LEGAL NATURE OF NON-CASH LOAN AGREEMENTS MADE WITH THE DELIVERY OF CHEQUE BOOK

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 2, 192 - 221, 30.12.2019

Oğuzhan Hacıömeroğlu Yavuz Topçu

Öz

The delivery of the chequebook to the customer by the bank is regarded as an irrevocable and non-cash loan agreement between the account holder and the bank in accordance with the article 3(3) of the Cheque Law numbered 5941. As a result, the banks, which have the right to create and deliver the chequebooks, are obliged to make a certain amount of payment to the holder other than the drawer in case of insufficient funds at the account, upon the duly presentation of cheques of their own customers. This study examines all aspects of the amount that banks are obliged to pay from their own resources for the cheques being the essential elements of economic and commercial life.

Anahtar Kelimeler

amount of bank liability, non-cash loan, dishonoured cheque

ÇEK DEFTERİNİN TESLİMİ İLE KURULAN GAYRİNAKDİ KREDİ SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ

Öz

Çek defterinin muhatap banka tarafından çek hesabı sahibine teslim edilmesi ile 5941 sayılı Çek Kanunu’nun 3’üncü maddesinin üçüncü fıkrasında hesap sahibi ile banka arasında dönülemez bir gayrinakdi kredi sözleşmesinin kurulduğu kabul edilmiştir. Bunun sonucu olarak çek defteri basmaya ve vermeye yetkili olan bankalar, müşterilerine verdikleri çeklerin usulüne uygun bir şekilde kendilerine ibraz edilmeleri halinde, karşılığının bulunmaması durumunda düzenleyici dışındaki hamile belirli bir miktar ödeme yapmakla yükümlü kılınmışlardır. Bu çalışmada, iktisadi ve ticari hayatın vazgeçilmez unsurlarından olan çeke ilişkin olarak bankaların kendi kaynaklarından ödemekle yükümlü olduğu tutar tüm yönleriyle incelenmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

banka sorumluluk tutarı, gayrinakdî kredi, karşılıksız çek

Kaynakça

• Akil, Cenk (2019) ‘Konkordato Mühletinin Alacaklılar Bakımından Sonuçları (28.02.2018 Tarih ve 7101 Sayılı Kanunla Yapılan Değişikliklere Göre)’, TBB, Ankara, s. 227-252. Akyol, Şener (2008) Tam Üçüncü Şahıs Yararına Sözleşme, Vedat Kitapçılık, İstanbul. Aral, Fahrettin/Ayrancı, Hasan (2019) Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 12. Baskı, Yetkin, Ankara. Arkan, Sabih (2011) Ticari İşletme Hukuku, 15. Baskı, BTHAE, Ankara. Atalı, Murat/ Ermenek, İbrahim/ Erdoğan, Ersin (2019) İcra ve İflas Hukuku, Yetkin, Ankara. Bozer Ali/ Göle Celal (2018) Kıymetli Evrak Hukuku, 8. Bası, Ankara, BTHAE. Can, Halil/ Güner, Semih (1999) Kıymetli Evrak Hukuku, Ankara, Siyasal Kitabevi. Can, Mertol (2019) Kıymetli Evrak Hukuku, Ankara, 4. Baskı, İmaj Yayınevi. Çöl, Hüseyin Cem (2004) ‘İleri Tarihli Çeke İlişkin Sorunlar’, AÜHFD, C. 53, S.1, s.195-220. Domaniç, Hayri (1988) Ticaret Hukuku¬nun Genel Esasları, 4. Baskı, İstanbul. Eren, Fikret (2019) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 24. Baskı, Ankara, Yetkin. Eriş, Gönen (2004) Uygulamalı Çek Hukuku, Ankara: Seçkin. Göle, Celal (1989) Çek Hukuku, Ankara, AÜSBF, s. 56; Tekil, Müge (1997) Çekte Muhatap Bankanın Hukuki Sorumluluğu, İstanbul, Beta Gümüş, Sefer (2014) Bankacılıkta Pazarlama, İstanbul, Hiperlink. Günay, Erhan (2017) Uygulamalı Çek Rehberi, 6. Baskı, Seçkin, Ankara. Helvacı, Mehmet/ Aksu, Raziye (2017) ‘Çekte Basım Tarihinin Muhatap Bankanın Sorumluluğuna Etkisi’, MÜHFHAD, Cilt 23, S. 2, s. 223-248. İnan, Ali Naim, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (1971), Birinci Kitap, Ankara. (Kısaltılmışı: Birinci Kitap) İnan, Ali Naim (1973) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İkinci Kitap, Ankara. (Kısaltılmışı: İkinci Kitap) Kahyaoğlu, Emin Cem (2010) ‘5941 Sayılı Çek Kanunu İle Bazı Tespitler’, KHAD, S. 67-68, s. 140-148. Karakehya, Hakan/Boran Güneysu, Nilüfer (2019) ‘Konkordatonun, Çekle İlgili “Karşılıksızdır” İşlemi Yapılmasına Sebebiyet Verme Suçundan Kaynaklı Cezai Sorumluluğa Etkisi’, AHBVÜHFD, C. XXIII, S.4, s. 3-46. Kendigelen, Abuzer (2006) Çek Hukuku, İstanbul, Arıkan. Kendigelen Abuzer (2019), Çek Hukuku, Gözden Geçirilmiş ve Güncellenmiş 5. Bası, İstanbul, Oniki Levha. (Kısaltılmışı: Çek) Kendigelen Abuzer/ Kırca, İsmail (2019) Kıymetli Evrak Hukuku, 1. Baskı, İstanbul, XII Levha. Kılıçoğlu, Ahmet M. (2019) Borçlar Hu¬kuku Genel Hükümler, 23. Baskı, Ankara, Turhan. Kınacıoğlu, Naci (1999) Kıymetli Evrak Hukuku, 5. Baskı, Ankara, Nobel Yayın. Kırca, İsmail (2009) ‘Çek Hukukuna İlişkin Muhtelif Sorunlar’, Bankacılar Dergisi. S. 71, s. 98-100. <https://www.tbb.org.tr/Dosyalar/Dergiler/Dokumanlar/sayi71.pdf> s.e.t. 29.11.2019. (Kısaltılmışı: Sorunlar) Kırca, İsmail (2010) ‘5941 Sayılı Çek Kanunu Konferans (22 Ocak 2010)’, Ankara, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü. Kırca, İsmail (2010) ‘Çekin İbraz Edildiği Şube Muhatap Bankanın Kanunen Ödemekle Yükümlü Olduğu Tutarı Ödemelidir!’, Batider, C. XXVI, S.1, s. 71-77. Kocayusufpaşaoğlu, Necip (1978) Borçlar Hukuku Dersleri, Genel Hükümler, İstanbul. Mahmutoğlu, F. Selami (2003) Ekonomik Suçlar Bağlamında Kredi Hukukundan Kaynakla¬nan Suç ve İdari Suçlar, Ankara, Seçkin Moroğlu, Erdoğan/ Kendigelen, Abuzer (2014) İçtihatlı-Notlu Türk Ticaret Kanunu ve İlgili Mevzuat, 10. Bası, İstanbul. Narbay, Şafak, (2019) ‘5941 sayılı Çek Kanunu’nun Getirdiği Bazı Yenilikler ve Bunların Değerlendirilmesi’, THD, Y.5, S.43, s. 65-97. Oğuz, Sefer/ Demirkapı, Ertan / Okuyan, H. Aydın (2017) ‘Türk Çek Uygulamasında Hukuki Değişikliklerin Değerlendirilmesi’, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, C. XII S. II, s.177, <http://dergipark.gov.tr/download/article-file/387704> s.e.t.: 26.11.2019. Oğuzman, Kemal/ Öz, Turgut (2016), Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C.I, 14. Bası, İstanbul. (Kısaltılmışı: C.I) Oğuzman, Kemal/Öz, Turgut (2016), Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C.II, 14. Bası, İstanbul. (Kısaltılmışı: C. II) Öztan, Fırat (2019) Kıymetli Evrak Hukuku. 23. Baskı, Ankara, Yetkin. Poroy, Reha / Tekinalp, Ünal (2019) Kıymetli Evrak Hukuku Esasları, 23. Baskı, İstanbul, Vedat. Pulaşlı, Hasan (2019) Kıymetli Evrak Hukukunun Esasları, 7. Baskı, Ankara, Adalet Yayınevi. Reisoğlu, Seza (2003) Türk Hukukunda ve Bankacılık Uygulamasında Çek, Ankara. (Kısaltılmışı: 2003) Reisoğlu, Seza (2010) ‘Yeni Çek Kanunu ve Hukuki Sorunlar’, <https://www.tbb.org.tr/Dosyalar/Konferans_Sunumlari/SR_yeni_cek_kanunu_ve_degerlendirilmesi_07012010.pdf> s.e.t: 26.11.2019. Reisoğlu, Seza (2011) Çek Hukuku, Ankara. Sirmen, Lale (1992) Türk Özel Hukukunda Şart, BTHAE, Ankara. Tandoğan, Haluk (1969) Borçlar Hukuku Özel Borç Münasebetleri, Ankara. Tekil, Müge (1997) Çekte Muhatap Bankanın Hukuki Sorumluluğu, İstanbul, Beta. Tuna, Ergun/ Göç Gürbüz, Diğdem (2018) Ticaret Hukuku Prensipleri Kıymetli Evrak, 10. Baskı, İstanbul, Beta. Ülgen, Hüseyin/ Helvacı, Mehmet/ Kendigelen, Abuzer/ Kaya, Arslan (2015) Kıymetli Evrak Hukuku, 10. Bası, İstanbul, XII Levha. Von Tuhr, Andreas (1983) Borçlar Hukuku (Çeviri: Cevat Edege), Ankara Yavuz, Cevdet (2011) Borçlar Hukuku Dersleri (Özel Hükümler), Beta Yayınevi, İstanbul. Yararlanılan İnternet Kaynakları: <http://www.kgm.adalet.gov.tr/Tasariasamalari/Kanunlasan/2012Yili/Kanmetni/6273ss.pdf> s.e.t. 26.11.2019. Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi (2019) ‘Bankalara İbraz Edilen ve Karşılıksız İşlemi Yapılan Çek Bilgileri’ <https://www.riskmerkezi.org/Content/Upload/istatistikiraporlar/ekler/1928/Bankalara_Ibraz_Edilen_ve_Karsiliksiz_Islemi_Yapilan_Cek_Bilgileri__-_Temmuz_2019.pdf> s.e.t. 15.09.2019. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (2019) ‘Karşılıksız Çek Yaprağı İçin Bankanın Sorumlu Olduğu Tutar’ <http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Istatistikler/Bankacilik+Verileri/Karsiliksiz+Cek+Yapragi+Icin+Bankanin+Sorumlu+Oldugu+Tutarr/> s.e.t. 26.11.2019. TBMM (2019) ‘Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Tasarısı ve Adalet Komisyonu Raporu’ <https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem22/yil01/ss58m.htm> s.e.t. 26.11.2019. www.kazanci.com.tr s.e.t. 25.11.2019.