The Sunnah and Hadith of the Orientalist James Robson A Critical Look at Some Related View and Approaches

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 429 - 456, 30.12.2021

Mustafa Dönmez

https://doi.org/10.32711/tiad.1016348

Öz

XX. Beginning from the 19th century, the studies of orientalists on Islam intensified and became a classical form in a certain period of time. It is a fact that similar orientalists such as Goldziher (d. 1921), Massignon (d. 1962), Gibb (d. 1971) were influential especially in the preparation of the catalogs of some Islamic sources, their translation and publication into Western languages, and the intensification of scientific activities such as examination and criticism. In our study, the orientalists' approach to the Sunnah and hadiths is emphasized, and in this context, the point of view of the Scottish-born orientalist James Robson (d. 1981), who draws attention with his research on hadith and seems more moderate and fairer than his predecessors, is discussed. It is divided into titles so that the subjects can be handled regularly within the scope and framework of the research. For example, Topics include 'Robson's approach to the consideration of the Sunnah as the second source of Islamic law', his claim to date the practice of isnad in hadith transmission', 'His view of hadith criticism', and Robson's Criticism of some hadiths. In the method of our research, qualitative research techniques of social sciences were applied, the author's views on the subject were analyzed, and evaluations were made with a critical view. Our research aims to reveal correct determinations by examining and evaluating the consistency and ideological aspects of James Robson's approaches to the Sunnah and hadith.

Anahtar Kelimeler

Hadith, Sunnah, İsnad, Orientalist, Koran

Oryantalist James Robson’un Sünnet ve Hadisle İlgili Bazı Görüş ve Yaklaşımlarına Eleştirel Bir Bakış

Öz

XX. Yüzyılında oryantalistlerin, İslâm’la ilgili çalışmaları yoğunlaşmış, belirli bir zaman dilimi içerisinde klasik bir form halini almıştır. Özellikle İslâmî kaynakların bir kısmının tahkikli neşirlerinin yapılmasında, kataloglarının hazırlanmasında, Batı dillerine tercüme edilmesi ve neşredilmesinde, inceleme ve tenkit gibi bilimsel faaliyetlerinin yoğunlaşmasında, Goldziher (ö. 1921), Massignon (ö. 1962), Gibb (ö. 1971) gibi benzer oryantalistlerin etkili oldukları bir gerçektir. Araştırmanın kapsam ve çerçevesi içerisinde oryantalistlerin Sünnet ve hadislere olan yaklaşımı üzerinde durulmuş, bu bağlamda hadisle ilgili araştırmalarıyla dikkat çeken ve söylemleriyle öncekilerden daha ılımlı görünen oryantalist James Robson (ö. 1981)’un hadislere bakış açısı ele alınmıştır. Araştırmamızdaki yöntemde ise, sosyal bilimlerin nitel araştırma teknikleri uygulanarak, yazarın konuyla ilgili görüşleri analiz edilmiş, gerekli görülen yaklaşımları eleştirilmiştir. Araştırmamız, James Robson’un Sünnet ve hadisle ilgili yaklaşımlarının tutarlığını ve ideolojik yönünü incelemek, değerlendirme yaparak doğru tespitler ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, Sünnet, Hadis, İsnad, Metin, Robson, Oryantalizm.

Kaynakça

• Acâc, Muhammed. el-Muhtasaru’l-vecîz. Beyrut: y.y., 1987.
• Aliye, Sirin Abdurrahman Salim. “Mevkifü’l-müsteşrik J. Robson mine’l- Kütübi’s-sitte, dirâsa tahlîliyye nakdiyye”. Ürdün: Ürdün Üniversitesi, Yüksek Eğitim Fakültesi, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
• Alshehri, Mohammed. “Bazı Şarkiyatçıların Erken Dönem Hadis Âlimlerinin İfade ve Uygulamalarını Yanlış Anlamaları”. Hadis Tetkikleri Dergisi 8/2 (2010), 97-106.
• Aydın, Arafat. “J. Robson ve Temel Hadis Kaynaklarının Rivayeti Hakkındaki Çalışmaları Üzerine”. Hadis Tetkikleri Dergisi 8/1 (2010), 165-171.
• Azamî, Mustafa. İslam Fıkhı ve Sünnet, Oryantalist Joseph Shacht’a Eleştiri. Çev. Mustafa, Ertürk. İstanbul: İz Yayınları, 2015.
• Çam, Ülker. Hadislerin Yazılı Rivayeti Konusuna Oryantalistlerin Bakışı. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Çetin, Metin. Metin Eksenli Hadis Tenkidinde Öznellik ve Yorumsallık Sorunu. Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2018.
• Demir, Mustafa. Türkiye’de Hadis Tartışmaları. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2017.
• Doğanay, Süleyman. Oryantalistlerin Hadisleri Tarihlendirme Yaklaşımları. İstanbul: İfav Yayınları, 2013.
• Ebû Gudde, Abdulfettâh. Lemehât min tarihi’s-sünne ve ulûmi’l-hadîs. Beyrut: Mektebetü Matbaati’l-İslami, 1995.
• Ebû Gudde, Abdulfettâh. Mevzû Hadisler. çev. Enbiya Yıldırım. İstanbul: İnsan Yayınları, 2003.
• Ebu’l-Feth Muhammed Fethu’d-Din el-Beyanûnî. “Hadith and it’s Principles in the Early Days of Islam: A Critical Study of a Western Approach”. İngiltere: Glasgow Üniversitesi, Doktora Tezi, 1994.
• Ebu’l-Feth Muhammed Fethu’d-Din el-Beyanûnî. “Medhal ila’l-istişrak ve ilmu’l-hadis”. Riyad: Mektebetü’l-Melik Fehd el-Vataniyye, 2010.
• Edward Said. Oryantalizm Sömürgeciliğin Keşif Yolu. trc. Selahaddin Ayaz. İstanbul: Pınar Yay., 1989.
• Enver Abdülmelik. Krizdeki Oryantalizm. trc. Melike Kır. İstanbul: Yöneliş Yay., 1998.
• Hallaq B. Wael. ‘The Authenticity of Prophetic Hadith: a Pseudo Problem’. “Nebevî Hadisin Sihhati: Yapay Bir Problem”. çev. Hüseyin Hansu. HÜİF Dergisi, V. 9/1 (2006), 137-151.
• Halebî Mustafa b. Umer. “Münakaşatu Arâ’i’l-Müsteşrik Robson el-vaâridetü fi dirâsetihi: Esâlibu Siyâgati Hadîsi’l-Müslimîn”. Uluslararası “Oryantalistler ve Arap / İslami Araştırmaları” isimli kongre bildirileri. Mısır: Mina Üniv. Yay., 2006, 215-249.
• Hatîb el-Bağdâdî, Ahmed b. Ali b. Sâbit. Şerefu ashâbi'l-hadîs. thk. Mehmet Sait Hatipoğlu. Ankara: DİB Yayınları, 1991.
• Hatîb el-Bağdâdî, Ahmed b. Ali b. Sâbit. Târihu Bağdâd. 16 Cilt. Beyrut: y.y., ts.
• Hatîb el-Bağdâdî. Ahmed b. Ali b. Sâbit. el-Kifâye fi ilmi'r-rivâye. Beyrut: y.y., 1986.
• Hatiboğlu, İbrahim. “Robson James”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2008, 35/152-153.
• Horovitz, Josef. el-Meğâzi'l-ûlâ ve müellifûhâ. çev. Hüseyin Nassâr. Kahire: y.y., 1949.
• Hubbullah, Haydar. Dirâsâtun fi’l-fikhi’l-islâmi’l-mu’âsır. Beyrut: yy., 2011.
• Görmez, Mehmet. “Klasik Oryantalizmin Hadis Araştırmalarına Sevk Eden Temel Doğu faktörler Üzerine”. İslamiyât dergisi, 3/1 (2000), 11-31.
• İbn Hibbân, Muhammed b. Ahmed Ebu Hatim el-Bustî. Kitabu'l-mecrûhîn mine'l-muhaddisîn. 3 Cilt. Beyrut: y.y., 1992.
• İbn Receb, Zeynuddin Abdurrahman b. el-Hüseyin el-Hanbelî. Şerhu ileli't-Tirmizî. thk. Hemmâm Abdurrahman Saîd. Ürdün: y.y., 1987.
• İbn Kayyim, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ebî Bekr b. Eyyûb ez-Züraî. el-Menâru’l-münîf fî’s-sahîh ve’d-da’îf. thk. Mahmûd Mehdî İstanbûlî. Dimaşk: y.y., ts.
• Joseph, Schact. The Origins of Muhammedan Jurisprudence. Oxford: y.y., 1950.
• Kızıl, Fatma. Oryantalistlerin Hadislerin Menşeini Tespite Yönelik Yöntemler. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2005.
• Kızıl, Fatma. “Oryantalistlerin Akademik Hadis Araştırmaları: Ana Eğilimler, Yerleşik Kabuller ve Temel İddialar”. Hadis ve Siyer Araştırmaları Dergisi 5/1 (2019), 155-245.
• Koçyiğit Talat. Hadis Tarihi. Ankara: İlmi Yayınları, 1981.
• Mâlik b. Enes. Ebu Abdillah. el-Muvattâ. 2 Cilt. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâki. Kahire: y.y. ts.
• Mariano Farina. Introduction au Hadith. Dosya 90. Roma: y.y., 1996.
• Müslim, Ebu'l Hüseyin Müslim b. Haccâc el-Kuşeyrî en-Nisâbûrî. el-Câmiu’s-sahîh. 5 Cilt. thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî. Kahire: y.y., 1991.
• Okiç, Muhammed Tayyib. Bazı Hadis Meseleleri Üzerine Tetkikler. İstanbul: A.Ü. İ. F. Yay., 1959.
• Polat, Salahattin. Hadis Araştırmaları, Tarih, Usûl, Tenkid, Yorum. İstanbul: İnsan Yayınları, 2003.
• Râmehürmüzî, Hasan b. Abdirrahman. el-Muhaddisu'l-fâsıI beyne'r-râvî ve'l-va'î. thk. Muhammed Acâc el-Hatîb. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1984.
• Râzî, İbn Ebî Hâtim Ebu Muhammed Abdurrahman. el-Cerhu ve't-ta'dil. 9 Cilt. Beyrut: y.y., 1952.
• Robson, James. “Traditions From Individuals” (“Haber-i Vahitler”). çev. Musa Erkaya. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16/1 (2011), 215-228.
• Robson, James. “Tradition Investigation And Classification” (“Hadisin Tedvin ve Tasnifi”). çev. Musa Erkaya. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/12 (2007), 119-133.
• Robson, James. “Varieties of Hasan Tradition” (“Hasen Hadislerin Çeşitleri”). çev. Talat Koçyiğit. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11 (1963), 109-118.
• Robson, James. “İbn Ishak’s Use of The Isnad” (“İbn İshak’ın İsnad Kullanışı”). çev. Talat Koçyiğit. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10 (1962), 117-126.
• Robson, James. “The Transmission of Muslim’s Sahih” (“Sahih Müslim Nüshalarının Rivayetleri”). çev. Talat Koçyiğit. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11 (1955), 8-20.
• Robson, James. “The Transmission of Abu Dawud’s Sunan” (“Sünen-i Ebû Dâvûd Nüshalarının Rivayeti”). çev. Talat Koçyiğit. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5 (1956), 173-182.
• Robson, James. “The Transmission of Ibn Maga’s Sunan” (“Sünen-i İbn Mace’nin (Nüshalarının) Rivayeti”). çev. Musa Erkaya. Dini Araştırmalar Dergisi 8/23 (2005), 287-298.
• Robson, James. “The Transmission of Nasai’s Sunan” (“Sünen-i Nesâî Nüshalarının Rivayeti”). çev. Musa Erkaya. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/1 (2014), 189-215.
• Robson, James. “The Transmission of Thirmidhi’s Jâmi” (“Tirmizî ’nin Camii’nin Rivayet Tarikleri”). çev. Arafat Aydın. Hadis Tetkikleri Dergisi 13/1 (2015), 117-132.
• Robson, James. “Hadith”. Encyclopédie de l’Islam. ed. C. E. Bosworth vd. Leiden: Brill, 1954, 3/23.
• Robson, James, “The Isnad in Muslim Tradition”, Glasgovv. Univ. Orient. Soc.Trans, Vol. 15 (l953-54), 21- 22.
• Sezgin, Fuat. Buhâri'nin Kaynakları Hakkında Araştırmalar. İstanbul: İbrahim Horoz Basımevi, 1956.
• Siba‘î, Mustafa. es-Sünne ve mekânetuhâ fî’t-teşri‘î'l-islâmî. Beyrut: el-Mektebu’l-İslamî, 1985.
• Umerî, Ziyâ Ekrem. Buhûsun fi târihi's-sünneti'l-müşerrefe. Beyrut: y.y., 1984.
• Uz Emin. İsnadın Doğuşu. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2012.
• Ünal Yavuz. Hadisin Doğuş ve Gelişim Tarihine Yeniden Bakış. Samsun: Etüt Yay., 2001.
• Yücel, Ahmet. Oryantalist Hadis Anlayışı ve Eleştirileri. İstanbul: MÜİF Vakfı Yay., 2015.
• Yücel, Ahmet. Hadis Tarihi. İstanbul: MÜİF Vakfı Yay., 2012.
• Yücel Bulut. “Oryantalizm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2007, 33/428.
• Watt, William Montgomery. Islamic Values in the Modern World. yh. Dr. Zakir Hussain. New Delhi: Press. V., 1968.
• Watt, William Montgomery. The Study of İslam by Orientalist. Islamochristiana, 14 Roma: 1988.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân. Zikru men yu'temed kavluhû fi 'l-cerhi ve't-ta’dil. thk. Abdulfettâh Ebû Gudde. Kahire: y.y., 1984.