Dataizm: Varlığın Veri Olarak Tasavvuru

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 1, 11 - 25, 30.06.2021

Burhan Başarslan

https://doi.org/10.53352/tevilat.961506

Cited By: 1

Öz

Çağların değişmesiyle birlikte insan varlığa dair tasavvurlarını değiştirmiştir. Bu tasavvurların birçok farklı dönemde farklı şekillerde açığa çıktığını görmekteyiz. Varlık tasavvuru insanın varlık ile kurduğu ilişkileri, eylemlerini, düşüncelerini ve inançlarını şekillendirerek insanın varlık karşısındaki konumunu belirler. Bu noktada dinlerin, düşünce sistemlerinin ve kültürel geleneklerin farklı varlık tasavvurları ile insanın alem ile olan ilişkisini düzenleme yönünde öğretilere sahip olduğunu görmekteyiz. Bu öğretilerin insan-varlık ilişkisini düzenleyen ahlaki, siyasi, sosyal, dini, epistemolojik ve kültürel boyutları vardır. İnsanın varlığa dair tasavvuru onun gelecekte elde etmek istediği konumla da doğrudan alakalıdır. İnsan tarih boyunca aklının ona sunduğu imkanlar nispetinde kendi dışındaki varlığı bilgi ile kayıt altına alarak onu kontrol etmeye ve tüketmeye dönük çabaların içinde kendini bulmuştur. Yine bu çabaların içinde insan günümüze gelindiğinde eski alışkanlıklarını devam ettirmekte ve kendi türünü bir adım ileriye taşımak maksadıyla varlığa ilişkin yeni bir tasavvurun öğretilediği şekilde varlık ile olan ilişkisini tanzim etmektedir. Veri çağında insanın varlık ile olan ilişkisinde varlığın veri olarak tasavvur edilmesi birçok yeni teknolojik atılımın önünü açmaktadır. Varlığın veri olarak tasavvuru özellikle ahlaki, epistemolojik ve sosyal anlamda insanın yeni ilişkiler kurmasını ve yeni edimlerde bulunmasını adeta öğretilemektedir. İnsanın ilişki ağlarını çeşitlendirip geliştirerek ürettiği veriler onun geleceğini şekillendirici rol oynayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Felsefe, Varlık, Varlık Tasavvuru, Dataizm, Veri

Kaynakça

• Arslan, Ahmet. İlkçağ Felsefe Tarihi 1-Sokrates Öncesi Yunan Felsefesi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2006.
• Atan, Suat. “Veri, Büyük Veri Ve İşletmecilik”. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 19/35 (01 Haziran 2016), 137-154. https://doi.org/10.31795/baunsobed.645312
• Bayrakçı, Serkan. Sosyal Bilimlerdeki Akademik Çalışmalarda Büyük Veri Kullanımı. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Anabilim Dalı Bilişim Bilim Dalı, Yüksek Lisans, 2015.
• Boyd, Danah vd. “Büyük Veri Üzerine Eleştirel Sorular: Kültürel, Teknolojik ve Bilimsel Bir Olgu Hakkında Eleştirel Sorgulamalar”. Folklor/Edebiyat 21/83 (01 Aralık 2015), 199-215.
• Brooks, David. “The Philosophy of Data”. The New York Times (04 Şubat 2013). https://www.nytimes.com/2013/02/05/opinion/brooks-the-philosophy-of-data.html
• Doğan, İshak. “Transhümanizm: ‘Allah’ın Yarattığını Değiştirme’ veya İnsana Karşı Şeytan 2.0”. Marife 21/1 (2021), 11-36.
• Guthrie, W.K.C. A History of Greek Philosophy. USA: Cambridge University Press, 1991.
• Guthrie, W.K.C. İlkçağ Felsefesi Tarihi. çev. Ahmet Cevizci. Ankara: Gündoğan Yayınları, 1999.
• Harari, Y. N. Homo Deus. çev. Poyzan Nur Taneli. İstanbul: Kolektif Kitap, 2016.
• Işikli, Şevki. “Büyük Veri, Epistemoloji ve Etik Tartışmalar”. AJIT-e: Bilişim Teknolojileri Online Dergisi 5/17 (01 Eylül 2014), 89-122. https://doi.org/10.5824/1309-­‐1581.2014.4.006.x
• Parton, Steven. “The Rise of Dataism: A Threat to Freedom or a Scientific Revolution?” 30 Eylül 2018. Erişim 17 Ocak 2021. https://singularityhub.com/2018/09/30/the-rise-of-dataism-a-threat-to-freedom-or-a-scientific-revolution/
• Steve, Lohre. Data-ism. USA: HarperCollins Publishers, 2015.
• Uçar, Abdullah - İlkiliç, İlhan. “Büyük Verinin Sağlık Hizmetlerinde Kullanımında Epistemolojik ve Etik Sorunlar”. Sağlık Bilimlerinde İleri Araştırmalar Dergisi 2/2 (06 Eylül 2019), 80-92. https://doi.org/10.26650/JARHS2019-616389
• Uzun, M. İsmet. “Ebced”. TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim 23 Mart 2021. https://islamansiklopedisi.org.tr/ebced
• www.etymonline.com. “etymonline”. 2021 2001. Erişim 19 Ocak 2021. https://www.etymonline.com/word/*do-
• Nişanyan Sözlük. “Nişanyan Sözlük”. 2021 2002. Erişim 19 Ocak 2021. https://www.nisanyansozluk.com/?k=ver-&lnk=1