The Place and Examination of Intermediate Knowledge Theory in the Issue of God’s Prior Knowledge

Yıl 2022, , 531 - 541, 30.09.2022

İbrahim Halil Dündar

https://doi.org/10.55709/tetkikdergisi.2022.2.64

Öz

The issue of whether a man is free with God's prior knowledge is an important issue discussed in both philosophy and religious thought. Here, we tried to examine the solution proposal of the middle information theory. Is God's foreknowledge an obstacle to man's freedom of action? Different answers have been given to the question of the relationship between God's foreknowledge and human freedom. However, most of these answers either limit the knowledge of God or impose restrictions on the freedom of man in his actions. In this context, the middle information theory developed by Luis de Molina argued that man could be free in his actions, without causing any deficiency in God's knowledge. In this thought, God offers man different options. Man chooses one of these different options of his own free will. Although there are different reasons for the person to perform this action, the sufficient reason for that action is the person himself. Accordingly, there can be no decrease in the knowledge of God and man’s free actions. The middle knowledge theory is a theory that allows human beings to act freely and also offers God a choice at the point of creating free creatures. The most distinctive feature of the intermediate knowledge theory is that man can be free in his actions without any loss of the knowledge of God. This idea is explained based on the following basic assumptions: The first is God, man's knowing which of the different alternatives to choose, and the other is God's explanation of how he knows counterfactual information.
* This article is the revised and developed version of the unpublished conference presentation entitled “The Place and Examination of Middle Knowledge Theory in the Foreknowledge of God”, orally delivered at the 2nd Turkish Symposium of Social Sciences.

Anahtar Kelimeler

Philosophy of Religion, Divine Foreknowledge, Free Will, Molinism, Middle Knowledge, Luis de Molina

Tanrı’nın Ön Bilgisi Meselesinde Orta Bilgi Teorisinin Yeri ve İncelenmesi

Öz

Tanrı’nın ön bilgiye sahip olmasıyla, insanın özgür olup olmadığı meselesi hem felsefe de hem de dini düşüncede tartışılan önemli bir konudur. Biz burada orta bilgi teorisinin çözüm önerisini ele alıp incelemeye çalıştık. Tanrı’nın önbilgiye sahip olması, insanın davranışlarındaki özgürlüğüne bir engel midir? Tanrı’nın önbilgisi ile insanın özgürlüğü arasında nasıl bir ilişki vardır sorusuna farklı şekillerde cevaplar verilmiştir. Ancak bu cevapların bir çoğu ya Tanrı’nın bilgisinde bir kısıtlamaya gitmiş ya da insanın eylemlerinde özgür davranmasına sınırlandırmalar getirmişlerdir. Bu bağlamda Luis de Molina tarafından geliştirilen orta bilgi teorisi; Tanrı’nın bilgisinde bir eksikliğe mahal vermeksizin insanın eylemlerinde özgür olabileceğini ileri sürmüştür. Bu düşüncede, Tanrı insana farklı seçenekler sunmaktadır. İnsan da bu farklı seçeneklerden birini kendi özgür iradesiyle seçmektedir. Her ne kadar burada insanın bu eylemi gerçekleştirirken farklı nedenler olmuş olsa da o eylemin yeter nedeni insanın bizzat kendisidir. Buna göre Tanrı’nın bilgisinde herhangi bir eksilme olamayacağı gibi insan da eylemlerinde özgür olabilir. Orta bilgi teorisi, insanın özgür eylemlerde bulunmasına imkân sağlayan aynı zamanda da Tanrı’ya özgür mahlûkları yaratma noktasında seçim sunan bir teoridir. Orta bilgi teorisinin en önemli ayırt edici özelliği, Tanrı’nın bilgisinde bir eksilme olmadan, insanın eylemlerinde özgür olabileceği düşüncesidir. Bu düşünce, Tanrı’nın, insanın farklı alternatiflerden hangisini seçeceğini bilmesi ve Tanrı’nın karşı olgusal bilgileri nasıl bildiği, açıklaması üzerine temellendirilmiştir.

* Bu çalışma, 2. Türkiye Sosyal Bilimler Sempozyumu’nda sözlü olarak sunulan ancak tam metni yayımlanmayan “Tanrı’nın Ön Bilgisi Meselesinde Orta Bilgi Teorisinin Yeri ve İncelenmesi” adlı tebliğin içeriği geliştirilerek ve kısmen değiştirilerek üretilmiş hâlidir.

Anahtar Kelimeler

Din Felsefesi, İlahi Ön Bilgi, Özgür İrade, Molinizm, Orta Bilgi, Luis de Molina

Kaynakça

• Arıcan, Musa Kazım. “Uluhiyet Anlayışları”. Din Felsefesi. Ed. Recep Kılıç vd. 59-63. Ankara: Grafiker, 2014.
• Basinger, David. “Middle Knowledge and Christian Thought”. Religious Studies 22 (1986), 407-422
• Molina, Luis de. On Divine Foreknowledge, Part IV of the Concordia. London: Cornell University Press, 1988.
• Peterson, Michael vd. Akıl ve İnanç: Din Felsefesine Giriş. Çev. Rahim Acar. İstanbul: Küre Yayınları, 2006.
• Laing, John D. “Middle Knowledge”, Internet Encyclopedia of Philosophy. Erişim: 23 Temmuz 2022. https://iep.utm.edu/middlekn/
• Muhammet Caner Ilgaroğlu-Luay Hatem Yaqoob. “Allah’ın Cüz’îleri (Tikeller) Bilmesi Meselesi: İbn Sinâ, Gazzâlî ve Hocazâde’nin Görüşlerinin Karşılaştırılması”. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi 8/1 (2019), 940-950, https://doi.org/10.33206/mjss.459298
• Yavuz, Zikri. İnsan Hürriyeti açısından Tanrı’nın Ön Bilgisi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2006.