KARAR İNCELEMESİ: SİGORTACININ AYDINLATMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ VE BU YÜKÜMLÜLÜĞE AYKIRILIĞIN SONUÇLARI

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 337 - 358, 31.12.2020

Ramazan Durgut Erkam Haşim Bulut

Öz

Asıl dayanağının dürüstlük kuralı olduğu düşünülen sigortacının aydınlatma yükümlülüğü, 6102
Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda (TTK) somut olarak
düzenlenerek normatif bir kural olma özelliğini kazanmıştır. Çok teknik bir sözleşme tipi olan sigorta
sözleşmelerinde, sigortacının güçlü konumu sebebiyle,
sigorta ettireni koruma güdüsüyle hareket eden kanun
koyucu, aydınlatma yükümlülüğüne ilişkin kuralları
da belirlemiştir. Ayrıca bu yükümlülüğün şekil ve
içeriğini belirleyecek yönetmelik çıkarmak hususunda
da idareye açıkça yetki vermiştir. Bunun yanında söz
konusu yükümlülüğe aykırı davranılması halinde
oluşacak hukuki sonuç da TTK’da düzenlenmiş olup
bu düzenleme, doktrinde, ulaşılmak istenen amaca
yeterince uygun olmadığı gerekçesiyle eleştirilmiştir.
Sigortacının aydınlatma yükümlülüğüne aykırı davranması halinde ortaya çıkacak olan hukuki sonucun
kanun ve yönetmelikte farklı düzenlenmesi, uygulamada karışıklığa yol açmakta ve farklı mahkemelerde
birbirlerine uyumlu olmayan kararlar verilmektedir.
İşbu çalışmada, sigortacının aydınlatma yükümlülüğüne aykırı davrandığı bir olay hakkında verilen
mahkeme kararı incelenmiş ve mahkemenin verdiği
karar hukuki açıdan değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Aydınlatma yükümlülüğü, sigorta sözleşmesi, sigortacı, sigorta ettiren, dürüstlük kuralı

CASE REVIEW: INFORMATION DUTY OF INSURER AND THE CONSEQUENCES OF BREACH OF THIS DUTY

Öz

The information duty of the insurer, which main basis is considered to be the principle of honesty, has been regulated concretely in the Turkish Commercial Code (TCC) numbered 6102 and has become a normative rule. In the insurance contract, which is a very technical contract type, due to the strong position of the insurer, the lawmaker, acting with the motive to protect the insurer, has determined the rules regarding the information duty and also explicitly authorized the administration to issue instructions to determine the form and content of this duty. In addition, the legal consequences that will arise in case of violation of the duty in question are regulated in the TCC, and this regulation has been criticized in the doctrine on the grounds that it is not adequately suitable for the purpose to be achieved. The different regulations in the act and the guidelines regarding the results of failure to
information duty of insurer cause confusion in the
implementation and the different courts render incompatible
verdicts. In this article, a court decision on
the case that the insurer failed to comply with information
duty has been examined and the court decision
has been evaluated from the legal perspective.

Anahtar Kelimeler

Information duty, insurance contract, insurer, policyholder, principle of honesty

Kaynakça

• Aral Eldeleklioğlu, İrem (2012) “6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve Sigortacılık Mevzuatı Uyarınca Sigortacının Aydınlatma Yükümlülüğü”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 2012, C. 18 S. 1, Y. (s. 383-403).
• Bahtiyar, Mehmet, (2020) “Sigorta Hukukunda Tüketiciyi Aydınlatma Açıklaması”, Sektörel Bazda Tüketici Hukuku Uygulamaları 2020, (Ed. Dönmez, T., Yavuz, M., Düzgünkaya, A., Tokbaş, H.), ss.25-47, İstanbul, Aristo Yayınevi.
• Can, Mertol, (2009) Türk Özel Sigorta Hukuku (Ders Kitabı), Genişletilmiş ve Gözden Geçirilmiş 3. Bası, Ankara, İmaj Yayınevi.
• Çeker, Mustafa (2013) 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’na Göre Sigorta Hukuku, Yenilenmiş 6. Bası, Adana, Karahan Kitabevi.
• Doğrusöz Koşut, Hanife (2013) “6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’na Göre Hayat Sigortalarında Sigorta Ettirenin Sözleşmenin Yapılması Anındaki Beyan Yükümlülüğünü İhlal Etmesinin Müeyyidesi”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C.29, Sa. 4, 163-184.
• Erbaş Açıkel, Aslıhan (2019) “Sigorta Ettirenin Sözleşme Öncesi Beyan Yükümlülüğünün İhlali Halinde Sigortacının Sahip Olduğu Haklarla İlgili Bazı Sorunlar”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C.XXXV, Sa.2, Ss.131-168.
• Eren, Fikret (2019) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 24. Baskı, Ankara, Yetkin Yayınları.
• Günay, Barış (2019) Sigorta Hukuku, 1. Bası, Ankara, Seçkin Hukuk Yayınları.
• Kayıhan, Şaban / Bağcı Ömer (2016) Türk Özel Sigorta Hukuku Dersleri 1. Bası, Kocaeli, Umuttepe Yayınları.
• Kılıçoğlu, Ahmet (2011) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Genişletilmiş 14. Bası, Ankara, Turhan Kitabevi.
• Memiş, Tekin (2005) “Türk Ticaret Kanunu Tasarısının Sigorta Hukukuna Dair 6. Kitabının Genel Hükümlerinin Değerlendirilmesi”, Sigorta Hukuku Dergisi, Özel Sayı 1: Türk Ticaret Kanunu Taslağı.
• Oğuzman M. Kemal & Öz, Turgut (2017) Borçlar Hukuku Genel Hükümler C.1, Gözden Geçirilmiş 15. Bası, İstanbul, Vedat Kitapçılık.
• Özdamar, Mehmet (2009) Sigortacının Sözleşme Öncesi Aydınlatma Yükümlülüğü, Yetkin Yayıncılık, Ankara, (Sözleşme Öncesi).
• Özdamar, Mehmet (2010) Sigortacının Sözleşmenin Kurulmasından Sonraki Aydınlatma Yükümlülüğü, Prof Dr. F. Öztan’a Armağan, C.II, Ankara, (Sözleşme Sonrası).
• Özdamar, Mehmet (2013) “6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Bağlamında Sözleşme Öncesi Aydınlatma Yükümlülüğünü İhlâl Eden Sigortacıya Uygulanacak Yaptırım Sorunu”, İÜHFM C. LXXI, S. 2, S. 347-360, (Yaptırım).
• Serozan, Rona (2014) İfa, İfa Engelleri, Haksız Zenginleşme –Ek: Uygulama Çalışmaları-, Gözden Geçirilip Genişletilmiş 6. Bası, İstanbul, Filiz Kitapevi.
• Şeker Öğüz, Zehra & Sevinç Kuyucu, Aslıhan (2011) Yeni Türk Ticaret Kanununda Sigorta Hukuku: Karşılaştırmalı, Açıklamalı, İstanbul, Filiz Kitabevi.
• Şenocak, Kemal (2007) Avrupa Birliği Sigorta Aracıları Direktifi (2002/92/CE), Prof. Dr. Ergon A. Çetingil ve Prof. Dr. Rayegân Kender’e 50. Birlikte Çalışma Yılı Armağanı, (s. 1055-1070), İstanbul, Çizgi Yayınevi.
• Ünan, Samim (2005) “Türk Ticaret Kanunu Taslağı’nın Sigorta Hukuku Başlıklı Altıncı Kitabı Hakkında Düşünceler”, Sigorta Hukuku Dergisi, Özel Sayı 10: Türk Ticaret Kanunu Taslağı, (Düşünceler).
• Ünan Samim, (2013) “Insurer’s Precontractual Duties to Inform and Warn/Advise”, Insurer’s Precontractual Information Duty, Sigorta Hukuku Türk Derneği (Turkish Chapter of AIDA), (s. 9-28) İstanbul (Information Duty).
• Ünan, Samim (2016) Türk Ticaret Kanunu Şerhi Altıncı Kitap Sigorta Hukuku C.I Genel Hükümler, 1. Baskı, İstanbul, Oniki Levha Yayıncılık, (Sigorta).
• Yazıcıoğlu, Emine (2018) “Sigortacının Bilgilendirme (Aydınlatma) Yükümlülüğü, s.391-422; Sigorta Hukuku Sempozyumları, (Ünan / Yazıcıoğlu ed.) İstanbul.
• Yazıcıoğlu, Emine (2010) Sigorta Aracıları Hukuku 1, İstanbul, Oniki Levha Yayıncılık.
• Yetiş Şamlı, Kübra (2016) “Sigortacının Aydınlatma Yükümlülüğünü Düzenleyen TTK m. 1423 Hükmüne İlişkin Bazı Değerlendirmeler”, Cevdet Yavuz’a Armağan, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 22(3): 3004- 2977.