FİKRİ VE SINAİ MÜLKİYET HAKLARI ÇERÇEVESİNDE TÜRKİYE’DE YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN BULUŞLARIN TİCARİLEŞTİRİLMESİ SÜRECİNDE KARŞILAŞILAN ENGELLER VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Yıl 2022, , 529 - 542, 15.12.2022

Yasemin Baykal , Özkan Şahin

https://doi.org/10.55027/tfm.1086184

Öz

Bu çalışma, Türkiye’de yükseköğretim kurumlarında gerçekleştirilen buluşların ticarileştirilmesi sürecinde karşılaşılan mevzuat kaynaklı engellerin tespiti ile tespit edilen engellerin kaldırılması için çözüm önerisi sunmak amacıyla yapılmıştır. Çalışma bu amaçla ele alınarak fikri ve sınai mülkiyet hakları konusunda kavramsal çerçeve ortaya koyularak elde edilen istatistiki verilerin de incelenmesiyle Türkiye’de ve dünyada yükseköğretim kurumlarında gerçekleşen buluşların ticarileştirilme süreçleri ve uygulamaları kapsamında ortaya koyulmuştur. Yapılan araştırma sonucunda, söz konusu alandaki engeller tespit edilmiş olup, bu engellerin büyük çoğunun Türkiye’de yer alan kanuni düzenlemelerdeki eksiklikler ve belirsizliklerden kaynaklandığı görülmektedir. Çalışmada bu eksiklikler ve belirsizlikler tespit edilmiş olup çalışma sonucunda, ortaya koyulan engel ve belirsizliklerin çözülmesi amacıyla yasa koyucu tarafından ek yasal düzenlemeler getirilmesinde ve belirsizlik içeren konular hakkında açıklayıcı düzenlemeler getirilmesinde fayda olabileceği sonucuna varılarak bazı engellerin kaldırılması amacıyla çözüm önerileri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

girişimcilik, buluş, sınai mülkiyet hakları, ticarileşme, fikri mülkiyet hakları

FİKRİ VE SINAİ MÜLKİYET HAKLARI ÇERÇEVESİNDE TÜRKİYE’DE YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN BULUŞLARIN TİCARİLEŞTİRİLMESİ SÜRECİNDE KARŞILAŞILAN ENGELLER VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Öz

This study was carried out in order to provide a solution proposal for the determination of the obstacles arising from the legislation and the removal of the obstacles encountered in the commercialization process of the inventions made in higher education institutions in Turkey. For this purpose, the study has been put forward within the scope of the commercialization processes and practices of the inventions realized in higher education institutions in Turkey and in the world, by examining the statistical data obtained by putting forward the conceptual framework on intellectual and industrial property rights. As a result of the research, the obstacles in this area have been identified, and it is seen that most of these obstacles arise from the deficiencies and uncertainties in the legal regulations in Turkey. In the study, these deficiencies and uncertainties were determined, and as a result of the study, it was concluded that it would be beneficial to introduce additional legal regulations by the legislator in order to resolve the obstacles and uncertainties and to introduce explanatory regulations about the issues that contain uncertainty, and solutions were offered in order to remove some obstacles.

Anahtar Kelimeler

entrepreneurship, invention, industrial property rights, commercialization, intellectual property rights

OBSTACLES AND SOLUTIONS ENCOUNTERED DURING THE COMMERCIALIZATION PROCESS OF INVENTIONS IN HIGHER EDUCATION INSTITUTIONS IN TURKEY WITHIN THE FRAMEWORK OF INTELLECTUAL INDUSTRIAL PROPERTY RIGHTS

Öz

This study was carried out in order to provide a solution proposal for the determination of the obstacles arising from the legislation and the removal of the obstacles encountered in the commercialization process of the inventions made in higher education institutions in Turkey. For this purpose, the study has been put forward within the scope of the commercialization processes and practices of the inventions realized in higher education institutions in Turkey and in the world, by examining the statistical data obtained by putting forward the conceptual framework on intellectual and industrial property rights. As a result of the research, the obstacles in this area have been identified, and it is seen that most of these obstacles arise from the deficiencies and uncertainties in the legal regulations in Turkey. In the study, these deficiencies and uncertainties were determined, and as a result of the study, it was concluded that it would be beneficial to introduce additional legal regulations by the legislator in order to resolve the obstacles and uncertainties and to introduce explanatory regulations about the issues that contain uncertainty, and solutions were offered in order to remove some obstacles.

Anahtar Kelimeler

entrepreneurship, invention, industrial property rights, commercialization, intellectual property rights

Kaynakça

• Aksoy, Müjde (2013) ‘Patent Verilebilirlik Şartlarından Yenilik’ (Yüksek Lisans) Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Arıöz, Ahsen (2008) ‘Avrupa Birliği’ne Uyum Süreci İçerisinde Patent Hakları’ (Yüksek Lisans) Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aslan Erbahayetmez, Belgin (2006) ‘Türk İdari Yapısında Fikri Mülkiyet Haklarının Korunması’ (Yüksek Lisans) Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ata, Ahmet Yılmaz & Şahbaz, Ahmet (2013) ‘Mülkiyet Hakları ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki; AB Ülkeleri Üzerine Ampirik Bir İnceleme’, Sosyoekonomi Dergisi, C:20, S:20, s.161-180.
• Atakul, Ahmet (2007) ‘Teknoloji Transferinin Uluslararası İlişkilerdeki Yeri’ (Yüksek Lisans) Atılım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Doğan, Gülmelahat (2011) ‘Zorunlu Unsur Doktrini ve Fikri Mülkiyet Haklarına Etkisi’ (Yüksek Lisans) Çankaya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gemrik, Sevil (2008) ‘Fikri Mülkiyet Hakları Bağlamında Korsan Yayıncılığın Ekonomi Politiği’ (Yüksek Lisans) Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Genç, Derya Devrim (2006) ‘Rekabet Hukuku ile Bağlantısı Açısından Fikri Mülkiyet Haklarının Tüketilmesi İlkesi’ (Yüksek Lisans) Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Geven, Zeki (2011) ‘Fikri Mülkiyet Hukukunda Yenilik ve Orijinallik’, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:2, Sayı:2, s. 327-399.
• Gökovalı, Ummuhan (2010) ‘Coğrafi İşaretler ve Ekonomik Etkileri: Türkiye Örneği’, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, C:21, S:2, s.141-160.
• İlik, Sinem (2019) ‘Küreselleşme Çevresinde Türkiye’de Sınai Mülkiyet Haklarının Değişimi’ (Yüksek Lisans) Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi ,Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Karaaslan, Ahmet & Tuncer, Güner (2010), ‘Uluslararası Rekabet Gücünün Artırılmasında Temel Devlet Politikaları’, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S:26, s.23-45. <https://dergipark.org.tr/tr/pub/dpusbe/issue/4768/65572> s.e.t. 25.02.2022
• Kiper, Sabire (2019) ‘Fikri Mülkiyet Haklarının Korunmasının Ekonomik Büyüme Üzerinde Etkisi: 0ECD Ülkeleri Üzerine Bir Uygulama’ (Yüksek Lisans) Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Mercangöz, Yakup Önder (2019) ‘Teknoloji Transferi Anlaşmalarının Rekabete Etkisinin AB, ABD ve Türk Yargı Sistemlerinde Karşılaştırmalı Analizi’ (Doktora) Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özden Merhacı, Selin (2015) ‘Amerika Birleşik Devletleri Bayh-Dole Yasası ve Türk Hukukunda Öğretim Elemanlarının Buluşlarına İlişkin Bir Değerlendirme’ , Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:64, S:2, s.405-434.
• Özkan, Yavuz (2016) ‘Fikri Mülkiyet Haklarının Haczi’ (Yüksek Lisans) Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Parlakyıldız, Fatma Merve & Güvel Enver Alper (2015) ‘Fikri Mülkiyet Hakları ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: G8 Ülkeleri Üzerine Bir Uygulama’, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C:24, S:2, s.75-92.
• Polater, Salih (2019) Yükseköğretim Kurumlarında Meydana Getirilen Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakları ve Hak Sahipliği, 2. Baskı, Ankara, Adalet Yayınevi.
• Soyak, Alkan (2005) ‘Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakları: Tanımı, Tarihsel Gelişimi ve GOÜ’ler Açısından Önemi’, Legal Fikri ve Sınaî Haklar Dergisi, C:1, S:1, s.11–30.
• Tanrıverdi, Suna (2007) ‘Fikri Mülkiyet Haklarının Ekonomik Temelleri ve Ekonomiye Yansımaları’ (Yüksek Lisans) Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Toker Köse, Meltem (2018) ‘Fikri Mülkiyet Hakları Çerçevesinde Patentin İktisadi Boyutu ve Türkiye Örneği’ (Yüksek Lisans) Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yaşgül, Yaşar Serhat (2009) ‘Fikri Mülkiyet Haklarının Yükselişinde Gelişmekte Olan Ülkelerin Uyguladıkları Stratejilerin Küresel Politik Ekonomi Yönünden Analizi-İlaç Sektörü Örneği’ (Doktora) Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yerlikaya, Hande (2018) ‘Rekabet Hukuku ve Fikri Mülkiyet Hukuku Arasındaki İlişki Kapsamında Patent’ (Yüksek Lisans) Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• <https://www.emo.org.tr/ekler/67a26d87265ea39_ek.pdf> s.e.t. 25.02.2022
• <https://www.turkpatent.gov.tr/TURKPATENT/commonContent/History> s.e.t. 25.02.2022