İstanbul.
• Dönmez, C. & Altıkulaç, A. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının ortaokul TC İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersi konularının öğretiminde tarihsel kaynakların kullanımına yönelik görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(3), 923-942.
• Dosse, F. (2008). Ufalanmış tarih. (Çev. İ. Ergüden). Türkiye İş Bankası Yayınları. İstanbul.
• Duran, E. & Özkul, D. İ. (2018). Türk çocuk dergileri ile ilgili öğrenci görüşlerinin belirlenmesi. Journal of History Culture and Art Research, 7(1), 467-478. doi: 10.7596/taksad.v7i1.1362
• Flick, U. (2014). An introduction to qualitative research. Sage.
• Gelişli, Y. (2008). Türkiye’de yayımlanan çocuk dergilerinin eğitim görüşlerinin incelenmesi. Türk Halkları Edebiyatı II. Uluslararası Çocuk Edebiyatı Kongresi 1. Kitap, 13-15 Kasım 2008. Bakü: Kafkas Üniversitesi. 567-573.
• Gez, A. & Ekiz, C. (2021). TRT Çocuk dergisinde 5. sınıf sosyal bilgiler dersi kazanımlarının incelenmesi. EKEV Akademi Dergisi, 85, 39-64.
• Greene, J. P. (2003). Tarih öğretimine çoğulcu ve hoşgörülü bir yaklaşımda müzelerin rolü. Ö. S. Göral (Yay. Haz), Tarih öğretiminde çoğulcu ve hoşgörülü bir yaklaşıma doğru (ss. 49-51). Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları. İstanbul.
• Güneş, A. (2005). Tarih, tarihçi ve meşruiyet. Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 17, 1-48. doi: https://doi.org/10.1501/OTAM_0000000406
• Güvenç, B. (2007). Tarihi perspektifte kimlik sorunu özdeşimlerini belirleyen bazı etkenler. A. Berktay, H. C. Tuncer (Der.), Tarih Eğitimi ve Tarihteki “Öteki” Sorunu (ss. 23-29). Tarih Vakfı Yurt Yayınları. İstanbul.
• Hartog, F. (2000). Tarih, başkalık, zamansallık. (Çev. M. E. Özcan, L. Yılmaz & A. Kahiloğulları). Dost Kitabevi Yayınları. Ankara.
• Husbands, C. (2000). What is history teaching?: Language, ideas and meaning in learning about the past. Open University Pres. Buckinghanm and Philadelphia.
• Kabapınar, Y. (2016). Kuramdan uygulamaya hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi. Pegem Akademi. Ankara.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar ilkeler teknikler. Nobel Akademik Yayıncılık. Ankara.
• Kavak, B. (2006). 1998 yılında yürürlüğe giren ilköğretim sosyal bilgiler müfredatında tarih konularının içerik bakımından değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). FıratÜniversitesi, Elazığ.
• Kaya, D. (2015). Çocuklara yönelik dergi ve kitaplarda tipografi sorunları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul ArelÜniversitesi, İstanbul.
• Kliebard, M. H. (1995). Why history of education? The Journal of Education Research, 88(4), 194-199.
• Koç, Y. (2002). Türkiye’de tarih eğitiminin sorunları. Türk Yurdu, 175, 54-55.
• Köksal, H. (2008). Çocukluk, değişen dünya ve tarih öğretiminden beklentiler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(4), 387-396.
• Memiş, E. (2005). Tarih metodolojisi. Çizgi Kitabevi.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. (Çev. S. Turan). Nobel Yayıncılık.
• Oğuzkan, F. (1977). Yerli ve yabancı yazarlardan örneklerle çocuk edebiyatı. Kadıoğlu Matbaası. Ankara.
• Oğuzkan, F. (2000). Çocuk Edebiyatı (6. Baskı). Anı Yayıncılık. Ankara.
• Özbek, N. (2004). Modernite, tarih ve ideoloji: II. Abdülhamid dönemi tarihçiliği üzerine bir değerlendirme. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 2(1), 71-90.
• Özlem, D. (2004). Tarih felsefesi. İnkılap Kitabevi Yayıncılık. İstanbul.
• Paykoç, F. (1998). Tarih öğretiminde duyuşsal alanın rolü. S. Özbaran (Ed.), Tarih öğretimi ve ders kitapları (ss. 341-348). Dokuz EylülYayınları. İzmir.
• Safran, M. (2002). Türk Tarihi Öğretimi ve Meseleleri. Türkler Ansiklopedisi. Yeni Türkiye Yayınları.Ankara.
• Şahin, M., & Köksal, H. (2003). Tarih ders kitapları ve tarihin mantığı. H. Bacanlı (Der.), Konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu (ss. 53-96). Nobel Yayın Dağıtım. Ankara.
• Şıvgın, H. (2009). Ulusal tarih eğitiminin kimlik gelişimindeki önemi. GaziAkademik Bakış, 4, 35-53.
• Sürmeli, K. & Kaptan, A. Y. (2012). Çocuk dergilerinin grafik tasarımı. S. Sever (Ed.), III. Ulusal çocuk ve gençlik edebiyatı sempozyumu (ss. 577-584). A.Ü. EBF ÇOGEM Yayınları. Ankara.
• Tanrıkulu, F. (2014). Medya Okuryazarlığı Bağlamında Çocuk Dergileriyle Zenginleştirilmiş Türkçe Dersinin Etkililiği: Bir Eylem Araştırması. (Yayımlanmamış doktora tezi). Çanakkale Onsekizmart Üniversitesi, Çanakkale.
• Tanrıkulu, F. (2020). Çocuk dergisi içeriklerinin derslerle ilişkilendirilebilirliği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 837-852. doi: https://dx.doi.org/10.17240/aibuefd.2020-543953.
• Tekinşen, A. B. (2019). TRT Çocuk dergisinde yer alan edebi metinlerin değerler eğitimi açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• Temizyürek, F., Gürel, Z. & Şahbaz, N. K. (2006). Çocuk edebiyatı. Öncü Basımevi. Ankara.
• Tonga, D. (2022). Sosyal bilgiler dersi için bir kaynak: Güvenilir Çocuk Dergisi. Uluslararası Ders Kitapları ve Eğitim Materyalleri Dergisi, 5(1), 38-55. https://doi.org/10.53046/ijotem.1117474
• Topdemir, G. H. & Unat, Y. (2014). Bilim tarihi. Pegem Akademi.Ankara.
• Tosh, J. (1997). Tarihin peşinde. (Çev. Ö. Arıkan). Tarih Vakfı Yurt Yayınları. İstanbul.
• Turan R. & Ulusoy K. (2011). Sosyal Bilgiler disiplininde tarihin yeri ve önemi. R. Turan & K. Ulusoy (Ed.), Sosyal bilgilerin temelleri (ss. 138-155). Maya Akademi Yayınları.Ankara.
• Yalçın, A. & Aytaş, G. (2003). Çocuk edebiyatı. Akçağ Yayınları. Ankara.
• Yavuzoğlu, Ç. (2018). Süreli çocuk yayınlarının fen bilimleri eğitimi bağlamında bilim tarihi açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). KastamonuÜniversitesi, Kastamonu.
• Yeşilbursa, C. C. & Sabancı, O. (2015). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sosyal bilgiler öğretiminde edebi ürünlerin kullanımına yönelik görüşleri. Mehmet Akir Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(36), 19-33.
• Yeter, F. (2019). Çocuk dergilerinin sosyal bilgiler öğretim programındaki değerler açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar
• Yeter, F., & Kurtdede Fidan, N. (2021). Value of “helpfulness” in children’s magazines. Journal of Education and Future, 20, 61-74. https://doi.org/10.30786/jef.823972
• Yıldırım, A. & Şimşek H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.Ankara.
• Yıldırım, A. & Şimşek H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.Ankara.
• Yıldırım, A. & Şimşek H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.Ankara.
• Yıldırım, A. & Şimşek H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.Ankara.
• Yılmaz, M. (2018). TRT Çocuk Dergisi’nde milli değerler. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Yılmaz, O. (2018). Çocuk edebiyatı ve eğitim. T. Şimşek (Ed.), Kuramdan uygulamaya çocuk edebiyatı (ss. 327-340). Grafiker Yayınları.Ankara.
• Yurt, S. U. (2011). Çocuk yayınları. T. Şimşek (Ed.), Kuramdan uygulamaya çocuk edebiyatı (ss. 67-76). Grafiker Yayınları. Ankara.