Tezhip Sanatı Konulu Lisansüstü Tezlerin İçerik Analizi ve Değerlendirmesi

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 1, 303 - 322, 30.06.2024

Nazife Deniz

https://doi.org/10.53352/tevilat.1484335

Öz

Çalışmanın amacı; Türk kitap sanatlarından olan tezhip sanatı hakkında hazırlanan lisansüstü tezleri; yayın yılı ve türü, yapıldığı üniversiteler, tezin yürütme sorumluluğunu üstlenen danışmanlar ve unvanları, konu alanları, en çok incelenen dönemler olmak üzere alt başlıklar halinde incelemek, değerlendirmek ve önerilerde bulunmaktır. Araştırmada veriler, içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. YÖK Ulusal Tez Merkezi’nde yapılan tarama sonucunda 227 lisansüstü teze ulaşılmıştır. YÖK Ulusal Tez Merkezi’nde tezhip sanatıyla ilgili en erken tarihli tez, 1990 yılına ait olduğundan çalışma 1990-2023 yılları ile sınırlandırılmıştır. Araştırmanın sonucunda tezhip sanatı konusunda yapılan lisansüstü tezlerin en çok 2019 yılında hazırlandığı tespit edilmiştir. Bununla beraber tezhip sanatı alanında çalışmalar en çok Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nde gerçekleştirilmiştir. Yapılan çalışmaların çoğunluğunu “Kur’ân-ı Kerîm‘lerin/Mushaf- Şeriflerin tezhip sanatı yönünden incelenmesi” konuları oluşturmaktadır. Tezhip sanatı hakkındaki tezlerin ekserisinin yüksek lisans düzeyinde olduğu tespit edilmiştir. Çalışmanın alana dair gelecekte yapılacak olan çalışmalara katkı sağlayacağı düşüncesiyle, araştırma kapsamındaki tezler çeşitli kriterlerle analiz edilerek genel değerlendirmesi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk İslam Sanatları Tarihi, Tezhip Sanatı, Kitap Sanatları, Lisansüstü Tez, YÖK Ulusal Tez Merkezi.

Content Analysis and Evaluation of Postgraduate Theses on the Art of Illumination

Öz

The aim of the study is to examine and evaluate postgraduate theses prepared on the art of illumination, a Turkish book art, in subheadings such as publication year and type, universities where the theses were conducted, supervisors undertaking the responsibility of thesis supervision and their titles, subject areas, and most frequently examined periods, and to make recommendations. Data in the research were analyzed through content analysis method. A total of 210 postgraduate theses were reached through scanning conducted at the Council of Higher Education (YÖK) National Thesis Center. Since the earliest dated thesis related to the art of illumination in the YÖK National Thesis Center dates back to 1990, the study was limited to the years 1990-2023. As a result of the research, it was found that the postgraduate theses on the art of illumination were mostly prepared in 2019. Furthermore, studies on the art of illumination were predominantly conducted at Mimar Sinan Fine Arts University. The majority of the studies were on the subject of "Examination of Qur'ans in terms of the art of illumination." It was determined that most of the theses on the art of illumination were at the master's level. With the belief that the study will contribute to future research in the field, the theses within the scope of the research were analyzed based on various criteria, and a general evaluation was made.

Anahtar Kelimeler

History of Turkish Islamic Arts, Art of Illumination, Book Arts, Postgraduate Thesis, YÖK National Thesis Center.

Kaynakça

• Birol, İnci A. Klasik Devir Türk Tezyînî Sanatlarında Desen Tasarımı Çizim Tekniği ve Çeşitleri. İstanbul: Kubbealtı Yayınları, 2014.
• Birol, İnci Ayan. “Tezhip”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 1 Nisan 2024. https://islamansiklopedisi.org.tr/tezhip#1
• Çam, Nusret. İslâmda Sanat Sanatta İslâm. Ankara: Akçağ Yayınları, 8. Basım, 2020.
• Derman, Fatma Çiçek. “Tezhip”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 1 Nisan 2024. https://islamansiklopedisi.org.tr/tezhip#3
• Derman, F. Çiçek. “Türk tezhip Sanatının Asırlar İçinde Değişimi”. Türkler ed. Hasan Celal Güzel vd. 12/289-299. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002.
• Ersoy, Ayla. Türk Tezhip Sanatı. İstanbul: Akbank Yayınları, 1988.
• Erünsal, İsmail E. “Kütüphane”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 20 Mart 2024. https://islamansiklopedisi.org.tr/kutuphane
• Erünsal, İsmail E. Ortaçağ İslam Dünyasında Kitap ve Kütüphane. 21 Cilt. İstanbul: Timaş Yayınları 2002.
• Mülayim, Selçuk. Türk Sanatında İkonografik Dönüşümler Değişimin Tanıkları. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 1. Basım, 1999.
• Mülayim, Selçuk. Sanat Tarihi Metodu. İstanbul: Platform Yayınları, 1. Basım, 2020.
• Özkeçeci, İlhan – Özkeçeci, Şule Bilge. Türk Sanatında Tezhip. İstanbul: Seçil Ofset, 1. Basım, 2007.