The Basic Principles of Humanistic Judaism

Yıl 2022, Sayı: 2, 465 - 480, 30.09.2022

Hümeyra Çakar

https://doi.org/10.55709/tetkikdergisi.2022.2.54

Öz

Considered one of the Contemporary Jewish denominations by the North American Jewish Federations, Humanist Judaism was founded in the United States in 1963 under the leadership of Rabbi Sherwin Theodore Wine (d. 2007). Sherwin Wine passed through the education of Conservative Judaism in her childhood and Reformist Judaism in her youth. However, towards the end of his youth, there were some breaks in his vision of God. These breaks; The demonstrability of God has been realized as to whether a consistent definition of God can be made. Wine, who has a positivist thought, explained her views on this subject with the concept of ignostism. In Ignostic thinking, which first emerged with Wine, it is prioritized to make a consistent definition in a scientific framework by subjecting the arguments to the method of experimentation and observation in order for an argument to be sound. It is somewhat difficult to make such an examination in the conception of God, since it addresses the metaphysical realm. In this respect, it is unnecessary to talk about God, since, according to Humanist Judaism, a consistent definition of God that satisfies reason and logic cannot be made. “God exists.” or “There is no God.” Humanist Judaism, refraining from using such an expression, only says, "We don't know anything about God." enough to say. The idea of Godless Judaism, which parallels the gnostic thought, forms the basic doctrines of humanist Judaism. As a matter of fact, Humanist Jews think that Judaism is not based on a divine origin. Accordingly, elements such as common Jewish history, culture, consciousness and self are placed at the center of religion rather than religious sensitivities. The ignostic point of view, which manifests itself with the imagination of God in humanist Judaism, has an intense effect in both metaphysical, ontological and practical fields. As a matter of fact, Humanistic Judaism is located on a plane far from the line of Traditional Judaism on issues such as Jewish identity, prophecy, scripture, creation, and death. These views adopted by the sect have been criticized by various Jewish communities, and members of this sect are, atheists, agnostics, etc., has been accused. The study examined the doctrines adopted by Humanist Judaism and the reflections of these doctrines in the metaphysical field. In addition, to explore Humanist Judaism, which has emerged recently, from a closer perspective, after the necessary literature review, structures such as IISHJ, SHJ, HuJews, and Sunday Schools established within the sect, and the studies of these organizations are presented to the reader. The study examines the fundamental doctrines of Humanist Judaism and the thoughts and concepts that lay the groundwork for these doctrines from a closer perspective.
* This article is the revised and developed version of the unpublished conference presentation entitled “A Study of Humanistic Judaism”, orally delivered at the 2nd Turkish Symposium of Social Sciences.

Anahtar Kelimeler

History of Religion, Judaism, American Jews, Humanist Judaism, Rabbi Sherwin Theodore Wine

Hümanist Yahudiliğin Temel İlkeleri

Öz

Kuzey Amerika Yahudi Federasyonları tarafından Çağdaş Yahudi mezheplerinden biri olarak kabul edilen Hümanist Yahudilik, 1963 yılında Rabbi Sherwin Theodore Wine’ın (öl. 2007) öncülüğünde Amerika Birleşik Devletleri’nde kurulmuştur. Sherwin Wine, çocukluk döneminde Muhafazâkar Yahudiliğin, gençlik döneminde ise Reformist Yahudiliğin tedrisatından geçmiştir. Fakat gençlik döneminin sonlarına doğru sahip olduğu Tanrı tasavvurunda birtakım kırılmalar meydana gelmiştir. Bu kırılmalar; Tanrı’nın ispatlanabilirliği, tutarlı bir Tanrı tanımının yapılıp yapılamayacağı hususunda gerçekleşmiştir. Pozitivist bir düşünceye sahip olan Wine, bu konu ile ilgili görüşlerini ignostisizm kavramı ile açıklamıştır. İlk defa Wine ile ortaya çıkan ignostik düşüncede, bir argümanın sağlam olabilmesi için söz konusu argümanların deney ve gözlem yöntemine tabi tutulup bilimsel çerçevede tutarlı bir tanımının yapılması öncelenir. Metafiziksel alana hitap etmesi sebebiyle Tanrı tasavvurunda böyle bir inceleme yapmak haliyle biraz güçtür. Bu minvalde Hümanist Yahudiliğe göre tutarlı, aklı ve mantığı tatmin eden bir Tanrı tanımı yapılamadığı için Tanrı hakkında konuşmak gereksizdir. “Tanrı vardır.” ya da “Tanrı yoktur.” kabilinde bir ifade kullanmaktan çekinen Hümanist Yahudilik, bu konu hakkında yalnızca “Tanrı ile ilgili bir şey bilmiyoruz.” demekle yetinir. Hümanist Yahudiliğin temel doktrinlerini ignostik düşünce ile paralellik arz eden Tanrısız Yahudilik düşüncesi oluşturur. Nitekim Hümanist Yahudiler, Yahudiliğin ilahi bir kökene dayanmadığını düşünür. Buna göre dinin merkezine dini hassasiyetlerden ziyade ortak Yahudi tarihi, kültürü, şuuru ve benliği gibi unsurlar yerleştirilir. Hümanist Yahudilikte Tanrı tasavvuru ile kendini gösteren ignostik bakış açısı, gerek metafizik, gerek ontolojik, gerekse pratik alanlarda yoğun bir şekilde etkisini göstermektedir. Nitekim Hümanist Yahudilik, Yahudi kimliği, peygamberlik, kutsal metin, yaratılış ve ölüm gibi konularda Geleneksel Yahudiliğin çizgisinden oldukça uzak bir düzlemde yer almaktadır. Mezhebin benimsemiş olduğu bu görüşler, çeşitli Yahudi cemaatleri tarafından eleştirilmiş ve bu mezhep mensupları ateist, agnostik vb. ithamlara tabi tutulmuştur. Çalışmada Hümanist Yahudiliğin benimsemiş olduğu doktrinler ve bu doktrinlerin metafiziksel alandaki yansımaları incelenmiştir. Ayrıca yakın bir tarihte ortaya çıkan Hümanist Yahudiliği daha yakın bir perspektiften incelemek adına, gerekli literatür taraması yapıldıktan sonra mezhep bünyesinde kurulan IISHJ, SHJ, HuJews, Pazar Okulları gibi yapılanmalar ve bu yapılanmaların çalışmaları okuyucuya sunulmuştur. Çalışmanın amacı, Hümanist Yahudiliğin temel doktrinlerini, bu doktrinlerin zeminini hazırlayan düşünce ve kavramları daha yakın bir açıdan incelemektir.
* Bu makale, 2. Türkiye Sosyal Bilimler Sempozyumu’nda sözlü olarak sunulan ancak tam metni yayımlanmayan “Hümanist Yahudilik Üzerine Bir İnceleme” adlı tebliğin içeriği geliştirilerek ve kısmen değiştirilerek üretilmiş hâlidir.

Anahtar Kelimeler

Dinler Tarihi, Yahudilik, Reformist Yahudilik, Hümanist Yahudilik, Rabbi Sherwin Theodore Wine

Kaynakça

• Adam, Baki. Yahudi Kaynaklarına Göre Tevrat. İstanbul: Pınar Yayınları, 6. Basım, 2020.
• Adam vd., Baki. Dinler Tarihi. Ankara: Grafiker Yayınları, 7. Baskı, 2021.
• Aksoy, Sümeyra. Hümanist Yahudilik. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2022.
• Aydın, Fuat. Yahudilik. İstanbul: Mahya Yayıncılık, 4. Baskı, 2021.
• Aygün, Fatma. “Ateizme Yol Açan Başlıca Faktörler”. e-Makalat Mezhep Araştırmaları Dergisi 10/2 (30 Aralık 2017), 531-562. https://doi.org/10.18403/emakalat.345520
• Bağir, Muhammed Ali. “Tanrısız Yahudiliğe Doğru: Hümanist Yahudilik ve Temel Değerleri”. Kalemname 4/8 (28 Aralık 2019), 177-209.
• Besalel, Yusuf. Yahudilik Ansiklopedisi. İstanbul: Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın A.Ş, 2001.
• Köse, Ali. “İhtidâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21/554-558. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Kutluer, İlhan. “Pozitivizm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 34/335-339. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
• Meral, Yasin. Yahudi Kaynakları Işığında Yahudilik. İstanbul: Milel Nihal Yayınları, 2021.
• Polat, Sait. “Klasik ve Açık Teizm Bağlamında Tanrı’nın Bilgisi ve İnsanın Özgürlüğü”. Bartın Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi 16 (2021), 286-307.
• Topaloğlu, Aydın. “Teizm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40/332-334. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.
• Uslu, Ferit. “Agnostisizm”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11/21 (2012), 5-28. https://doi.org/10.14395/jdiv80
• Society for Humanistic Judaism. “End of Life”, 29 Ağustos 2018. https://shj.org/living-humanistic-judaism/life-cycle-events/death/
• Society for Humanistic Judaism. “HuJews Youth Movement”, 11 Temmuz 2018. https://shj.org/living-humanistic-judaism/youth-programs/hujews-teens-and-young-adults/
• Kutsal Kitap. İstanbul: Yeni Yaşam Yayınları, 2020.
• “PASUḲ - JewishEncyclopedia.com”. Erişim 26 Eylül 2022. https://jewishencyclopedia.com/articles/11937-pasuk
• “Sherwin Wine”. Vikipedi, 27 Nisan 2021. https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Sherwin_Wine&oldid=25364763
• Society for Humanistic Judaism. “Sunday Schools”, 11 Temmuz 2018. https://shj.org/living-humanistic-judaism/youth-programs/sunday-schools/