Nimrod Effendi and Nestorian Patriarchate: A Study of Conflict and Authority Through Ottoman Archive

Yıl 2025, Sayı: 8, 569 - 601, 30.09.2025

Yaşar Kaplan , Ramazan Turgut

https://doi.org/10.55709/tetkik.1681075

Öz

This study presents a rigorous examination of the final phase of the Nestorian Patriarchate, based in Qodshanis (Hakkari), focusing on its interactions with the Ottoman Empire and the influence exerted by Western powers. The primary objective is to investigate the religious and political forces that shaped the Nestorian community in the late nineteenth and early twentieth centuries, with a particular focus on the intricate dynamics between internal factionalism and external interventions. Challenging the predominantly Western-centric narratives prevalent in existing scholarship, this research extensively utilizes Ottoman archival sources to present an imperial perspective on the Nestorian community. The study focuses on three central figures: Mar Shimun Ruel, Mar Shimun Benyamin, and Nimrod Effendi. These individuals played pivotal roles in the Nestorian community’s engagement with Ottoman authority and in shaping its internal trajectory. Nimrod Effendi’s close cooperation with the Ottoman administration led to the emergence of a new faction that directly challenged the traditional leadership of the Patriarchate. The growing influence of Western missionaries in the region further exacerbated this internal schism. As the community's internal unity weakened, the patriarchate evolved into not only a religious but also a political actor. Ultimately, this article centers the Nestorian Patriarchate in an analysis of local power struggles, foreign interventions, and intra-communal conflicts. In doing so, it provides a nuanced, archive-based contribution to the historiography of the Nestorian community under Ottoman rule.

Anahtar Kelimeler

History of Religions , Hakkari , The Nestorian Church , Nimrod Effendi , Mar Shimun

Nemrud Efendi ve Nesturi Patrikliği: Osmanlı Arşivi Üzerinden Bir Otorite ve Çatışma İncelemesi

Öz

Bu çalışma, Nesturî Patrikliğinin Koçanis (Hakkari) merkezli son dönemini, Osmanlı İmparatorluğu ile ilişkileri ve Batılı güçlerin etkileri çerçevesinde eleştirel bir yaklaşımla incelemektedir. Araştırmanın temel amacı, 19. yüzyılın sonları ile 20. yüzyılın başlarında Nesturî topluluğunu şekillendiren dinî ve siyasî dinamikleri analiz ederek, özellikle içsel rekabet ile dış müdahale arasındaki karmaşık etkileşimleri ortaya koymaktır. Literatürde baskın olan Batı merkezli yaklaşımlara alternatif olarak bu çalışma, büyük ölçüde Osmanlı arşiv kaynaklarına dayanmaktadır ve Nesturîler üzerine Osmanlı perspektifini görünür kılmayı hedeflemektedir. Çalışmada üç temel figür öne çıkmaktadır: Mar Şemʿun Ruel, Mar Şemʿun Bünyamin ve Nemrud Efendi. Bu şahsiyetler, Nesturî topluluğunun Osmanlı yönetimiyle ilişkilerinde ve içsel yönelimlerinde belirleyici roller üstlenmiştir. Nemrud Efendi’nin Osmanlı idaresiyle geliştirdiği yakın ilişki, patrikliğin geleneksel liderliğiyle ters düşen ve zamanla ayrışan yeni bir hizbin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu iç ayrışma, Batılı misyonerlerin bölgedeki etkinliğiyle birlikte daha da derinleşmiş; cemaatin iç bütünlüğü zayıflarken, patriklik kurumu da yalnızca dinî değil aynı zamanda siyasî bir aktöre evrilmiştir. Sonuç olarak bu makale, Nesturî Patrikliğini merkeze alarak yerel otorite arayışları, dış müdahaleler ve topluluk içi iktidar mücadeleleri arasındaki ilişkileri bütüncül bir bakışla değerlendirmekte; böylece Nesturî tarihine dair Osmanlı kaynaklarına dayalı yeni bir katkı sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Nemrud Efendi , Hakkari , Dinler Tarihi , Nesturi Kilisesi , Mar Şem'un

Kaynakça

• BOA, Osmanlı Arşivi. Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. No. 116, Gömlek No. 93. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. No. 132, Gömlek No. 19868. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. No. 2051, Gömlek No. 153803. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. No. 2061, Gömlek No. 154503. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. No. 2077, Gömlek No. 155711. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. No. 2125, Gömlek No. 159339. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. No. 2129, Gömlek No. 159672. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. No. 2151, Gömlek No. 161296. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. No. 2164, Gömlek No. 162293. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. No. 2183, Gömlek No. 163589. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. No. 2258, Gömlek No. 169341. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. No. 2266, Gömlek No. 169919. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. No. 2364, Gömlek No. 177275. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. No. 2393, Gömlek No. 179423. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. No. 2424, Gömlek No. 181741. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. No. 251, Gömlek No. 18751. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. No. 2614, Gömlek No. 196044. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. No. 2684, Gömlek No. 201252. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. No. 3106, Gömlek No. 232911. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. No. 3595, Gömlek No. 269595. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. No. 3720, Gömlek No. 278957. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. No. 3945, Gömlek No. 295863. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. No. 420, Gömlek No. 31433. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. No. 77, Gömlek No. 5731. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. No. 86, Gömlek No. 6446. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye İkinci Şube [DH.EUM.2.Şb]
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye İkinci Şube [DH.EUM.2.Şb]. No. 8, Gömlek No. 63. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezareti İdare Evrakı [DH.İD]
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezareti İdare Evrakı [DH.İD]. No. 123, Gömlek No. 4. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezareti İdare Evrakı [DH.İD]. No. 116, Gömlek No. 57. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezareti İdare Evrakı [DH.İD]. No. 169, Gömlek No. 11. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezâreti Mektubî Kalemi [DH.MKT]
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezâreti Mektubî Kalemi [DH.MKT]. No. 1361, Gömlek No. 178. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezâreti Mektubî Kalemi [DH.MKT]. No. 16, Gömlek No. 49. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezâreti Mektubî Kalemi [DH.MKT]. No. 2865, Gömlek No. 62. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezâreti Mektubî Kalemi [DH.MKT]. No. 337, Gömlek No. 73. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezareti Mütenevvia Evrakı [DH.MTV]
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezâreti Mektubî Kalemi [DH.MKT]. No. 681, Gömlek No. 32. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezareti Mütenevvia Evrakı [DH.MTV]. No. 40, Gömlek No. 14. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezareti Sicill-i Nüfus Tahrirat Kalemi [DH.SN.THR]
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezareti Sicill-i Nüfus Tahrirat Kalemi [DH.SN.THR]. No. 25, Gömlek No. 77. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezareti Siyasi Kısım Evrakı [DH.SYS]
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezareti Siyasi Kısım Evrakı [DH.SYS]. No. 108, Gömlek No. 39. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezareti Siyasi Kısım Evrakı [DH.SYS]. No. 1783, Gömlek No. 66. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezareti Şifre Evrakı [DH.ŞFR]
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezareti Şifre Evrakı [DH.ŞFR]. No 46, Gömlek No. 78. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezareti Şifre Evrakı [DH.ŞFR]. No. 194, Gömlek No. 42. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezareti Şifre Evrakı [DH.ŞFR]. No. 257, Gömlek No. 100. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezareti Şifre Evrakı [DH.ŞFR]. No. 304, Gömlek No. 14. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezareti Şifre Evrakı [DH.ŞFR]. No. 309, Gömlek No. 117. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezareti Şifre Evrakı [DH.ŞFR]. No. 313, Gömlek No. 127
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezareti Şifre Evrakı [DH.ŞFR]. No. 42, Gömlek No. 44. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezareti Şifre Evrakı [DH.ŞFR]. No. 46, Gömlek No. 102. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezareti Şifre Evrakı [DH.ŞFR]. No. 475, Gömlek No. 62. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezâreti Tesrî-i Muamelât [DH.TMİK.M]
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezâreti Tesrî-i Muamelât [DH.TMİK.M]. No. 67, Gömlek No.72. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezâreti Tesrî-i Muamelât [DH.TMİK.M]. No. 140, Gömlek No. 52. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezâreti Tesrî-i Muamelât [DH.TMİK.M]. No. 159, Gömlek No. 22. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezâreti Tesrî-i Muamelât [DH.TMİK.M]. No. 195, Gömlek No. 33. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezâreti Tesrî-i Muamelât [DH.TMİK.M]. No. 242, Gömlek No. 22. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Hariciye Nezareti Siyasi [HR.SYS]
• BOA, Osmanlı Arşivi. Hariciye Nezareti Siyasi [HR.SYS]. No. 1383, Gömlek No. 70. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Hariciye Nezareti Siyasi [HR.SYS]. No. 1783, Gömlek No. 66. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. İrade Hususi [İ.HUS]
• BOA, Osmanlı Arşivi. İrade Hususi [İ.HUS]. No. 4, Gömlek No. 16. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. İrade Taltifat [İ.TAL]
• BOA, Osmanlı Arşivi. İrade Taltifat [İ.TAL]. No. 102, Gömlek No. 16. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. İrade Taltifat [İ.TAL]. No. 321, Gömlek No. 64. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. İrade Taltifat [İ.TAL]. No. 484, Gömlek No. 71. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. İrâde, Dahiliye [İ.DH]
• BOA, Osmanlı Arşivi. İrâde, Dahiliye [İ.DH]. No. 1241, Gömlek No. 97203. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. İrâde, Dahiliye [İ.DH]. No. 481, Gömlek No. 32405. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. İrâde, Dahiliye [İ.DH]. No. 481, Gömlek No. 32405. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Sadaret Mektubi Mühimme Kalemi Evrakı [A.MKT.MHM]
• BOA, Osmanlı Arşivi. Sadaret Mektubi Mühimme Kalemi Evrakı [A.MKT.MHM]. No. 669, Gömlek No. 5. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Sadaret Mektubi Mühimme Kalemi Evrakı [A.MKT.MHM]. No. 489, Gömlek No. 25. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Sadaret Mektubi Mühimme Kalemi Evrakı [A.MKT.MHM]. No. 533, Gömlek No. 19. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Sadaret Mektubi Mühimme Kalemi Evrakı [A.MKT.MHM]. No. 642, Gömlek No. 2. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Sadaret Mektubi Mühimme Kalemi Evrakı [A.MKT.MHM]. No. 669, Gömlek No. 3. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Yıldız Mütenevvi Maruzat Evrakı [Y.MTV]
• BOA, Osmanlı Arşivi. Yıldız Mütenevvi Maruzat Evrakı [Y.MTV]. No. 49, Gömlek No. 38. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Yıldız Mütenevvi Maruzat Evrakı [Y.MTV]. No. 108, Gömlek No. 22. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Yıldız Mütenevvi Maruzat Evrakı [Y.MTV]. No. 69, Gömlek No. 77. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Yıldız Mütenevvi Maruzat Evrakı [Y.MTV]. No. 72, Gömlek No. 10. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Yıldız Mütenevvi Maruzat Evrakı [Y.MTV]. No. 73, Gömlek No. 195. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Yıldız Perakende Evrakı Umum Vilayetler Tahrirâtı [Y.PRK.UM]
• BOA, Osmanlı Arşivi. Yıldız Perakende Evrakı Umum Vilayetler Tahrirâtı [Y.PRK.UM]. No. 30, Gömlek No. 10. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Yıldız Sadaret Hususi Maruzat Evrakı [Y.A.HUS]
• BOA, Osmanlı Arşivi. Yıldız Perakende Evrakı Askerî Maruzât [Y.PRK.ASK]. No. 144, Gömlek No. 84. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Yıldız Sadaret Hususi Maruzat Evrakı [Y.A.HUS]. No. 278, Gömlek No. 16. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Yıldız Sadaret Hususi Maruzat Evrakı [Y.A.HUS]. No. 275, Gömlek No. 119. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• BOA, Osmanlı Arşivi. Yıldız Sadaret Hususi Maruzat Evrakı [Y.A.HUS]. No. 278, Gömlek No. 32. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr
• Albayrak, Kadir. Keldanîler ve Nasturîler. Ankara: Vadi Yayınları, 1997.
• Altan, Mehmet. Türkiye'de Nesturiler: Tarihsel ve Sosyolojik Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007.
• Arvas, Tarık Ziya. Hakkâri Nasturileri (1836-1936). Yüksek Lisans Tezi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010.
• Barrett, W. R. “Browne, William Henry (1800–1877)”. Australian Dictionary of Biography. Access 20 September 2024. https://adb.anu.edu.au/biography/browne-william-henry-1837
• Çelik, Mehmet. Osmanlı Döneminde Nesturiler ve Osmanlı-Nesturi İlişkileri (19. Yüzyıl). Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1998.
• Dalyan, Murat Gökhan. 19. Yüzyıl’da Nasturiler (İdari Sosyal Yapı ve Siyasi İlişkileri. Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2009.
• Deringil, Selim. The Well-Protected Domains: Ideology and the Legitimation of Power in the Ottoman Empire 1876-1909. London: I.B. Tauris, 2011.
• Emel Demir Görür. “Hakkâri Sancağı’nda Nasturi Olayları (1896-1897)”. Tarih İncelemeleri Dergisi XXXIV/2 (2019), 475-506. https://doi.org/10.18513/egetid.661583
• Fortacı, Talha. Doğuşundan Günümüze Nesturi Kilisesi. Ankara, EskiYeni Yayınları, 2020.
• Heazell, Francis Nicholson – Margoliouth, David S. (eds.). Kurds and Christians. London: Wells Gardner, Darton and Co., Ltd., 1913.
• Kaplan, Yaşar. Doğu Hıristiyanları, Nesturiler: Tarih, İnanç, Ritüel. İstanbul: İletişim Yayınları, 2023.
• Karabalık, Kamuran. “Hakkâri Sancağında Nasturi Sorununun Başlaması Ve Birinci Dünya Savaşı’nda Nasturi Olayları”. Gazi Akademik Bakış 16/32 (Haziran 2023), 43-64. https://doi.org/10.19060/gav.1315034
• Malik Qambar. Malik Qambar´ın Kalemi ile Kendi Yaşam Öyküsü ve Jilo Aşireti. çev. Kuroš Hërmëz Nazlu. PDF: Assyrian Chaldean Syriac Association. Access 20 September 2024. http://www.acsatv.com/fil/Malik-Qambar.pdf
• Mar Eliya Abuna. Tarihu Betariket’il- Bayti Abawi. trans. Benjamin Haddad. Duhok: Dar’ul- Mashrik’is- Sakafi, 2008.
• Mar Shimun Theodore, The History of the Patriarchal Succession of the d’Mar Shimun Family. USA: Xlibris Us, 2008.
• Mooken, Mar Aprem. The History of the Assyrian Church of the East in the Twentieth Century. Kottayam: St. Ephrem Ecumenical Research Institute, 2003.
• Münir Süreyya Bey. Ermeni Meselesinin Siyasi Tarihçesi (1877-1914). Ankara: Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, 2001.
• Özcoşar, İbrahim – Deniz, Mehmet Sabri. “Hakkârili Nasturilerin Osmanlı Merkez Otoritesi İle İlişkileri”. Kadim Akademi SBD, 5/2 (December 2021), 84-108.
• Satılmış, Selahattin. I. Dünya Savaşı Öncesinde Nesturiler and Misyonerlik Faaliyetleri. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Undergraduate Master’s Thesis, 2006.
• Satılmış, Selahattin. I. Dünya Savaşı Öncesinde Nesturiler and Misyonerlik Faaliyetleri. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Undergraduate Master’s Thesis, 2006.
• Seyfeli, Canan. “Keldani Patrikliğinin İdaresi ve Osmanlı Devlet Salnameleri”. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi 32/2 (Güz 2018), 89-126.
• Surma d’Bait Mar Shimun. Assyrian Church Customs and the murder of Mar Shimun. New York: Vehicle editions, 1983.
• Süleyman Hayrullah Çetin, Türkiye’de Nasturi Hareketleri(1830-1926). Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Talay, Shabo. Neuaramäische Texte in den Dialekten der Khabur-Assyrer in Nordostsyrien. Band 41. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2009.
• Werheij, Jelle. “Doğu Anadolu'da Batılı Seyyahlar 1800-1914. Açıklamalı Bibliyografya Denemesi”. Kebikeç 44 (2017), 379-420.
• Wigram, W.A., The Cradle of Mankind: Life in Eastern Kurdistan (London: A. & C. Black, 1914).