Natural Disasters and the Concept of Sunnah of Allâh and the Concept of Rijz ( رجز ) in the Qur'ân

Yıl 2023, , 415 - 443, 31.12.2023

Şemsettin Karcı

https://doi.org/10.53352/tevilat.1391091

Öz

We are passing through a period where natural dİsâsters are becoming in general all over the world. These consecutive dİsâsters occupy the human mind; whether are a natural process or caused by human beings. Is this process within the contains of the meaning is being mentioned in the Qur'anic verse, namely: "There was deterioration on land and sea because of what people had made (evil)"? How should we understand this verse? Are these situations meant by the concept is being expressed as “sunnatullah” in the Quran? In addition, whether a connection can be established between the concept of "rijz/رجز", which means invisible torment coming from the sky and natural dİsâsters? These two Qur'anic concepts, which are mostly mentioned about past/ancient tribes, need to be discussed in the context of natural dİsâsters. In this article, we are applying to the Qor’ân and we will try to examine from the Qor’ân; whether the concepts of “sunnatullah” which is mentioned 14 times, and rijz/رجز, which is mentioned 10 times in the Qur'ân are related to natural dİsâsters? We will examine the root meanings of the concepts mentioned in the verses of Qor’ân through dictionary books and by making use of commentary books of the Qur’ân.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Natural Dİsâsters, The Sunnah of Allâh, Rijz, Azap

Doğal Afetler, Kur'ân'da Sünnetullâh ve Ricz Kavramları

Öz

Doğal afetlerin tüm dünyada yaygınlaştığı bir dönemden geçiyoruz. Peşpeşe gelen bu afetlerin doğal bir süreç ya da insanoğlundan kaynaklanan afetler mi olduğu insan zihnini meşgul etmektedir.Bu süreç, Kur'an ayetinin zikrettiği,"insanların kazandıkları sebebi ile karada ve denizde bozgunculuk çıktı" anlam alanı içersinde midir? Ayeti nasıl anlamalıyız? Kur'anda sünnetullah olarak ifade edilen kavramla bu durumlar mı kast edilmektedir? Ayrıca gökten gelen ve görünmeyen azap manalarını taşıyan "ricz/ رجز kavramı ile doğal afetler arasında bir bağ kurulabilir mi? Daha çok geçmiş kavimlerin bahsinde geçen bu iki Kur'an'i kavramın yaşanılan doğal afetler çevrevesinde ele alınma zarureti vardır. Biz bu makalemizde Kur'anda 14 defa geçen 'sünnetullah' ve 10 defa zikredilen ricz/ رجز kavramlarının doğal afetlerle ilişki ve alakasının olup olmadığını incelemeye çalışacağız. Ayetlerde zikredilen kavramların kök anlamlarını lüğat kitapları aracılığıyla ele alıp, tefsirlerden yararlanma yoluna gideceğiz.

Anahtar Kelimeler

doğal afetler, sünnetullah, ricz, azap

Kaynakça

• Ahmed b, Hanbel Ebû Abdullâh Ahmed Muhammed b. eş-Şeybânî. el-Müsned. thk. Şuayb el-Arnâvût vd. Beyrut: Müessetü’r-Risâle, 2001.
• Beğavî, Ebû Muhammed el-Hüseyn b. Mesûd el-Beğavî. Meâlimu’t-Tenzîl fî Tefsîru’l-Kur’ân. thk. Muhammed Abdullâh en-Nemir. b.y.: Darü’t-Tayyibe, 4. Basım, 1997.
• Buhâri, Ebû Abdulah Muhammed b. İsmail el-Buhârî el-Cu’fî. Sahihi’l-Buhârî. thk. Salih Abdulaziz b. Muhammed b. İbrahim Ali Şeyh. Riyad: Darü’s-Selam, 4. Baskı, 2008.
• Cevherî, el-Cevherî, İsmail ibn Hammâd. es-Sıhâh Tâcu’l-Lüga ve Sıhâhu’l-Arâbiyye. thk. Abdu’l-Gafûr Ahmed. Beyrut: Darü’l-İlm li’l-Melayîn.
• Çiftçi, Adil. Fazlurrahman’la İslam’ı Yeniden Düşünmek. Ankara: Kitabiyat, 2000.
• Dündar, Bahar Canset – Aydar, Hidayet. "Kur’ân’da Rics Kavramı". FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi 15 (2020). 261-298.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Aşes b. İshak b. Beşir b. Şeddad b. Amr el-Ezdî es-Sicistanî. Sunen-i Ebu Dâvûd. thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid. 4 Cilt. Sayda, Beyrut: Mektebetü'l-Asriyye, ts.
• Elmalı Hamdi Yazır. Hak dini Kur’ân Dili. İstanbul: Akçağ Yayınları, 1999.
• Esed, Muhammed. Kur'ân Mesajı Meal-Tefsir. 3 Cilt. İstanbul: İşaret Yayınları, 5. Basım, 1999.
• Fazlurrahman. Ana Konularıyla Kur'ân. çev. Alparslan Açıkgenç. Ankara: Ankara Okulu Yaynları, 3. Baskı, 1996.
• Firûzabâdî, Mecduddîn Ebû Tâhir Muhammed b. Yakûb. el-Kâmûsu Muhît, İşraf: Muhammed Naîm el-İrksûsî. Lübnan: Müessetür-Risâle, 8. Baskı, 2005.
• İbn Âşûr, Muhammed Tâhir b. Muhammed et-Tâhir et-Tûnusi. et-Tarîr ve’t-Tenvîr. Tûnus: Dâru’t-Tûnusiyeti li’n-Neşr, 1984.
• İbn Fâris, Ebû’l-Huseyn Ahmed b. Fâris b. Zekeriyyâ b. Muhammed b. Habîb. Mücmelü’l-Lüğa l’ibni Fâris. thk. Züheyr Abdul Muhsin Sultân. Lübnan: Müessetür-Risâle, 8. Basım, 1986.
• İbn Fâris, Ebü’l-Huseyn Ahmed b. Fâris b. Zekeriyyâ b. Muhammed b. Habîb. Mücmelü’l-Lüğa l’ibni Fâris. thk. Züheyr Abdülmuhsin Sultân. Lübnan: Müessetür-Risâle, 8. Baskı, 1986.
• İbn Fâris. Mu’cemu Mekâyîsu’l-Lüğa’. thk. Abdusselâm Muhammed Hârûn, Beyrut: Darü’l-Fikr, 1979.
• İbn Haldun. Mukaddime. Hazırlayan: Süleyman Uludağ, 2 Cilt. İstanbul: Dergâh, Yayınları, 2. Baskı, 1988.
• İbn Kesir, İsmail bin Amr (ö. 774/1373). Muhtasar Tefsir’i İbn Kesir. 3 Cilt. İhtisâr ve thk. M. Ali Sabuni. Beyrut: Darü’l-Fikr, 2. Baskı, 1999.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah el-Kazvînî. Sünen. Mevsuat-u Kütüb-i Sitte. nşr. ve thk. Salih Abdulaziz b. Muhammed b. İbrahim Al-i Şeyh. Riyad: Darü’s-Selam li’n-Neşr, 2008.
• İbn Mâce, Ebû Abdullâh Muhammed b. Yezîd er-Rabei el-Kazvînî. es-Sunenu İbn Mâce. thk. Muhammed Fûad Abdulbâkî. Kahire: Daru İhyâi’t-Turâsil Arabîyye. 1975.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem. Lisânu’l-Arab. 15 Cilt. Beyrut: Darü’s- Sâdr, 3. Basım, 1414.
• İsfehânî, Ebü’l-Kāsım Hüseyn b. Muhammed b. el-Mufaddal er-Râgıb el-İsfahânî. el-Müfredât fi Ğarîbi’l-Kur’ân. thk. Safvân Adnân Dâvûdî. Dımeşk: Dârü’l-Kalem, 2009.
• Karaosman, Muhammed. “Kur’ân’dan Hareketle Doğal Âfetlerin ve Salgın Hastalıkların İlâhî Bir ceza olarak Nitelendirilmesi Sorunu”. TADER 4/3 (Aralık 2020). 99-120.
• Karcı, Şemsettin. Fert ve Toplum Açısından Kur'ânda Sünnetullâh. İstanbul: Çıra Yayınları, 2. Basım, 2016.
• Karcı, Şemsettin. Kur'an'ın Kur'an'la Tefsiri ve Çağdaş Temsilcileri. İstanbul: Çıra Yayınları, 2021.
• Kur'ân Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir, Ankara Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2008.
• Kurtûbî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferah el-Ensârî el-Hazrecî Şemsuddîn. el-Câmi’u Li Akâmi’l-Kur’ân. thk. Ahmed el-Berdûnî İbrâhîm Edfîş. Kahire: Dârü’l-Kütübü’l-Mısriyye, 2. Basım, 1964.
• Mukâtil b. Süleymân, Ebû’l-Hasan Mükâtil b. Süleymân b. Beşîr el-Ezdî el-Belhî. Tefsîr Mukâtil b. Süleymân. thk. Abdulah Mahmûd Şahhâta. Beyrut: Daru İhyau't-Turâs, 1423.
• Özsoy, Ömer. Konularına göre Kur'ân. Ankara: Fecr Yayınları, 5. Basım, 2001.
• Özsoy, Ömer. Sünnetullâh Bir Kur'an İfadesinin Kavramlaşması. Ankara: Fecr Yayınları, 2. Basım, 1999.
• Râzî, Ebû Abdullâh Muhammed b. Ömer b. El-Hasan b. El-Hüseyn b. El-Hüseyn et-Teymiyyu er-Râzî. Tefsiru’l-Kebir. Beyrut: Daru İhyai’t-Turasi’l-Arabî, 3. Basım, 1420.
• Reşit Rıza. Tefsiru’l Menar. Tahric, İbrahim Şemsuddin. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l İlmiyye, 1999.
• Semerkandî, Ebü’l-Leys Nasr b. Muhammed b. Ahmed b. İbrâhîm. Bahru’l-Ulûm. t. y.
• Suyuti, Abdurrahman b. Ebi Bekr Celaleddin es-Suyuti. Haşiyetu's'Senedi ala Suneni'n–Nesai. Halep: Mektebü'l–Matbuat, 1976.
• Taberî, Muhammed b. Cerir b. Yezîd b. Kesîr b. Ğâlib el-Ameli Ebû Cafer. Tefsîr Taberî. thk. Ahmet Muhammed Şakir. b.y.: Müessetür’Risâle, 2000.
• Taberî, Muhammed ibn Cerir. Camiu'l-Beyan Fi Tefsri'l-Kur'ân. Beyrut: Darü'l-Kütübü’l-İlmiyye, 5. Basım, 2009.
• Zuhaylî, Vehbe b. Mustafa ez-Zuhaylî. et-Tefsîru’l Münir fÎ’l-Akîdeti veş’Şeriatî ve’l-Menheci. Dımeşk: Darü’l-Fikr, 2. Basım, 1417.
• Zuhayli, Vehbe. Tefsiru'l-Münir Fi'l-Akideti ve'ş-Şeriati. Beyrut: Daru'l-Fikr, 12. Basım, 2011.