CHALLENGES AND SOLUTIONS IN TAXATION OF E-COMMERCE

Yıl 2024, , 195 - 224, 15.02.2024

Tayfun Varnalı

https://doi.org/10.58702/teyd.1344566

Öz

Today, rapidly developing information technology has brought various innovations to life. In the past years, e-commerce has ceased to be a problem as a result of globalisation in many geographies. With the development of communication facilities, e-commerce has become widespread and traditional trade has been replaced by e-commerce, which is a concept that is growing faster and faster. The mail, which is constantly used in communication, has been replaced by e-mail, reducing the speed of communication to seconds. Although trade is a very old concept, electronic commerce (e-commerce) is a newer concept. In addition, classical marketing activities are five to six times more expensive than the virtual environment. Such problems are now referred to as e-commerce for all commercial activities that shift their transactions to the virtual environment. In this study, tax evasion of e-commerce, taxation of trade and whether this new concept is compatible with the economic economy in the Turkish taxation system are analysed one by one. With these problems, it is important to look at the market formation process of electronic commerce, which has become a global market, the national and global studies that contribute to this process, and the taxation problems and tax evasion that arise. In this study, the definition of electronic commerce, its scope, payment systems, problems arising in taxation and tax losses and evasion are examined in detail in terms of Turkish Tax Legislation. In addition, the compatibility of e-commerce with the Turkish tax system is also discussed.

Anahtar Kelimeler

E-commerce, Tax Law, Taxation, Tax Evasion and Avoidance

ELEKTRONİK TİCARETİN VERGİLENDİRME ZORLUKLARI VE ÇÖZÜM YOLLARI

Öz

Günümüzde hızla gelişen bilişim teknolojisi, çeşitli yenilikleri hayata geçirmiştir. Geçmiş yıllarda e-ticaret, birçok coğrafyada globalleşme sonucunda problem olmaktan çıkmıştır. İletişim imkânlarının gelişmesiyle e-ticaret yaygınlaşmış ve geleneksel ticaretin yerini her geçen zaman daha hızla büyüyen bir kavram olan e-ticaret almıştır. İletişimde sürekli kullanılan posta, e-postayla değiştirilerek haberleşmenin hızını saniyeler düzeyine indirmiştir. Ticaret, çok eski bir kavram olmasına rağmen, elektronik ticaret (e-ticaret) daha yeni bir kavramdır. Ayrıca klasik pazarlama aktiviteleri, sanal ortama göre beş altı kat daha pahalıdır. Bu tür problemler, işlemlerini sanal ortam üzerine kaydıran tüm ticari aktiviteler için artık e-ticaret olarak adlandırılmaktadır. Bu çalışmada e-ticaretin vergi kaçakçılığı, ticaretin vergilendirilmesi ve Türk vergilendirme sisteminde bu yeni kavramın iktisadi ekonomiye uyumlu olup olmadığı tek tek incelenmiştir. Bu problemlerle birlikte global bir pazar haline gelen e- ticaretin pazar oluşum sürecine, bu sürece katkıda bulunan ulusal ve global çalışmalara ve ortaya çıkan vergilendirme sorunlarına ve vergi kaçakçılığına göz atmak önemlidir. Yapılan bu çalışmada e-ticaretin tanımı, kapsamı, ödeme sistemleri, vergilendirmede ortaya çıkan problemler ve vergi kayıp ve kaçakları Türk Vergi Mevzuatı açısından ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Ayrıca, e-ticaretin Türk vergi sistemi ile uyumu da ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Elektronik Ticaret, Vergi Hukuku, Vergilendirme, Vergi Kayıp Ve Kaçakçılığı

Teşekkür

YAZDIĞIM MAKALEMİ DEĞERLENDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM.

Kaynakça

• Akdoğan, A. (1993). Kamu maliyesi. Gazi Büro Kitapevi.
• Aktan, C. ve Vural, İ. Y. (2004a). Yeni ekonomi ve rekabet. TİSK Yayınları.
• Aktan, C. ve Vural, İ. Y. (2004b). Vergi rekabeti. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (22), 1-18.
• Alkan, R. (2003). Elektronik ticaretin vergilendirilmesi ve muhasebeleştirilmesi. Birleşik Matbaacılık.
• Alptürk, E. (2002). Elektronik ticarette bilgi güvenliği. Yaklaşım Dergisi, 10(109), 114-117.
• Alptürk, E. (2006). Elektronik ödemelerde IBAN ve özellikleri. Vergi Sorunları, (214), 72-78.
• Atabey, T. (2010). Gelir vergisi rehberi. Vergi Sorunları Dergisi, Özel ek, 30-45.
• Aykın, H. (2021). Türk vergi hukukunda elektronik defter, belge ve kayıt kavramlar. http://eticaret.garanti.com.tr/icerik/goster.asp?c=4&t=a&i=25122002094138102320108 4149 adresinden 31 Mart 2021 tarihinde alınmıştır.
• Bakkal, U. (2001). Elektronik ticaretin vergilendirilmesi-I. Yaklaşım Dergisi, (9), 207-211.
• BCG (2018). Offshore finans merkezleri 2018. https://www.bcg.com/search?q=offshore adresinden 31 Mart 2021 tarihinde alınmıştır.
• BİAC (2021). https://www.businessatoecd.org/ adresinden 31 Mart 2021 tarihinde alınmıştır.
• Binatlı, C. (2007). Elektronik ticaretin vergisel boyutu. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 1(1), 171-188.
• Cangir, N. (1998a). Elektronik ticaret ya da internetin vergilendirilmesi-I-. Yaklaşım Dergisi, 6(69), 52-63.
• Cangir, N. (1998b). Elektronik ticaretin ya da internetin vergilendirilmesi-III. Yaklaşım Dergisi, (71), 43-53.
• Cihangir, N. (2002). Ottowa’da kabul edilen vergileme ilkeleri ya da sanal dünyanın vergisel vizyonu. Vergi Dünyası, (250), 23-30.
• Civelek, M. E. ve Sözer, G. E. (2003). İnternet ticareti, yeni ekososyal sistem ve ticaret noktaları (1.Baskı). Beta Kitabevi.
• Cockfield, A. J. (2006). The rise of the OECD as informal. World tax organization, through national responses to e-commerce tax challenges. Yale Journal of Law and Technology, Spring, 136-187.
• Coşkun, N. (2005). Elektronik ticarette vergilendirme sorunları ve uluslararası düzeyde çözüm arayışlarının Türkiye açısından değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 153-170.
• Çak, M. (2002). Dünya'da ve Türkiye'de elektronik ticaret ve vergilendirilmesi (Yayın No: 2002/6). İTO Yayınları.
• Çestepe, H. (2003). Elektronik ticaretin ticari ve mali etkileri: Dünya ve Türkiye üzerine bir değerlendirme. Uludağ Üniversitesi İ.İ. B.F., 22(1), 47-62.
• Çevik, S. (2004). Küreselleşen dünyada vergi politikası: Vergi politikasında dönüşüm ve küresel sorunlar. Vergi Dünyası, 23(270), 154-165.
• Çilkoparan, Y. (2001). Elektronik ticaret ve vergi. Vergi Dünyası, 20(243), 211-229.
• Demir, M. (2002). Globalleşen vergi cennetleri. www.türkhukuksitesi.com./makalekütüphanesi_makale.htm. Adresinden 01 Ekim 2019 tarihinde alınmıştır.
• Dikici, M. (2000). İnternet temelli elektronik ticaretin (E-Buiness) özellikleri, denetimi ve vergi sistemlerine etkileri. T. C. Maliye Bakanlığı Hesap Uzmanları Kurulu Bilim Raporu, Türkiye.
• Dönmez, R. (1999). Vergi hukuku açısından küreselleşme ve elektronik ticaret. Anadolu Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, 14(1), 415-452.
• Ekin, N. (1998). Bilgi ekonomisinde elektronik ticaret. İstanbul Ticaret Odası Yayınları.
• Ekmekçi, E. (2003). Küreselleşme ve vergilemede yeni eğilimler. Kazanan Kitap Ticaret.
• Erdikler, Ş. (2007). Transfer fiyatlaması ve kavramları (1). Referans Gazetesi. 06.02. 2007. http://www.turmob.org.tr/turmob/basin adresinden 06 Şubat 2017 tarihinde alınmıştır.
• Erginay, A. (1987). Kamu Maliyesi. Turhan Kitapevi.
• Financal Secrecy Index (2021). Finansal index. http://www.financialsecrecyindex.com adresinden 31 Mart 2021 tarihinde alınmıştır.
• FXSSI (2023). Dünyanın en yüksek geliri olanen büyük 10 şirketi. http://tr.fxssi.com/dunyanin-en-karli-10-sirketi adresinden 31 Mart 2021 tarihinde alınmıştır.
• GİB (2022). Bütçe gelirleri. https://www.gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/user_upload/VI/GBG1.htm adresinden 31 Mart 2023 tarihinde alınmıştır.
• Giray, F. (2002). Harcama vergileri açısından elektronik ticaret. Vergi Dünyası, 254(123), 116-128.
• Gökbunar, R., Tezcan, K. ve Utkuseven, A. (2002). Yeniden yapılanma veya yeniden yapılanma: Vergi idaresi ve denetim için işte bütün mesele bu, Manisa ve Adana. http://www.bayar.edu.tr/~kutuphane/vergi.pdf adresinden 19 Mayıs 2007 tarihinde alınmıştır.
• Günaydın, İ., Benk, S. (2004, 10-14 Mayıs). Globalleşme sonucu oluşan vergi kayıp ve kaçaklarını önlemede uluslararası iş birliğinin önemi. Türkiye’de Vergi Kayıp ve Kaçakları, Önlenmesi Yolları 19. Türkiye Maliye Sempozyumu, Belek/Antalya, Türkiye. 381-421.
• Güngör, K. (2002). Elektronik ticaretin vergilendirilmesinde vergi uluslararası iş birliği. Vergi Dünyası, 251(137), 132-143.
• Hardesty, E. D. (1999), Electronic commerce: taxation and planing. Warren Gorham and Lamont.
• Karakoç, A. G. (2004). Çevre sorunlarına etik yaklaşım. Beta Yayınları.
• Kıldiş, Y. (2006). Türk vergi hukukunda vergiyi doğuran olay. E-Yaklaşım. 33, http://www.muhasebetr.com/ozelbolum.com adresinden 22 Eylül 2022 tarihinde alınmıştır.
• Kırçova, İ. ve Öztürk, P. (2000). İnternette ticaret ve hukuksal sorunlar. İstanbul Ticaret Odası Yayınları.
• Kraemer, K. L. ve King, J. L. (2003). Information technology and administrative reform: Will the time after e-government be different?. Center for research on ınformation technology and organizations. https://escholarship.org/uc/item/2rd511db adresinden 31 Mayıs 2019 tarihinde alınmıştır.
• Küçüközyiğit, H. G. (2003). Vergilendirme tartışmaları bağlamında elektronik ticaretin hukuksal tanımı ne olmalıdır? Vergi Sorunları, 174(4), 150-158.
• Martens, J. (2007). The precarious state of public finance, tax evasion, capital flight and the misuse of public money in developing countries and what can be done about It. Global policy forum Europe. http://www.globalpolicy.org/eu/en/publ/martens_precarious_finance_%202007.pdf adresinden 31 Mart 2017 tarihinde alınmıştır.
• Meriç, M. ve Ay, H. (2004). Küreselleşme olgusunun vergi kayıp ve kaçaklarına etkisi. Türkiye’de Vergi Kayıp ve Kaçakları, Önlenmesi Yolları, 19. Türkiye Maliye Sempozyumu, Belek/Antalya, Türkiye, 295- 330.
• Nellen, A. (2006). E-commerce to tax or not to tax 2001, http://www.cob.sjsu.edu/facstaff/nellen_a/BoaltUT6-01.pdf adresinden 31 Mart 2018 tarihinde alınmıştır.
• Oxfam (2000). Tax havens: Releasing the hidden billions for poverty eradication. Executive summary. OXFAM GB policy paper. http://www.oxfam.org.uk/what_we_do/issues/debt_aid/tax_havens.htm adresinden 29 Mart 2017 tarihinde alınmıştır.
• Özbalcı, Y. (2010). Gelir vergisi kanunu yorum ve açıklamaları. Oluş Yayıncılık.
• Özel, A. (2002). E- ticaret ve Türkiye’nin bilgi toplumundaki yeri. İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi. Türk Dünyası Kırgız – Türk Sosyal Bilimler Enstitüsü Akademik Bakış Dergisi, (38), 1-17.
• Sertrans (2022). 2022 Yılı e- ticaret pazar verileri. https://www.sertrans.com.tr/2022-yili-e-ticaret-pazar-verileri adresinden 31 Mart 2021 tarihinde alınmıştır.
• Soydan, B. Y. (1994). Dar yükümlülerin elde ettikleri ücretlerde Türk vergi anlaşmalarının rolü. Vergi Dünyası, 149, 76-90.
• Statista (2019). Vergi kaçırmanın maliyeti AB ülkelerine milyonlarca dolar. https://www.statista.com/chart/17133/tax-evasion-cost-tocountries/ adresinden 31 Mart 2021 tarihinde alınmıştır.
• Tanzi, V. (2000). Globalization and the future of social protection, ınternational monetary fund. Fiscal. Affairs Department, IMF Working Paper, 20-120.
• Tax Justice Network (2022). Vergi adaleti raporu. https://taxjustice.net/reports/state-of-tax-justice-2022/ adresinden 29 Mart 2023 tarihinde alınmıştır.
• Tuik (2023). Perakende satış endeksleri. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Perakende-Sat%C4%B1%C5%9F-Endeksleri-Ocak-2023-49616&dil=1 adresinden 31 Mart 2023 tarihinde alınmıştır.
• Tülümce, S. Y. ve Özpençe, Ö. (2014). Türkiye'de özel tüketim vergisi ve cari açık arasındaki ilişkinin analizi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(49), 280-291.
• Uygun, E. ve Gerçek, A. (2021). Türkiye’de vergi açığının ölçümü. 35. Uluslararası Maliye Sempozyumu, Antalya, Türkiye.
• Uzunoğlu, H. (2006). E-ticaret ve vergilendirilme. http:/www.ekitapyayin.com adresinden 16 Eylül 2020 tarihinde alınmıştır.
• Yaltı, B. (2003). Elektronik Ticarette Vergilendirme. Der Yayınları.
• Yeniçağ Gazetesi (2022). Türkiye vergi cenneti ülkeler sıralamasında ilk 9’a girdi. https://www.yenicaggazetesi.com.tr/turkiye-vergi-cennetleri-siralamasinda-ilk-9a-girdi-592586h.htm adresinden 30 Mayıs 2021 tarihinde alınmıştır.
• Yıldız, H. (2002). Elektronik ticaretin vergilendirilmesi. Vergi Dünyası, 21(255), 140-153.