Îsâ-Mesîh ve Pavlus Ekseninde Hıristiyan Geleneğinde Kurtuluş

Yıl 2022, , 447 - 463, 30.09.2022

Serkan Sayar

https://doi.org/10.55709/tetkikdergisi.2022.2.71

Öz

Hıristiyanlıkta kurtuluş genel olarak Îsâ-Mesîh merkezli olarak açıklanmıştır. Bununla beraber tarihsel Îsâ-Mesîh’in tebliğ ettiği kurtuluş teolojisi ile Pavlus’un şekillendirdiği kurtuluş teolojisi arasında önemli farklılıklar bulunmaktadır. Tarihsel Îsâ-Mesîh kurtuluşun dinî hukuka bağlılıkla kazanılacağını belirtirken Pavlus kurtuluşun iman ile gerçekleşeceğini savunmuştur. Öğretisinin merkezine Âdem’in düşüşünü koyan Pavlus, Âdem’in işlediği günahın bütün insanlara sirayet ettiğini, dolayısıyla dünyaya gelen her insanın günaha ve ölüme mahkûm olduğunu belirtmiştir. Oluşturduğu teolojide Musa yasasının insanları günah ve ölüm girdabından kurtaramadığını, yasa ile kurtuluşa ulaşma çabalarının her seferinde boşa çıktığını belirten Pavlus, Yahudi dinî hukukuna bağlılığın yerine Îsâ-Mesîh’e imanı koymuştur. Îsâ-Mesîh’in mesajını yeniden şekillendiren Pavlus’a göre o İsrailoğullarının kayıp koyunlarına gönderilen bir peygamber değil, bizzat kurtarıcı olan ve Âdem peygamberin işlediği günahtan insanları kurtarmak için kendini feda eden Tanrı’nın oğludur. Böylece Tekvin’deki Yahvist metni Hıristiyanlık için kaynak metin olacak şekilde yeniden yorumlayan Pavlus, tarihsel Îsâ-Mesîh yerine tarih ötesi Îsâ-Mesîh figürünü öğretisinin merkezine almıştır. Bu bağlamda çalışmada Îsâ-Mesîh ve ilk Hıristiyan cemaati döneminde, Musa yasası ile Îsâ-Mesîh’e imanın kurtuluş açısından önemi tartışılmıştır. Konu incelenirken Kitâb-ı Mukaddes pasajları dikkate alınmış, tarihsel Îsâ-Mesîh’in ortaya koyduğu kurtuluş teolojisi ile Pavlus’un şekillendirdiği kurtuluş teolojisi arasındaki farklılıklar vurgulanmıştır. Kurtuluş teolojisindeki değişim, Pavlus’un Tevrat’taki yaratılış öyküsünü yeniden yorumlaması ile açıklanmıştır. * Bu makale, 2. Türkiye Sosyal Bilimler Sempozyumu’nda sözlü olarak sunulan ancak tam metni yayımlanmayan “Îsâ-Mesîh ve Pavlus Ekseninde Hıristiyan Geleneğinde Kurtuluş” adlı tebliğin içeriği geliştirilerek ve kısmen değiştirilerek üretilmiş hâlidir.

Anahtar Kelimeler

Dinler Tarihi, Hıristiyanlık, Kurtuluş, Îsâ-Mesîh, Pavlus

Salvation in the Christian Tradition Axis of Jesus Christ and Paul

Öz

In Christianity, salvation is generally explained as Jesus-Messiah centered. However, there are important differences between the salvation theology preached by the historical Jesus-Messiah and the salvation theology shaped by Paul. While the historical Jesus-Messiah stated that salvation would be gained by adherence to religious law, Paul argued that salvation would be achieved through faith. Putting the fall of Adam at the center of his teaching, Paul stated that Adam's sin spread to all people, and therefore every human being born into the world was condemned to sin and death. Stating that the law of Moses could not save people from the whirlpool of sin and death, and those efforts to reach salvation with the law were in vain every time, Paul substituted faith in Jesus Christ in his salvation theology instead of adherence to Jewish religious law. According to Paul, who reshaped the message of Jesus-Messiah, he was no longer a prophet sent to the lost sheep of the Israelites, but the son of God, who was the savior himself and sacrificed himself to save people from the sin committed by the prophet Adam. Thus, Paul, who reinterpreted the Yahwist text in Genesis as the source text for Christianity, put the transhistorical figure of Jesus-Messiah instead of the historical Jesus-Messiah at the center of his teaching. In this context, the importance of belief in Jesus-Messiah with the law of Moses in terms of salvation was discussed in the period of Jesus-Messiah and the first Christian community. While examining the subject, the passages of the Bible were taken into account, and the differences between the salvation theology put forward by the historical Jesus-Messiah and the salvation theology shaped by Paul were emphasized. The change in salvation theology was explained by Paul's reinterpretation of the creation story in the Torah.
*This article is the revised and developed version of the unpublished conference presentation entitled “Salvation in the Christian Tradition Axis of Jesus Christ and Paul”, orally delivered at the 2nd Turkish Symposium of Social Sciences.

Anahtar Kelimeler

History of Religions, Christianity, Salvation, Jesus Christ, Paul

Kaynakça

• Adam, Baki. “Katolik Kilisesinin Kurtuluş Öğretisi Açısından Yahudiliğe ve İslam’a Bakışı”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 41 (2000), 195-224.
• Aydın, Fuat. “Dinlerde Kurtuluş Anlayışı: Teorik Bir Giriş Denemesi”. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 1/1 (01 Nisan 2015), 71-101.
• Aydın, Mahmut. “Birbirine Tezat İki Farklı İsa Portresi ‘Paskalya Öncesi İsa versus Paskalya Sonrası İsa’”. Milel ve Nihal 4/1 (01 Ocak 2007), 143-156.
• Aydın, Mahmut. “Şeriat”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 38/574-577. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010.
• Aydın, Mahmut. Tarihsel İsa: İmanın Mesih’inden Tarihin İsa’sına. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2002.
• Aydın, Mehmet. “Hıristiyanlık”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 17/328-340. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1998.
• Batuk, Cengiz. Mitoloji ve Tarihsellik. İstanbul: İz Yayıncılık, 2006.
• Batuk, Cengiz. Tarihin Sonunu Beklemek. İstanbul: İz Yayıncılık, 2003.
• Bihlmeyer, Karl - Tüchle, Hermann. I ve IV ncü Yüzyıllarda Hıristiyanlık: Roma İmparatorluğunda Tek Tanrıcılığın Zaferi. çev. Antun Göral. İstanbul: Güler Matbaası, 1972.
• Duygu, Zafer. “Paulus, İsa Mesih’in Elçisi Miydi?”. Cedrus 7 (30 Haziran 2019), 627-662. https://doi.org/10.13113/CEDRUS.201929
• Erdem, Mustafa. “Hıristiyanlıktaki Vaftiz Anlayışı Üzerine Bir Araştırma”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 34 (1993), 133-154.
• Eroğlu, Ahmet Hikmet. “Hıristiyanların Bölünme Sürecine Genel Bir Bakış”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 41/1 (2000), 309-325.
• Gündüz, Şinasi. Hıristiyanlık. İstanbul: İsam Yayınları, 5. Basım, 2015.
• Gündüz, Şinasi. Pavlus: Hıristiyanlığın Mimarı. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 4. Basım, 2014.
• Gündüz, Şinasi. “Pavlus Teolojisinde Gnostik Unsurlar”. Dini Araştırmalar Dergisi 2/6 (2000), 51-75.
• Harman, Ömer Faruk. “Yahudi Hıristiyanlığı”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 43/184-187. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2013.
• Kahraman, Ferruh. İtikadi Açıdan Hıristiyanlık ve İslamiyet’te Günah. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2011.
• Katar, Mehmet. “Tevhitten Teslise Geçiş Sürecinde Hıristiyanlık: Bir Yahudi İhya Hareketi Olarak Başlayan Hıristiyanlığın Evrensel Bir Din Haline Geliş Öyküsü”. İslami Araştırmalar Dergisi 20/3 (2007), 330-339.
• Katar, Mehmet. Yahudilik Hristiyanlık ve İslam’da Tövbe. Ankara: Andaç Yayınları, 2. Basım, 2003.
• Kıyak, Abdulkadir - Taş, Yakup. “Hıristiyanlıkta Eskatoloji Mitleri”. Ortadoğu ve Göç 12/1 (30 Haziran 2022), 49-76. https://doi.org/10.31834/ortadoguvegoc.1125835
• Kitabı Mukaddes. İstanbul: Kitabı Mukaddes Şirketi, 2. Basım, 2003.
• Polat, Kemal. “Hıristiyan Kurtuluş Öğretisinde İsa Vasıtasıyla Kurtuluş”. EKEV Akademi Dergisi 27 (2006), 183-202.
• Sayar, Serkan. “Bazı Dinlerde ve Altay ve Yakut Mitlerinde Yaratılış ve Kötülük İlişkisi”. Erzurum Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 14 (28 Nisan 2022), 178-202. https://doi.org/10.29157/etusbed.1083895
• Şahin, Nadide. “Hıri̇sti̇yanlıkta ve İslam’da Kurtuluş Anlayışı”. Sosyal Bilimler Dergisi 29 (2018), 477-498. https://doi.org/10.16990/SOBIDER.4505
• Tarakçı, Muhammet. “St. Thomas Aquinas’a Göre Aslî Günah”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15/1 (2006), 307-318.
• Woodhead, Linda. Hıristiyanlık. çev. Sevda Çalışkan. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 2006.