TİCARİ TEMSİLCİNİN YETKİSİNİN KANUNİ SINIRLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME: HALKA AÇIK ŞİRKETLERDE ÖNEMLİ NİTELİKTEKİ İŞLEMLER

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 2, 243 - 259, 30.12.2019

Damla Songur

Öz

Türk Borçlar Kanunu’nun ticari temsilciye ilişkin düzenlemelerinde ticari temsil yetkisinin kapsamı ve sınırları, ticari işletme sahibi bakımından herhangi bir ayrım gözetilmeksizin genel olarak hükme bağlanmıştır. Buna göre öğreti ve içtihatlarda bu düzenlemelerle kapsamı çizilen ticari temsil yetkisinin içerisinde kalmak koşuluyla ticari temsilcinin miktar, işlemin karşı tarafı veya sonucu gibi hususlar fark etmeksizin her türlü olağan ve olağanüstü işlemi yapabileceği kabul edilir. Bununla birlikte ticari temsil yetkisinin içeri-sinde kalmasına rağmen halka açık şirketlerde önemli nitelikteki işlemler kapsamına giren taşınmazlar dışındaki varlıkların devri veya ayni hakla sınırlandırılması ile her türlü varlığın devralınması, kiraya verilmesi veya kiralanması işlemleri genel kurul kararı ve yönetim kurulunun gerçekleştireceği usuli işlemler olmadan yapılamaz. Söz konusu işlemlerin önemli nitelikteki işlemler kapsamına girmesi miktar/değer, işlemin karşı tarafı veya sonucuyla ilgili ölçütlere bağlı olduğundan, halka açık şirketlerin ticari temsilcilerinin, gerçekleştirecekleri işlemlerde bu hususları yetkile-rinin sınırları bakımından değerlendirmesi gerekir.
Bu çalışmada halka açık şirketlerin ticari temsilcilerinin yetkilerinin kapsamı ve sınırları bakımından özellik arz eden önemli nitelikteki işlemler ve bu bağlamda önemliliğin nasıl belirleneceği incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

ticari temsilci, halka açık şirketler, önemli nitelikte işlemler

A STUDY ON THE LEGAL LIMITS OF THE AUTHORITY TO REPRESENT OF COMMERCIAL AGENT: SIGNIFICANT TRANSACTIONS IN PUBLICLY-HELD CORPORATIONS

Öz

In the provisions of the Turkish Code of Obligations regarding commercial agents, the scope and limits of the authority of commercial representation are regulated generally without any distinction in respect of the owner of the commercial enterprise. Accordingly, in the doctrine and case-law, it is accepted that the commercial agents may perform all kinds of ordinary and extraordinary transactions regardless of the amount, the counterparty or the result of the transaction provided that these stay within the scope of the authority of commercial representation. However, despite being within the commercial agent’s authority, some of the transactions require a decision issued by the general assembly and specific procedural steps performed by the board of directors, in publicly-held corporations. These are; the transfer of assets or establishment of a real right on them, other than immovable property that are in the scope of the significant transactions regulated in the capital market legislation; and taking over, taking in or renting out all sorts of assets. Since the determination whether such transactions fall within the scope of significant transactions depends on the criteria such as the amount, the counter-party or the result of the transaction, the commercial agents of the publicly-held companies should evaluate these issues in terms of their authority.
In this study, the significant transactions in terms of the scope and limits of the authority of commercial agents of publicly-held corporations and how to determine significance in this context are to be examined.

Anahtar Kelimeler

commercial agent, publicly-held companies, significant transactions

Kaynakça

• Adıgüzel, Burak (2014), ‘Halka Açık Anonim Ortaklıklarda Pay Sahibinin Ayrılma Hakkı’ GÜHFD, S. 2, C. XVIII, s. 1-51. Akyazan, Sıtkı (1974), ‘Türk Ticaret Kanununun 137. Maddesinin Anlam ve Kapsamı Üzerinde Bir İnceleme’ Batider, S. 4, C. VII, s. 829-840. Arkan, Sabih (2019) Ticari İşletme Hukuku, 25. Bası, Ankara, BTHAE. Arslanlı, Halil (1960) Kara Ticareti Hukuku Dersleri-Umumi Hükümler, 3. Bası, Ankara, Fakülteler Matbaası. Aydın, Alihan (2014), ‘Anonim Ortaklık Yönetim Kurulunun Temsil Yetkisinin Sınırları ve Temsil Yetkisinin/Gücünün Kötüye Kullanılması Sorunu’ Batider, C. XXX, S. 1, s. 144-189. Ayhan, Rıza & Çağlar, Hayrettin & Özdamar, Mehmet (2019) Ticari İşletme Hukuku-Genel Esaslar, 12. Bası, Ankara, Yetkin. Ayoğlu, Tolga (2017), ‘Önemli Miktarda Şirket Malvarlığının Satışında Genel Kurul Kararlarının Hukuki Niteliği’ Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Mustafa Dural Anısına Özel Sayı I, C. V, S. 1, s. 93-104. Bektaş, İbrahim (2019) ‘Halka Açık Anonim Ortaklıkların Önemli Nitelikteki İşlemleri Nedeniyle Doğan Ayrılma Hakkı ve Pay Alım Teklifi Zorunluluğu’ Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü 60. Yıl Armağanı, Ankara, BTHAE, s. 749-828. Biçer, Levent & Hamamcıoğlu, Esra (2013), ‘Anonim Ortaklıklarda Genel Kurulun Devredilemez Yetkileri Kapsamında Önemli Miktarda Şirket Varlığının Toptan Satışı ve Uygulama Alanı (TTK md. 408/2-f)’ Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Haziran, S. 1, s. 33-52. Bozer, Ali & Göle, Celal (2018) Ticari İşletme Hukuku, 5. Bası, Ankara, BTHAE (Ticari İşletme). Bozer, Ali & Göle, Celal (2018) Kıymetli Evrak Hukuku, 8. Bası, Ankara, BTHAE (Kıymetli Evrak). Cenkci, Esra (2018), ‘Ticari Temsilcinin Temsil Yetkisinin Sınırlandırılması Sorunsalı’ Batider, C. XXXIV, S. 2, s. 93-118. Çamoğlu, Ersin (2019), ‘Anonim Ortaklık Genel Kurulunun Devredilemez Yetkileri Kapsamında Önemli Miktarda Şirket Varlığının Toptan Satışı’, Prof. Dr. Sabih Arkan’a Armağan, İstanbul, On İki Levha, s. 329-340. Çanga Belber, Eda (2017) Karşılaştırmalı Hukuk Işığında Türk Sermaye Piyasası Hukukunda Önemli Nitelikte İşlemler, 1. Bası, İstanbul, Legal. Demirkapı, Ertan (2010), ‘6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun Ticari Temsilciye İlişkin Hükümlerinin Değerlendirilmesi’ Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Özel Sayı (Prof. Dr. Burhan Ceylan’a Armağan), C. 12, s. 795-872. Dooley, Michale P. (2011), ‘Rules, Standards, and the Model Business Corporation Act’ Law and Contemporary Problems, V. 74, N. 1, s. 45-56. Dural, Halil Ali (2017), ‘Anonim Şirketin Önemli Miktarda Varlığının Satışına İlişkin Genel Kurul Kararının İçeriği ve Kapsamı’, Prof. Dr. Hamdi Yasaman’a Armağan, İstanbul, On İki Levha, s. 225-239. Ekkenga, Jens & Schneider, Björn (2017), ‘Holzmüller und seine Geburtsfehler-hier: Die angebliche Schrankenlosigkeit der Vertretungsmacht des Mutter-Vorstands im Konzern’ ZIP, S. 22, s. 1053-1060. Göle, Celal & Bilgeç, Hakan (2016), ‘Ticari İşletme İşlettikleri Halde Tacir Sayılmayan Dernek ve Vakıflara İlişkin Düzenlemenin (TTK. md. 16/2) Değerlendirilmesi’ Batider, S. 4, C. XXXII, s. 5-19. Henssler, Martin & Strohn, Lutz (2019) Gesellschaftsrecht, AktG § 179a Verpflichtung zur Übertragung des ganzen Gesellschaftsvermögens, 4. Auflage. Hızır, Serdar (2019) Halka Açık Ortaklık Statüsünün Sona Ermesi, 1. Bası, İstanbul, On İki Levha. Hüffer, Uwe & Koch, Jens (2018) Aktiengesetz-AktG § 179a Verpflichtung zur Übertragung des ganzen Gesellschaftsvermögens, 13. Auflage, München. İmregün, Oğuz (1989) Anonim Ortaklıklar, 4. Bası, İstanbul, Yasa. Karacan, Ali İhsan (2017), Sermaye Piyasası Hukuku-Yazılar, C. I, 1. Bası, İstanbul, Legal. Karayalçın, Yaşar (1968) Ticaret Hukuku, I. Giriş-Ticari İşletme, Ankara, Güzel İstanbul Matbaası (Ticari İşletme). Karayalçın, Yaşar (1993), ‘İsviçre Borçlar Kanunu’nda Anonim Şirketler Hukuku Alanında Yapılan Değişiklikler’ Batider, S. 1, C. XVII, s. 5-48 (İsviçre Anonim Şirketler Hukuku). Kırca, İsmail (2014), ‘TTK m. 371/7 Hakkında Bir İnceleme: AB’ye Üyelik Yolunda Geri Adım’ Batider, C. XXX, S. 3, s. 23-37 (TTK 371/7). Kırca, İsmail & Şehirali Çelik, Feyzan Hayal & Manavgat, Çağlar (2013) Anonim Şirketler Hukuku, C. 1, 1. Bası, Ankara, BTHAE. Kırca, İsmail (1996) Ticari Mümessillik, 1. Bası, Ankara, Yetkin (Ticari Mümessillik). Löbbe, Marc (2004), ‘Corporate Groups: Competences of the Shareholders’ Meeting and Minority Protection-the German Federal Court of Justice’s recent Gelatine and Macrotron Cases Redefine the Holzmüller Doctrine’ German Law Journal, S. 9, C. 5, s. 1057-1079. Manavgat, Çağlar (2016) Hukuki Bakımdan Halka Açık Anonim Ortaklıklar ve Halka Arz, 1. Bası, Ankara, BTHAE. Öz, Kerem (2014), ‘Türk-Alman Hukukunda Küçüğün Bir Meslek veya Sanatı Kendi Başına Yürütmesi ve Bu Durumun Hukuki İşlem Ehliyeti Üzerindeki Etkileri’, Uluslararası Antalya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. 2, S. 4, s. 59-95. Packi, Benno A. (2011) Die Veräußerung des ganzen Gesellschaftsvermögens, Baden-Baden. Paslı, Ali (2004) Anonim Ortaklık Kurumsal Yönetimi, 1. Bası, İstanbul, Beta (Kurumsal Yönetim). Paslı, Ali (2009) Anonim Ortaklığın Devralınması, 1. Bası, İstanbul, Vedat (Anonim Ortaklığın Devralınması). Semerci Vuraloğlu, Tuğba (2018) Sermaye Piyasası Kanunu’na Göre Anonim Ortaklıkta Ayrılma Hakkı, 1. Bası, İstanbul, On İki Levha. Songur, Damla (2019) Anonim Şirketlerde Önemli Miktarda Malvarlığı Üzerinde İşlemler, Ankara Üniversitesi yayımlanmamış doktora tezi, Ankara. Sönmez, Yusuf Z. (2009) Anonim Ortaklıklarda Pay Sahibinin Ortaklıktan Ayrılma Hakkı, 1. Bası, İstanbul, Beta. Şehirali Çelik, Feyzan Hayal (2008) Anonim Şirketlerde Çıkar Çatışmaları Ekseninde Şirket Ele Geçirmelerine Karşı Önlemler, 1. Bası, Ankara, BTHAE. Şener, Oruç Hami (2015) Ticari Temsilci ve Ticari Temsil Yetkisi, 1. Bası, Ankara, Adalet. Tarhan, Damla Gül (2018) Halka Açık Anonim Ortaklıklarda Önemli Nitelikteki İşlemler ve Sonuçları, 1. Bası, İstanbul, On İki Levha. Uzunallı, Sevilay (2013) Anonim Şirkette İşletme Konusu, 1. Bası, Ankara, Adalet. Ülgen, Hüseyin & Helvacı, Mehmet & Kaya, Arslan & Nomer Ertan, Füsun (2019) Ticari İşletme Hukuku, İstanbul, Vedat. Yanlı, Veliye (2015), ‘Halka Açık Şirketlerde Önemli Nitelikteki İşlemler’ İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 2, C. 6, s. 459-472. Yanlı, Veliye & Okutan Nilsson, Gül (2014), ‘Anonim ve Limited Şirketlerde Sınırlı Yetkili Temsilci Tayini’ Batider, C. XXX, S. 4, s. 5-42. Yaşar, Tuğçe Nimet (2018) Şirketler Hukuku Açısından “Compliance” Kavramı ve Borsaya Kayıtlı Şirketlerde Uygulaması, Ankara Üniversitesi yayımlanmamış doktora tezi, Ankara. Yongalık, Aynur (2010) Şahıs Şirketlerinde Ortak Davası, 1. Bası, Ankara, BTHAE.