Nass-Olgu İlişkisi Bağlamında Nasr Hamid Ebu Zeyd'in (1943-2010) Vahiy Düşüncesi

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 2, 257 - 268, 31.12.2022

Ayşenur Elif Ünal

https://doi.org/10.53352/tevilat.1116969

Öz

Kur'an'ı algılayış biçimlerini şekillendiren en önemli unsurlardan biri vahiy tasavvurudur. Bir düşünürün Kur'an tefsiriyle ilgili görüşünü araştırmak, en temelde o kişinin vahiy kavramını nasıl anladığını öğrenmeyi gerektirmektedir. Modern dönem Müslüman düşünürlerin ahlaki hayat ve değerler konusunda olduğu gibi vahiy kavramının tanımında da büyük bir paradigma değişimi gözlemlenmektedir. Bu çalışmamızda bir çağdaş dönem düşünürü olan Nasr Hâmid Ebû Zeyd'in vahiyle ilgili görüşlerinin Kur'an ve tefsir görüşleriyle bağlantısını ortaya çıkarmayı amaçladık. Bu bağlamda onun vahiy ile ilgili temellendirmelerinin dayanak noktalarını ilahi sıfatlar, kelam-ı nefsî kelâm-ı lafzî ayrımı gibi konular üzerinden analiz ederek bu anlamda etkilendiği ekol, görüş ve kişilerin izini sürmek çalışmamızın ana hedeflerindendir. Yine Ebû Zeyd'in Hirch ve Saussure'e olan ilgisinin, edebî tenkit yönteminin vahiy düşüncesindeki izdüşümlerini incelemek çalışmamızın kapsamına girmektedir. Sonuç olarak Ebû Zeyd'in gerek İslam Öncesi Arap toplumu ile ilişkili gerek dilbilimsel tespitleri aracılığıyla nass-olgu düşüncesinin onun tevil biçiminin olduğu gibi vahiy tasavvurunun da temelini oluşturduğunu tespit ettik.

Anahtar Kelimeler

Nasr Hâmid Ebû Zeyd, vahiy, edebî tenkit, nass, olgu

Revelation Thought of Nasr Hamid Abu Zayd (1943-2010) in the Context of Nass-Fact Relationship

Öz

One of the most prominent elements shaping the way of perceiving the Qur’an is the conception of revelation. Investigation of a thinker’s view on the interpretation of the Qur’an requires learning how that person understands the concept of revelation. There is a paradigm shift in the definition of that concept, as in the moral life and values of modern Muslim thinkers. In this study, we aimed to reveal the connection of Nasr Hamid Abu Zayd’s views on revelation, who is a contemporary thinker, with his views on the Qur’an and tafsir. In this context, it is one of the main objectives of our study to analyze the basis of his revelation idea through issues. Some of these are al-ṣifāt alilāhiyya (divine attributes), the distinction between kalām nafsī and kalām lafẓī, and to trace the schools, views, and people he was influenced by in this sense. In addition, it is within the scope of our study to examine the projections of Abu Zayd’s interest in Hirch and Saussure and the literary criticism method on the idea of revelation. As a result, we determined that Abu Zayd’s interpretation approach forms the basis of the conception of revelation by examining Abu Zayd’s pre-Islamic Arab society and his linguistic determinations

Anahtar Kelimeler

Nasr Hamid Abu Zayd, Revelation, Literary Criticism, NassContext

Kaynakça

• Ebu Zeyd, Nasr Hamid. et-Tefkîr fî Zemeni't-Tekfîr. Kahire: Mektebe Medbûlî, 1995.
• ___________. el-Hıtâb ve't-Te'vîl. Beyrut: el-Merkezu's-Sekâfiyyi'l-Arabî, 2000.
• ___________. İlahi Hitabın Tabiatı. çev. Mehmet Emin Maşalı. İstanbul: Otto Yayınları, 2013.
• Gökkır, Necmettin. "Western Challenges and Muslim Hermeneutical Responses: Post-Colonial Interpretations of the Qur'an in the Middle East", Usul-İslam Araştırmaları Dergisi, 22 (2014).
• Hirsch, E. D. "Gadamer'in Yorum Teorisi". çev. Ramazan Ertürk, İslami Araştırmalar Dergisi 16/3 (2003), 405-415. https://www.islamiarastirmalar.com/upload/pdf/4165da086b4f354.pdf
• Ichwan, Moch Nur. "Nasır Hamid Ebu Zeyd'in Kur'an Hermeneutiği: Teorik Bir Bakış Açısı", çev. Ayşe Çil, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 2/2 (2013), 253-269.
• el-Isfahânî, Ebü'l-Kāsım Hüseyn b. Muhammed b. el-Mufaddal er-Râgıb. Müfredâtu Elfâzi'l-Ḳurʾân. tah. Safvân Adnân Dâvûdî. Dımaşk: Dâru'l-Kalem, 2009.
• Maşalı, Mehmet Emin. "Nasr Hâmid Ebû Zeyd". Çağdaş İslam Düşünürleri. ed. Cağfer Karadaş. 243-268. İstanbul: Ensar Neşriyat, 3. Basım, 2013.
• ___________. "Nasr Hâmid Ebû Zeyd'in Yorum Telakkisi ve Bu Telakkinin Niyetselci ve Felsefi Hermenötiğe Atıfları". Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13/1 (2004), 73-90. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/143870
• Neuwirt, Angelika. The Quran and Late Antiquity. çev. Samuel Wilder. New York: Oxford University Press, 2019.
• Polat, Fethi Ahmet. "Modern ve Postmodern Düşüncede Kur'an'a Yaklaşımlar: Arkoun, Hanefî ve Ebû Zeyd Örneği". Marife 1/2 (2001), 7-25. https://doi.org/10.5281/zenodo.3343140.
• Yılmazoğlu, H. Yusuf. Kur'an Tefsirinde Bağlamsalcı Yaklaşım: Nasr Hâmid Ebû Zeyd Örneği. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Zainol, Nur Zainatul Nadra. Abd Majid, Latifah. Abdul Kadir, Muhd Najib. "Nasr Hamid Abu Zayd As a Modern Muslim Thinker" International Journal of Islamic Thought (IJIT), 5 (2014), 65-66.