The Relationship Between Religion and Economics in the Context of the Epistemic Value of Shari'a Knowledge

Yıl 2023, , 217 - 241, 30.06.2023

Muhammet Yurtseven

https://doi.org/10.53352/tevilat.1307553

Öz

This study, which focuses on the relationship between religion and economics in the context of the epistemic value of Islamic jurisprudence (shariah knowledge), aims to investigate the epistemic value of jurisprudential knowledge, the nature of its relationship with economics, and the content of debates on this topic. Among the goals of the study are to examine the role and importance of shariah knowledge in Islamic economic research, its impact on economic decisions and practices, and the perception of the relationship between religion and economics. In addition, the study will present an overview of the general approach to the perception and application of jurisprudential knowledge (fıqh) in Islamic economic research, and will highlight the necessity of increasing the influence of jurisprudence (fıqh) to create an economic model that is compatible with the fundamental principles of Islamic economics. The scope of the study is to investigate the epistemic value of shariah knowledge inherited from the Islamic tradition in the context of the relationship between religion and economics, and to contribute to future research by examining different approaches in detail. This study is a literature review conducted through the method of examining the factual value of jurisprudential knowledge (fıqh) in the relationship between religion and economics, and reevaluating its position within Islamic economics.

Anahtar Kelimeler

Economy, Religion, Shariah, Fıqh, Islamiv Economy

Şer'i Bilginin Epistemik Değeri Açısından Din ve İktisat İlişkisi

Öz

“Şer'i Bilginin Epistemik Değeri Bağlamında Din ve İktisat İlişkisi”ni ele alan bu çalışma, din ve iktisat ilişkisini merkeze alarak fıkhî bilginin epistemik değerini, iktisat ile ilişki biçimini ve bu konudaki tartışmaların muhtevasını araştırmayı amaçlamaktadır. Çalışmanın amaçları arasında, fıkhi bilginin İslam iktisadı araştırmalarındaki rolü ve önemi, şer'i bilginin iktisadi kararlar ve uygulamalar üzerindeki etkisi ile din ve iktisat ilişkisindeki algılanma biçimi yer almaktadır. Ayrıca, şer'i bilginin algılanması ve uygulanması konusunda İslam iktisadı araştırmalarının genel görünümü ortaya konacak ve İslam iktisadının temel prensipleriyle uyumlu bir iktisadi modelin oluşturulması için fıkhın etkisinin arttırılmasının gerekliliğine dikkat çekilecektir. Çalışmanın kapsamı, İslam geleneğinden tevarüs eden fıkıh birikiminin, din ve iktisat ilişkisi bağlamında sağladığı bilgi değerinin araştırılması ve literatürdeki farklı yaklaşımları detaylı bir şekilde inceleyerek, şer'i bilginin iktisadi kararlardaki rolüne dair genel çerçevenin sunulmasıdır. Bu çalışma literatür taraması yöntemiyle yapılan bir araştırma olup, din ve iktisat ilişkisini şer'i bilginin olgusal değeriyle ele almakta ve fıkhi bilginin İslam iktisadı içerisindeki konumunu da yeniden değerlendirmektedir.

Anahtar Kelimeler

İktisat, Din, Şer'i Bilgi, Fıkıh, İslam İktisadı

Kaynakça

• Abuzar, Celil. “Dinin Toplumsal Yaşam Üzerindeki Etkisi”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 26 (2011), 143-153.
• Akbay, Yunus Emre (ed.). İslam Düşüncesinde Temel Kavramlar: Vahiy, İlham, Keşf, Sezgi, Firâset ve Rüya. Ankara: Sonçağ Akademi, 2023.
• Akgün, Tuncay. “Modern Zihniyetin Epistemik Desakralizasyonu ve İnsanlığın Kurtuluşu İçin İslam’ın Vahiye Temelli Epistemesinin İhyası (Seyyid Hüseyin Nasr Örneği)”. İslam ve Yorum. thk. Fikret Karaman. 3/247-266. Malatya: Malatya İlahiyat Vakfı, 1. Basım, 2017.
• Alper, Ömer Mahir. İslam Felsefesinde Akıl- Vahiy Felsefe-Din İlişkisi. İstanbul:Kitabevi, 2008.
• Apaydın, Hacı Yunus. “Şer’î İlim: Müslümanca Varoluşun Meşru Zemini”. İslam Düşünce Atlası (İDA). ed. H. İbrahim Üçer. 3/360-366. Konya: Konya BB Kültür Yayınları, 2017.
• Arif, Ersoy. “İslam İktisadı ve İktisadi Yapısı: İnsan Merkezli Fıtri İktisat ve İktisadi Yapısı”. İslam Ekonomisi ve Finansı Dergisi (İEFD) 1/1 (2015), 37-64.
• Arslan, Hüsamettin. Epistemik Cemaat Bir Bilim Sosyolojisi Denemesi. İstanbul: Paradigma Yayınları, II., 2018.
• Artuç, Gülizar- Kumaş, Mehmet Salih. “İslâm İktisat Düşüncesinin Oluşumunda Fıkıh İlminin Yeri”. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/22 (2019), 110-135.
• Aslan, Adnan. “Geleneksel Ekolün Modernizm Eleştirisi ve İslâm Düşüncesindeki Yansımaları”. İslâm ve Modernleşme. 25-40. İstanbul: İSAM / İslam Araştırmaları Merkezi, 1997.
• Bulut, Mehmet. “Ahlâk ve İktisat”. Adam Akademi Sosyal Bilimler Dergisi 5/2 (2015), 105-123.
• Cevizci, Ahmet. Büyük Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Say Yayınları, 2017.
• Chalmers, Alan. Bilim Dedikleri: Bilimin Doğası, Statüsü ve Yöntemleri Üzerine Bir Değerlendirme. çev. Hüsamettin Arslan. İstanbul: Paradigma Yayınları, 2008.
• Colin A., Ronan. Bilim Tarihi (Dünya Kültürlerinde Bilimin Tarihi ve Gelişmesi). çev. Ekmeleddin İhsanoğlu- Feza Günergün. Ankara: Tübitak Yayınları, 2005.
• Demir, Ömer. “Normatif-Pozitif Ayrımının Sosyal İşlevi ve Pozitif İktisat”. Eskişehir Anadolu Üniversitesi İİBF Dergisi X/1 (1992), 97-108.
• Demiroğlu, Kadir. “Fıkıh Usûlünde İstidlâl Kavramı ve İstidlâl Çeşitleri”. Edebali İslâmiyat Dergisi I/1 (2017), 91-109.
• Durkheim, Emile. Sosyolojik Yöntemin Kuralları. çev. Özcan Doğan. İstanbul: Pozitif Yayınları, 2014.
• El-Câbirî, Muhammed Âbid. Arap-İslam Kültürünün Akıl Yapısı. İstanbul: Kitabevi, 2001.
• Erkan, Hüsnü. Ekonomi Sosyolojisi. İzmir: Fakülte Kitabevi, 4. Basım, 2000.
• Gide, Charles- Rist, Charles. A History of Economic Doctrines from the time of the physiocrats to the present day. çev. R. (Robert) Richards - William Smart. Boston: Head and Company, II., 1948.
• Gökhan, Yasin. “John Hick’e Göre İnanç ve Bilginin Epistemik Statüsü”. Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi Electronic Journal of Social Sciences 7 (2020), 172-194.
• Görgün, Tahsin. “Sosyal Bilimler ve İslam Bilimleri İlişkisi”. İslâm Düşüncesinde Bilimlerin Birliği. Erişim 12 Mayıs 2023. https://www.ide.org.tr/TR/listmenu/islmdusuncesindebilimlerinbirligi/detail/sosyalbilimlerveislambilimleriiliskisiprofdrtahsingorgun-1
• Gözaydın, İştar- Gülsoy, Nazlı ÖKTEN. “Durkheim Sosyolojisinde Dinin Tarihsel ve Güncel Olanakları”. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi 3/21 (2011), 1-15.
• Hocaoğlu, Durmuş. “Bilgi’den Kudret’e, Kudret’ten Tahakküm’e”. Türkiye Günlüğü 88 (2007), 112-128.
• Kaan, Enver Osman. İktisadın Fıkıhtaki Yeri ve Yapısı. M.ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2021.
• Kalelioğlu, Uğur Berk. “Pozitivizmin Epistemolojik Temeli ve Avrupamerkezci Sosyolojik Bilginin Sınırları”. Sosyal Bilimler Akademi Dergisi 2/2 (2019), 127-138.
• Karahöyük, Mustafa. “Din ve Ekonomi İlişkisi”. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi 16 (2013), 193-220.
• Karaman, Hayrettin. “Fıkıh”. Diyanet İslam Ansiklopedisi. 13/1-14. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
• Karaman, Hayrettin. İslâm Hukuk Tarihi. İstanbul: İz Yayıncılık, 9. Basım, 2012.
• Kubat, Mehmet. “İslâm Düşüncesinde Aklın Vahiy Karşısındaki Konumu The Position in the face of the Revelation of the Mind in Islamic Thought”. Milel ve Nihal 8/1 (2011), 71-118.
• Kurt, Ali Osman. “Normatif Dinî Bilimlerde Mukayese Sorunu ve Çözüm Önerileri”. Toplum Bilimleri Dergisi 9 (2018), 1-7.
• Kurtyilmaz, Deniz. “Pozitivizmin Doğrulama ve Yanlışlama İlkeleri Ekseninde Modern Bilimin Bilgiyi Metafizikten Arındırma İdeali”. Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/1 (2018), 15-33.
• Küçükalp, Kasım. “Modern Epistemolojik Kriz ve Postmodern Epistemoloji”. Bilimname: Düşünce Platformu 1/2 (2003), 85-95.
• Küçükkalay, A. Mesud. İktisadi Düşünce Tarihi. İstanbul: Beta, 2015.
• Levent, Adem. “İktisat ve Etik: Amartya Sen Mirası”. Turkish Journal of Business Ethics 6/2 (2013), 109-123.
• Nelson, Robert H. “Economic Religion Versus Christian Values”. Journal of Markets and Morality 2 (1998), 142-157.
• Neuman, W. Lawrence. Toplumsal Araştırma Yöntemleri I. ed. Ertan Akkaş. çev. Özlem Akkaya. II Cilt. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2022.
• Oeser, Erhard. “Bilimsel Evrenselcilik”. çev. Nejat Bozkurt. Felsefe Arkivi 25 (2013), 63-86.
• Orman, Sabri. “Başlangıcından Osmanlı’ya İktisadî Düşünce Tarihinin İslâmî Kaynakları”. Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi 4/6 (1999), 9-48.
• Ozansoy, Cüneyt. “Bilimde Değer Sorunu ve Pozitivizm İlişkisi Üzerine Bazı Gözlemler”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 47/1 (1998), 37-48.
• Romeros, Monivas Jesus. “Science and Religion in The Sosiology of Emile Durkheim”. Europen Journal of Science and Theology 3/1 (2007), 17-30.
• Şentürk, Recep. Modernleşme ve Toplumbilim. İstanbul: İz Yayıncılık, 2016.
• Topaloğlu, Fatih. “John Hick’in Dinî Tecrübe Anlayışı”. Karadeniz Teknik Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/1 (2014), 159-171.
• Toprak, Abdülvehhap Ömer. Religion and Economy: Does Religion Matter? Ankara: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi SBE, Doktora Tezi, 2019.
• Torun, İshak. “Max Weber’e Göre İktisadi Zihniyetin Rasyonalizasyonu”. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi 8/15 (2008), 14-34.
• Türcan, Talip. “Fıkıh ve Hukuk -İslam Hukuku Kavramı Üzerine Bir Değerlendirme-”. Eskiyeni: Anadolu İlahiyat Akademisi Araştırma Dergisi 24 (2012), 19-25.
• Weber, Max. Economy and Society. I-II Cilt. California: University of California Press, 1978.
• Welch, Patrick J.- Mueller, J.J. “The Relationships of Religion to Economics”. Review of Social Economy 59/2 (2001), 185-202.
• Yaman, Ahmet. Fetva Usûlü ve Âdâbı. İstanbul: M.Ü.İlahiyat Fakültesi Vakfı, 1. baskı., 2017.
• Yenen, İbrahim. “Emile Durkheim Sosyolojisinde Din Fenomeni”. Toplum Bilimleri Dergisi 17 (2015), 426-441.
• Yurtseven, Muhammet. İslami Finans Sisteminin Küresel Mimarisi, Kurumları, Yapısal İşleyişleri ve Türkiye için Kurumsal Model Önerisi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi SBE, Doktora Tezi, 2021.
• Yurtseven, Muhammet- Songur, Haluk. “İktisadi Düşünce Tarihinde Yöntem & İslam İktisat Tarihinde Dönemlendirme Sorunu”. SDÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 39 (2021), 291-323.