OPEN DOOR PRINCIPLE IN COOPERATIVES

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 1, 128 - 141, 30.06.2020

Özge Örnek

Öz

Cooperatives are legal entities based on spesific principles. All principles serve mainly to realize the purposes of the cooperative. However, the principle that should be emphasized in this context is undoubtedly the “open door principle”. This principle, which is shaped around issues such as being a partner to a cooperative and losing the title of partnership, is of great importance from the formation of the individual element to the realization of its purpose.
Although the principle of open door is not included in the law with a clear and definite expression, it is an accepted issue in jurisprudence and Supreme Court case law. We can see from the teleological interpretation of the provisions that the principle of open doors penetrates the purpose and nature of the cooperative, even if it is not already explicitly mentioned in the law.
In terms of its place and importance in cooperatives law, our work will focus on the principle of open doors. The aim of this study is to analyse the open door principle with all details, including the opinions in the jurisprudence and the applications of the Supreme Court. In this direction, firstly, what the concept of open doors means as a concept and which issues are covered within its scope will be emphasized. Then, the limitations that can be put to the open door principle will be handled.

Anahtar Kelimeler

Open Door Principle, Scope of Open Door Principle, Limitations on the Principle

KOOPERATİFLERDE AÇIK KAPI İLKESİ

Öz

Kooperatifler, belirli ilkeler üzerinde temellen- dirilmiş tüzel kişiliklerdir. Tüm ilkeler esasen kooperatifin amacının gerçekleştirilmesine hizmet eder. Ancak bu bağlamda en çok üzerinde durulması gereken ilke şüphesiz “açık kapı ilkesi”dir. Bir kooperatife ortak olun- ması, ortaklık sıfatının kaybedilmesi gibi hususların etrafında şekillenen bu ilke, kooperatifin kişi unsurunun oluşmasından, amacının gerçekleştirilmesine kadar geniş bir kapsamda önem arz etmektedir.
Açık kapı ilkesi, kanunda açık ve kesin bir ifade ile yer almamakla birlikte öğretide ve Yargıtay uygulamalarında kabul gören bir husustur. Zaten kanunda açıkça zikredilmemiş olsa bile hükümlerin amaçsal yorumundan açık kapı ilkesinin kooperatifin amaç ve mahiyetine nüfuz ettiğini görebiliriz.
Kooperatifler hukukundaki yeri ve önemi iti- bariyle çalışmamız açık kapı ilkesi etrafında şekillene- cektir. Öğretideki görüşlere ve Yargıtay uygulamalarına da yer verilerek açık kapı ilkesinin tüm yönleri ile ele alınması ve aydınlatılması çalışmamızın amacını oluşturmaktadır. Bu doğrultuda öncelikle açık kapı ilkesinin kavram olarak neyi ifade ettiği ve kapsamını hangi hususların oluşturduğu üzerinde durulacaktır. Ardından açık kapı ilkesine getirilebilecek sınırlamalar ele alınıp çalışmamız sonuçlandırılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Açık Kapı İlkesi, Açık Kapı İlkesinin Kapsamı, İlkeye Getirilen Sınırlamalar

Kaynakça

• Adıgüzel, Burak (2014) “Halka Açık Anonim Ortaklıklarda Pay Sahibinin Ayrılma Hakkı”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.XVIII, S. 2, s. 1-51.
• Aykan Demirci, Filiz (2004) “Kooperatif Üyeliğinden Çıkarılma ve Çıkarılma Kararına İtiraz Davası”, Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bilgili, Fatih/ Demirkapı, Ertan (2017) Şirketler Hukuku Dersleri, 5. Basım, Bursa, Dora Yayınevi. Can, Mustafa Erdem (2007) “ Kooperatif Ortaklığından Çıkma Ve Çıkan Kişinin Hakları” (Ortaklıktan Çıkma Hakkı), Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XI, S. 1-2, s. 71-95.
• Coşkun, Mahmut (2019) Kooperatifler Hukuku, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Çevik, Orhan Nuri (2003) Kooperatifler Kanunu, 6. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Çevik, Orhan Nuri (2006) “Kooperatifler Ortaklık (Şirket) Değildir”, Terazi Hukuk Dergisi, C. 1, S. 2, s. 7-10.
• Deryal, Yahya (2005) Ticaret Hukuku, Güncellenmiş 8. Baskı, Trabzon, Derya Kitapevi.
• Erçin, Ferhat (2002) “Türk Hukuku’nda Kooperatif Tüzel Kişiliğinin Ayırıcı Özellikleri”, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Eriş, Gönen (2001) Açıklamalı-İçtihatlı Uygulamalı Kooperatifler Hukuku, 3. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Kayar, İsmail (2017) 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’na Göre Ticaret Hukuku, Güncellenmiş 4. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Kayıhan, Şaban (2019) Şirketler Hukuku, 3. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Kırca, İsmail (2017) “Kooperatiflerin Tacir Niteliği Hakkında Yargıtay’ın Tutumu: Kanuna Aykırı Yorum mu Yoksa Örtülü Boşluk Doldurma Gayreti mi?”, BATİDER, C. XXXIII, S. 2, s. 22.
• Kurtulan, Ahmet (2003) Kooperatifler Kanunu Ve Açıklaması Defterler-Belgeler Muhasebe İşlemleri, 2. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Lale, Muktedir (2011) “Kooperatifler Hu- kukunda Açık Kapı İlkesi”, Terazi Hukuk Dergisi, C. 6, S. 54, s. 30-33.
• Mollaoğlu, Yusuf (2018) “Kooperatiflerin Hukuki Niteliği”, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Orbay Ortaç, Nurdan/ Can, Ozan (2016) “Yapı Kooperatiflerinin Tacir Sıfatı Olup Olmadığı Sorusu Bağlamında Yargıtay 15. Hukuk Dairesinin 15.9.2014 Tarih, 2014/2787 Esas ve 2014/5195 Karar Sayılı Kararın Eleştirisi”, BATİDER, C. XXXII, S. 3, s. 79-104.
• Özcan, Orhan (2007) “Türkiye’de Kooperatifçiliğin Gelişimi ve Cumhuriyet Dönemi Kooperatifçiliği”, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özdamar, Emine (2019) Anonim Şirkette Pay Devri, Ankara, Adalet Yayınevi.
• Özmen, Kemal (2018) Açıklamalı- Uygulamalı-İçtihatlı Kooperatifler, 5. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Parlar, Ali (2004) Kooperatifler Kanunu (Hukuki Ve Cezai Sorumluluk Açısından Açıklamalı Ve İçtihatlı), Ankara, Bilge Yayınevi.
• Poroy, Reha/ Tekinalp, Ünal/ Çamoğlu, Ersin (2005) Ortaklıklar Ve Kooperatif Hukuku, 10. Basım, İstanbul, Arıkan Yayınevi.
• Pulaşlı, Hasan (2016) Şirketler Hukuku Genel Esaslar, Güncellenmiş ve Genişletilmiş 4. Baskı, Ankara, Adalet Yayınevi.
• Şener, Oruç Hami (2015) Teorik ve Uygulamalı Ortaklıklar Hukuku Ders Kitabı, Gözden Geçirilmiş 2. Bası, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Tekinalp, Ünal (1972) Kooperatiflerde Ortakların Kişisel Niteliklerinin Önemi, Ortak Sıfatının Kazanılması Ve Yitirilmesi, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi.
• Ünal, Mehmet (1996) “Türk Kooperatifçiliği’nin Hukuki Sorunları”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 5(1-2 (Prof. Dr. M. Şakir BERKİ'ye ARMAĞAN)), s. 31-36.
• Üstün, Yusuf/ Aydın, Muhittin (2017) Kooperatifler Hukuku, 2. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.