Hannah Arendt’in Kötülük Algısının Din Felsefesinde Konumlandırılışı

Yıl 2022, , 151 - 167, 26.03.2022

Hande Nur Bozbuğa

https://doi.org/10.55709/tetkikdergisi.15

Öz

Hannah Arendt (1906-1975), 20. yüzyılda yaşamış Yahudi kökenli bir Alman yurttaşıdır. Onun, Nazi Partisi’nin II. Dünya savaşı esnasında güttüğü antisemitist politikanın etkisiyle şekillenen kötülük tasavvuruna, politik ve ahlâkî içerikte telif ettiği pek çok çalışmasında rastlamak mümkündür. Ona göre, yaşadığı toplumda Alman ırkından olmayanlara karşı benimsenen totaliter politikanın insanca gerekçelerle açıklanması mümkün değildir. O, bu bağlamda, yapılan kötülükleri ifade etmek için radikal kötülük ifadesini kullanmıştır. Ancak çok geçmeden, bu kötülüklerin icrasında bilfiil görev alanların bu konudaki fiillerini bir görevin icrası olarak telakki etmeleri, Arendt’in kötülük kavramını bir başka kavramla daha nitelendirmesine neden olmuştur: sıradanlık. Bu çalışmada, onun kötülük meselesiyle ilgili olarak kullandığı radikal kötülük ve kötülüğün sıradanlığı kavramlarının, klasik kötülük problemi teorilerinden ayrıştığı yanlar analiz edilecektir. Ayrıca totaliter yönetim şeklinin sebep olduğu radikal kötülük fikrinin din felsefesine etkisi ve bu disiplin içerisinde nasıl konumlandırılacağı sorgulanacaktır. Araştırmalarımız neticesinde, Arendt’in kötülük problemine getirdiği yeni bakış açısının, klasik anlamdaki kötülük algısına ve kötülük kavramının kapsamına yeni katkılarda bulunduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din Felsefesi, Hannah Arendt, Radikal Kötülük, Kötülüğün Sıradanlığı, Totalitarizm, Ahlâkî Kötülük

The Positioning of Hannah Arendt’s Perception of Evil in the Philosophy of Religion

Öz

Hannah Arendt is a German citizen of Jewish origin who lived in the 20th century. It is possible to come across her vision of evil, which was shaped by the influence of the Nazi Party’s anti-semitic policy during World War II, in many of her political and moral works. According to her, the totalitarian policy adopted against people other than the German race in the society in which she lived cannot be explained with human reasons. In this context, she used the expression the radical evil. However, not long after, the fact that those who were actively involved in the execution of these evils considered their actions on these subjects as the performance of duty caused Arendt to characterize the concept of evil with another concept: banality. In this study, the aspects of radical evil and the banality of evil, which she used in relation to the issue of evil, differ from the classical theory of the problem of evil will be analyzed. In addition, the effect of the idea of radical evil caused by the totalitarian rule on the philosophy of religion and how it will be positioned in this discipline will be questioned. As a result of our research, it was concluded that Arendt’s new perspective on the problem of evil made a new contribution to the perception of evil in the classical sense and the scope of the concept of evil.

Anahtar Kelimeler

Philosophy of Religion, Hannah Arendt, Radical Evil, The Banality of Evil, Totalitarianism, Moral Evil

Kaynakça

• Arendt, Hannah. Eichmann in Jerusalem: A Report on the Banality of Evil. Introduction by Amos Elon. London: Penguin Classics, 2006.
• Arendt, Hannah. Formasyon, Sürgün, Totalitarizm Anlama Denemeleri. 1930-1954, ed. Jerome Kohn. çev. İbrahim Yıldız. Ankara: Dipnot Yayınları, 2. Baskı, 2014a.
• Arendt, Hannah. İnsanlık Durumu. çev. Bahadır Sina Şener. İstanbul: İletişim Yayınları, 3. Baskı, 2013.
• Arendt, Hannah. Kötülüğün Sıradanlığı: Adolf Eichmann Kudüs’te. çev. Özge Çelik. İstanbul: Metis 2009.
• Arendt, Hannah. The Origins of Totalitarianism. San Diego: Harcourt Brace, 2. Baskı, 1979.
• Arendt, Hannah. Totalitarizmin Kaynakları 1: Antisemitizm. çev. Bahadır Sina Şener. İstanbul: İletişim, 2. Baskı, 2009.
• Arendt, Hannah. Totalitarizmin Kaynakları 2: Emperyalizm. çev. B. Sina Şener. İstanbul: İletişim, 2. Baskı, 2011.
• Arendt, Hannah. Totalitarizmin Kaynakları 3: Totalitarizm, çev. İsmail Serin. İstanbul: İletişim Yayınları, 2. Baskı, 2014b.
• Aydın, Mehmet. Din Felsefesi. İzmir: İzmir İlâhiyat Vakfı Yayınları, 7. Baskı, 2014.
• Bergen, Bernard J. The Banality of Evil. United States of America: Rowman and Littlefield Publishers, 1984.
• Berktay, Fatmagül. Dünyayı Bugünde Sevmek: Hannah Arendt’in Politika Anlayışı. İstanbul: Metis, 2. Baskı, 2016.
• Bernstein, Richard J. Radikal Kötülük: Felsefi Bir Sorgulama. çev. Nil Erdoğan, Filiz Deniztekin. İstanbul: Varlık Yayınları 2010.
• Güçlü, Yücel. “Yahudi Holokostu ile Ermeni Tehcirinin Mukayesesi”. Yeni Türkiye 60/4 (Eylül-Aralık 2014), 3035-3043.
• Hick, John. Evil and the God of Love. London: The Macmillian Press, 2. Baskı, 1993.
• İzmirli, İsmail Hakkı. Muhtasar Felsefe-i Ûlâ. İstanbul: Hukuk Matbaası, 1329/1911.
• Kant, Immanuel. Ahlâk Metafiziğinin Temellendirilmesi. çev. Ioanna Kuçuradi. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları 1995.
• Kant, Immanuel. Religion Within the Bounds of Bare Reason. çev. Werner S. Pluhar. Indianapolis: Hackett Publishing Company, 2009.
• Milgram, Stanley. “Behavioral Study of Obidence”. Journal of Abnormal and Social Psychology 67/4 (1963), 371-378. https://doi.org/10.1037/h0040525
• Milgram, Stanley. “Some Conditions of Obedience and Disobedience to Authority”. Human Relations 18/1 (1965), 57-76. https://doi.org/10.1177/001872676501800105
• Milgram, Stanley. “Yetkeye Boyuneğme ve Karşı Gelmenin Bazı Koşulları”. Otoriteryen Kişilik. çev. Mehmet R. Gürkaynak, Veysel Batmaz. 83-108. İstanbul: Salyangoz Yayınları 2006.
• Morton, Adam. Kötülük Üzerine. çev. Zeynep Okan. İstanbul: Güncel Yayınları 2006.
• Ormsby, Eric L. İslâm Düşüncesinde “İlahi Adalet” (Teodise). çev. Metin Özdemir. Ankara: Kitâbiyât Yayınları 2001.
• Özdemir, Metin. İslâm Düşüncesinde Kötülük Problemi. İstanbul: Furkan Kitaplığı 2001.
• Peterson, Michael v.d. Reason and Religious Blief: An Introduction to the Philosophy of Religion. New York: Oxford University Press, 2. Baskı, 1998.
• Philips, D. Z. The Problem of Evil and the Problem of God. Minneapolis: MN, Fortress Press, 2. Baskı, 2005.
• Russell, Nestar John Charles. “Milgram’s Obedience to Authority Experiment: Origins and Early Evolution”. British Journal of Social Psychology. 50 (2011), 140-162. https://doi.org/10.1348/014466610X492205
• Sayın, Zeynep. Kötülük, Tekelcilik, Postmodernizm. İstanbul: Mitos Yayınları 1994.
• The Problem of Evil:Selected Readings. ed. Michael L. Peterson. Notre Dame: University of Notre Dame, 2. Baskı, 1992.
• Yaran, Cafer Sadık. Kötülük ve Teodise: Batı ve İslâm Din Felsefesinde “Kötülük Problemi” ve Teistik Çözümler. Ankara: Vadi Yayınları 1997.
• Yasa, Metin. Tanrı ve Kötülük. Ankara: Elis Yayınları 2003.
• Yılmaz, Zafer. Hannah Arendt’te Özel Alan-Kamusal alan Ayrımı ve Modern Çağda Toplumsal Alan. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları 2009.
• Young-Bruehl, Elisabeth. Hannah Arendt Dünya Aşkıyla. çev. Ali Selman. İstanbul: İletişim Yayınları, 2012.