SINAİ MÜLKİYET KANUNUNUN 155. MADDESİ ÇERÇEVESİNDE ÖNCEKİ HAKKIN ETKİSİ

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 2, 451 - 470, 15.12.2022

Elnur Karimov

https://doi.org/10.55027/tfm.1125320

Öz

Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 155. maddesinin 1. fıkrası önceki tarihli hak sahibinin açmış olduğu tecavüz davalarında sonraki tarihli marka, patent veya tasarım hakkı sahibinin kendi sınai mülkiyet hakkını savunma gerekçesi olarak ileri sürmesini engellemektedir. Sınai mülkiyet hukukunda öncelik ve gerçek hak sahipliği ilkelerinin bir yansıması olan bu kuralla birlikte, sonraki tarihli hak sahibi tecavüz davasında artık salt mutlak hakkına dayanamamaktadır. Nitekim, daha önce patentler için kabul edilen bu sistem artık marka ve tasarım hakkı sahiplerine de uygulanmaktadır. Makalede, genel hatlarıyla tescil, öncelik ve gerçek hak sahipliği ilkeleri ile tescilin işlevleri, maddi incelemeli ve itiraza dayalı incelemeli başvuru sistemleri irdelenmiştir. Sınai Mülkiyet Kanunu’nun yürürlüğe girmesinden önce, önceki tarihli marka ve tasarım ve patentin sonraki tarihli haklara etkisindeki farklar, Yargıtay ve Avrupa Adalet Divanı kararları ışığında açıklanmıştır. Sınai Mülkiyet Kanunu’nun ilgili hükmünün beraberinde getirdiği sorunlar öğreti görüşleri ışığında tartışılmıştır. Makalede sonraki hak sahiplerine karşı açılan tecavüz davalarında tescil sisteminin yapısının ve bu yapı içerisinde üçüncü kişilerin yerinin göz önünde bulundurulması gerektiği savunulmuştur. Sonraki tarihli başvuru sahiplerine karşı açılan tecavüz davalarında 2015/2436 sayılı Avrupa Birliği Marka Direktifinin 18. maddesindekine benzer savunmalardan yararlanma imkânı üzerine Türk marka hukuku özelinde öneride bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sınai Mülkiyet Hakları, Öncelik İlkesi, Önceki Haklar, Sonraki Haklar, Tecavüz

Teşekkür

Makalemi gözden geçirip değerli eleştiri ve katkılarıyla zenginleştiren saygıdeğer hocam İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ticaret Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Arslan Kaya'ya en içten teşekkürlerimi sunarım.

DIE WIRKUNG DES ÄLTEREN RECHTS NACH ARTIKEL 155 DES GESETZES ÜBER DEN GEWERBLICHEN RECHTSSCHUTZ

Öz

Artikel 155(1) des Gesetzes über das gewerbliche Eigentum der Republik Türkei hindert den Inhaber einer Marke, eines Patents oder eines Geschmacksmusters daran, seine Rechte als Einwand in einem Verletzungsverfahren geltend zu machen, das von dem Rechtsinhaber mit einem früheren Datum eingeleitet wurde. Nach dieser Regel, die sich aus den Grundsätzen der Priorität und der echten Rechte im gewerblichen Rechtsschutz ergibt, kann sich der einschreitende Rechtsinhaber nicht mehr auf absolute Rechte als gültige Verteidigung berufen. Das System, das bisher auf Patentrechte angewandt wurde, ist nun auch auf Marken- und Designrechte anwendbar. Dieser Artikel gibt einen Überblick über die Grundsätze der Eintragung, der Priorität und der wirklichen Inhaberschaft von Rechten und die Funktionen der Eintragung sowie über die Systeme der materiellen und der beanstandungsbasierten Prüfungsanmeldung. Er erläutert die Unterschiede in der Wirkung von Marken, Geschmacksmustern und Patenten mit einem früheren Datum vor dem türkischen Gesetz über gewerbliches Eigentum im Lichte der Entscheidungen des Obersten Gerichtshofs der Türkei und des Europäischen Gerichtshofs. Er erörtert die durch die genannte Bestimmung des türkischen Gesetzes über gewerbliches Eigentum verursachten Probleme unter Bezugnahme auf die Rechtslehre. Der Artikel argumentiert die Notwendigkeit, während eines Verletzungsverfahrens gegen einen einschreitenden Rechtsinhaber die Struktur des Anmeldesystems und die Rolle von Dritten zu berücksichtigen. Der Artikel schlägt vor, ähnliche Verteidigungsmaßnahmen wie in Artikel 18 der EU-Markenrichtlinie Nr. 2015/2436 in der türkischen Markenpraxis zu ermöglichen.

Anahtar Kelimeler

Gewerbliche Schutzrechte, Prioritätsprinzip, Ältere Rechte, Eingriffsrechte, Verletzung

THE EFFECT OF THE EARLIER RIGHT UNDER ARTICLE 155 OF INDUSTRIAL PROPERTY LAW

Öz

Article 155(1) of the Industrial Property Law of the Republic of Turkey prevents an intervening trademark, patent, or design holder from raising their rights as a defense in the infringement proceedings initiated by the right holder with an earlier date. Under this rule originating from the principles of priority and genuine rights in industrial property law, the intervening right holder can no longer rely on absolute rights as a valid defense. The system which was previously applied to patent rights is now applicable to trademark and design rights as well. This article provides an overview of the principles of registration, priority and genuine ownership of rights, and the functions of registration, as well as the substantive and objection-based examination application systems. It explains the differences in the effect of trademark, design, and patents with an earlier date before the Turkish Industrial Property Law in the light of the decisions of the Turkish Supreme Court and the European Court of Justice. It discusses the problems caused by the said provision of the Turkish Industrial Property Law with reference to the legal doctrine. The article argues the necessity of taking into account during infringement proceedings against an intervening right-holder the structure of the registration system and the role of third parties. The article proposes enabling similar defenses of Article 18 of European Union Trademark Directive No 2015/2436 in Turkish trademark practice.

Anahtar Kelimeler

Industrial Property Rights, Principle of Priority, Earlier Rights, Intervening Rights, Infringement

Kaynakça

• Abacıoğlu Viskuşenko, Melis (2018) ‘Markalar ile İlgili Sınai Mülkiyet Kanunu’nda Yer Alan Değişiklikler’, Ankara Barosu Fikri Mülkiyet ve Rekabet Hukuku Dergisi, C:20, No:1, s. 55-86.
• Arkan, Sabih (1998) Marka Hukuku, C:2, Ankara, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi.
• Arslan, İbrahim (2008) ‘Tescilsiz Markaların Korunması’, Selcuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:16, No:1, s. 29-46.
• Arslanlı, Halil (1954) Fikri Hukuk Dersleri II, İstanbul, Sulhi Garan Matbaası.
• Ayoğlu, Tolga (2007) ‘Marka Hakkına Tecavüz Davalarında Tescil İşleminin Hukuka Aykırılığı Savunması’, Ankara Barosu Fikri Mülkiyet ve Rekabet Hukuku Dergisi, C:7, No:1, s. 13-47.
• Bozgeyik, Hayri (2007) ‘Markalarda Rüçhan Hakları’, Ankara Barosu Fikri Mülkiyet ve Rekabet Hukuku Dergisi, C:7, No:1, s. 49-83.
• Bilgin, Servet Batuhan (2018) ‘6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanununda Tasarım Hukukuna Getirilen Yenilikler’, Ankara Barosu Fikri Mülkiyet ve Rekabet Hukuku Dergisi, C:20, No:1, s. 33-53.
• Çağlar, Hayrettin (2017) ‘6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanununa göre Tescilli Markanın Kullanılmamasının Hukuki Sonuçları ve Anayasa Mahkemesinin MarKHK M. 14 Hükmünü İptal Eden Kararının Etkileri’, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:21, No:1, s. 3-19.
• Çakır, Aytuğ Ceyhun/ Özboyacı, Alper/ Demirkapı, Ertan (2021) ‘Marka, Ticaret Unvanı ve İşletme Adının Birbirleriyle Karıştırılma Tehlikesine Karşı Korunması’, Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi, C:7, No:1, s. 37-67.
• Çolak, Uğur (2018) Türk Marka Hukuku, 4. Baskı, İstanbul, On İki Levha.
• Deniz, Poyraz (2017), ‘Yeni Sınai Mülkiyet Kanununda Tescile Dayalı Kullanım Savunması ve İhlal Davaları’, IPR Gezgini <https://bit.ly/3h4b9g6> s.e.t. 01.06.22.
• Eckardt, Bernd/ Klett, Dieter/ Schwartmann, Rolf/ Yung, Ingo (2019) Wettbewerbsrecht, 6. Auflage, C.F. Müller Verlag.
• Engin-Deniz,Egon (2010) Markenschutzgesetz und Weitere Kennzeichenrechtliche Bestimmungen: Kommentar, 2. Auflage, Verlag Österreich.
• Eren, Fikret (2021) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 26. Baskı, Ankara, Yetkin.
• Gack, Kathrin (2014) Markenrecht: Rechtliche Aspekte der Markenführung ein Leitfaden für Unternehmer <https://bit.ly/3cAnh4M> s.e.t. 02.06.22.
• Gül, İbrahim (2017) ‘Marka Hakkına Tecavüz Davasında Tescilli Marka Savunması’, Hasan Kalyoncu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:7, No:13, s. 81-115
• Gün, Buket (2019) Marka Hukukunda Birlikte Var Olma, İstanbul, On İki Levha.
• Güneş, İlhami (2015) Marka Hukuku’nda Önceye Dayalı Haklar ve Ayırt Edici İşaretler, 2. Baskı, Ankara, Seçkin.
• International Trademark Association (2013) ‘Comments on the Proposed Revisions to the EU Community Trade Mark Regulation and Trade Marks Directive’ <https://bit.ly/3m5546P> s.e.t. 02.06.22.
• Karahan, Sami/ Suluk, Cahit/ Saraç, Tahir/ Nal, Temel (2015) Fikri Mülkiyet Hukukunun Esasları, 4. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Kaya, Arslan (2006) Marka Hukuku, 1. Baskı, İstanbul, Arıkan Yayınları.
• Kaya, Arslan/ Ülgen, Hüseyin/ Helvacı, Mehmet/ Nomer Ertan, Füsun (2021) Ticari İşletme Hukuku, 7. Baskı, İstanbul, Vedat Kitapçılık.
• Merdivan, Fethi (2020) ‘6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu: Sistem, İlkeler ve 556 Sayılı KHK Dönemindeki Yargıtay Kararlarının Yeni Dönemde Uygulanabilirliği (Marka)’, Ankara Barosu Fikri Mülkiyet ve Rekabet Hukuku Dergisi, No:1, s. 20-42.
• Merdivan, Fethi, ‘Marka Hakkına Tecavüz Davası Tescilli Marka veya Marka Tescil Başvurusu Bulunduğu Savunması ve Yargıtay Uygulaması Marka Hakkının Kapsamı’: Şenocak, Kemal/ Rohe, Matthias/ Yarayan, Ali/ Ay, Başar (Editör) (2014) Türk-Alman Marka Hukukunda Güncel Gelişmeler ve Türk-Alman Şirketler Topluluğu Hukuku Uluslararası Sempozyumları, İnönü Üniversitesi, s. 361-380. (Kısaltılmışı: Tecavüz davası)
• Merdivan, Fethi, ‘Tescilli Marka Hakkına Dayalı Tecavüz Davasında Kullanmama Defi’: Şehirali Çelik, Feyzan Hayal (Editör) (2017) 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu Sempozyumu, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, s. 483-522. (Kısaltılmışı: Kullanmama Defi)
• Oğuzman, Kemal/ Öz, Turgut (2021) Borçlar Hukuku Genel Hükümler C:II, 16. Baskı, İstanbul, Vedat Kitapçılık. Özer, Fatma (2017) Sınai Mülkiyet Kanunu Neler Getirdi?, Ankara, Seçkin.
• Riccobono, Salvatore (1939) 'La Teoria Dell'Abuso di Diritto Nella Dottrina Romana', Bullettino Dell'Istituto di Diritto Romano, Vol:5 (Çeviren: Umur, Ziya (1957) ‘Roma Doktrininde Hakkın Suistimali Nazariyesi’, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C:22, No:1-4), s. 350-397.
• Schindler, Gösta (2009) Grenzer der “Dinglichen Aufspaltbarkeit” Urheberrechtlicher Nutzungsrechte: Ein Beitrag zur Neuorientierung des Urhebervertragsrechts, Berlin, Lit Verlag.
• Suluk, Cahit (2015) ‘Sınai Mülkiyet Hukukunda Tescil “Güvenli Liman” Mıdır?’, Fikri Mülkiyet Hukuku Yıllığı, No:1, s. 403-430.
• Şehirali Çelik, Feyzan Hayal (2011) ‘Tescilli Tasarım Sahibine Karşı Tecavüz Davası Açılabilir Mi? Yeni Bir Karar, Yeni bir Ufuk’, Ankara Barosu Fikri Mülkiyet ve Rekabet Hukuku Dergisi, C:12, No:1, s. 48. (Kısaltılmışı: Tecavüz davası)
• Şehirali Çelik, Feyzan Hayal (2017) ‘Patent Verilebilirlik Değerlendirmesinde “Önceki Tarihli Başvurular”’, Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi, C:3, No:1, s. 103-117.
• Şehirali Çelik, Feyzan Hayal (2018) ‘Sınai Mülkiyet Hakkı Tescilinin Anlamı Üzerine – SMK m. 155 Vesilesiyle Bir İnceleme-’, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C:34, No:2, s. 33-90. (Kısaltılmışı: Tescilin anlamı)
• Şehirali Çelik, Feyzan Hayal (2019) ‘SMK m.155’in Temel Varsayımları ve Olası Değişkenler Üzerine Düşünceler’, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C:35, No:2, s. 63-102. (Kısaltılmışı: Temel varsayımlar)
• Tandoğan, Haluk (2010) Türk Mes’uliyet Hukuku, 1961 Yılı Birinci Basıdan Tıpkı Baskı, İstanbul, Vedat Kitapçılık.
• Tekinalp, Ünal (2012) Fikri Mülkiyet Hukuku, 5. Baskı, İstanbul, Vedat Kitapçılık.
• Torremans, Paul (2019) Holyoak and Torremans Intellectual Property Law, 9th Edition, Oxford University Press.
• Wiedmann, Elke (2002) ‘Der Rechtsmissbrauch im Markenrecht’ (Doktorarbeit), Universität Konstanz.
• Yang, Lili (2019) ‘Die Rechtsmissbräuchliche Markenanmeldung: Ein Vergleich zwischen Chinesischem und Deutschem Recht’ (Doktorarbeit), Universität zu Marburg.